ZUS-lijkschouwers dringend nodig. De overheid heeft een plan.

De medische certificering van ZUS vormt de basis voor toegang tot veel voordelen en rechten. De hoofdrol in het systeem wordt gespeeld door lijkschouwers.

ZUS had momenteel (per 31 mei 2025) 684 artsen in dienst in de medische certificering, goed voor in totaal 521 voltijdsfuncties. Tegelijkertijd geeft de organisatie toe dat meer dan 40% van de artsenfuncties onvervuld is, en in sommige ZUS-vestigingen loopt dit percentage op tot 75%. En het probleem wordt steeds groter. In 2024 werden 263 wervingen uitgevoerd, maar konden slechts 28,6 voltijdsfuncties worden vervuld. Het aantal artsen dat uit dienst treedt, is groter dan het aantal artsen dat in dienst is. Zo werden in 2025 in totaal 12,5 voltijdsfuncties aangenomen, terwijl er in die periode twee keer zoveel artsen uit dienst traden (24,5 voltijdsfuncties).

Het probleem wordt elk jaar groter. Het aantal werkzame keuringsartsen daalde in de periode 2016-2024 met 237 functies, oftewel met 31 procent. Bovendien is meer dan 60 procent van de beroepsbeoefenaren ouder dan 60 jaar.

ZUS erkent dat de al jaren toenemende problemen op dit gebied een steeds langere wachttijd voor verzekerden voor het afgeven van een ruling en daarmee voor het verkrijgen van een uitkering tot gevolg hebben. Hoe lang is die precies? Volgens informatie van de pensioenautoriteit bedroeg de gemiddelde wachttijd voor een ruling in het eerste kwartaal van 2025 31 dagen, maar in sommige branches lag deze al boven de 60 dagen.

ZUS is ervan overtuigd dat er op dit vlak snelle systeemveranderingen nodig zijn, zodat de instelling haar wettelijke taken kan uitvoeren.

De regering lijkt zich hiervan bewust te zijn en heeft daarom een ​​conceptwijziging van de Wet op het socialeverzekeringsstelsel voorbereid. Deze wijziging ligt momenteel bij de vaste commissie van de ministerraad.

Het voorziet onder andere in een wijziging van de regels voor het inzetten van keuringsartsen. Het gaat hierbij vooral om de invoering van flexibele samenwerkingsvormen. Hierdoor kunnen keuringsartsen hun taken niet alleen op basis van een arbeidsovereenkomst uitvoeren, maar bijvoorbeeld ook op basis van een dienstverleningsovereenkomst. De keuze is in principe aan hen.

Ook de regels voor de beloning van lijkschouwers worden aangepast. ZUS gaf dit aan als een van de belangrijkste belemmeringen bij het werven van medisch professionals. Ondanks de interesse in de taken die ZUS uitvoert, is het basissalaris dat wordt aangeboden, voor veel kandidaten onaanvaardbaar (vergeleken met de marktconforme tarieven). In veel gevallen is dit de reden om een ​​baan te weigeren.

Na de inwerkingtreding van de nieuwe regelgeving zal het basisloon van deze mensen (met een arbeidsovereenkomst) worden bepaald met behulp van vermenigvuldigingsfactoren van het gemiddelde bruto maandsalaris in de nationale economie in het voorgaande jaar. Zal een dergelijke wijziging de huidige, rampzalige situatie kunnen verbeteren?

– De invoering van nieuwe wettelijke beginselen voor het vaststellen van de beloning van lijkschouwers zou de verschillen in hun verdiensten ten opzichte van ander medisch personeel kunnen beperken. Met de voorgestelde vermenigvuldigingsfactor van maximaal 2,55 van het gemiddelde salaris (deze maximumwaarde is het resultaat van het ontwerp van verordening ter zake – noot van de redacteur), zou het gemiddelde basissalaris van een lijkschouwer in het lopende jaar PLN 20.863 bruto per maand kunnen bedragen. Een dergelijk tarief zou al aantrekkelijk zijn in vergelijking met de tarieven die in medische instellingen worden gehanteerd. Ik herinner u eraan dat het mediane salaris van lijkschouwers momenteel rond de PLN 21.000 ligt. Deze wijziging zou daadwerkelijk kunnen bijdragen aan een verbetering van de personeelsbezetting van ZUS wat betreft het invullen van vacatures voor lijkschouwers – aldus Łukasz Kozłowski van de Federatie van Poolse Ondernemers.

De nieuwe regelgeving omvat ook wijzigingen in de vereiste kwalificaties van keuringsartsen. Zo is het de bedoeling dat in bepaalde gevallen ook personen die een zelfstandig medisch beroep uitoefenen, zoals verpleegkundigen, verplegers en fysiotherapeuten, een beslissing kunnen nemen.

– Deze oplossingen zijn zeker belangrijk omdat ze een effectievere uitvoering van de rechtsprekende functies mogelijk maken, voegt Łukasz Kozłowski toe.

Oskar Sobolewski van HRK Payroll Consulting is ook van mening dat de voorgestelde wijzigingen de personeelsbezetting in de medische certificering kunnen verbeteren.

– We moeten actie ondernemen en naar oplossingen zoeken, want de situatie is zeer moeilijk, zowel wat betreft het aantal vacatures als de gemiddelde leeftijd van artsen. Jarenlange verwaarlozing heeft zijn tol geëist. Een bredere campagne onder medici zal ook nodig zijn, wat erop wijst dat de samenwerkingsvoorwaarden met ZUS zullen veranderen en flexibeler en aantrekkelijker zullen worden – zegt hij.

Katarzyna Kamecka, expert van de Poolse Economische Vereniging, is zich bewust van de lastige personeelssituatie. Ze maakt zich echter zorgen over het toevertrouwen van juridische functies aan mensen die geen arts zijn.

– In plaats daarvan zou het de moeite waard zijn om te overwegen deze taken toe te vertrouwen als onderdeel van de taken die worden uitgevoerd tijdens de specialistische opleiding voor medische professionals – voegt hij toe.