Debat: Gezonde werknemer - gezond bedrijf, of hoe je een werknemer kunt ondersteunen in de strijd tegen verslavingen
Verslaving op de werkvloer is een moeilijk, maar steeds urgenter onderwerp – letterlijk en figuurlijk. Roken en alcoholmisbruik vormen niet alleen een gezondheidsprobleem voor werknemers, maar ook een echte uitdaging voor werkgevers. Ze hebben invloed op het ziekteverzuim, de productiviteit en de sfeer binnen het bedrijf. Tijdens het debat "Gezonde Werknemer – Gezond Bedrijf: Hoe Medewerkers Ondersteunen in de Strijd tegen Verslaving" betoogden experts dat effectieve verslavingspreventie, empathie en voorlichting de basis vormen van verantwoord gezondheidsbeleid op de werkvloer.
We brengen het overgrote deel van ons leven door op het werk. Zorgen voor de gezondheid van werknemers en hun langdurige aanwezigheid op de arbeidsmarkt is daarom niet alleen een persoonlijke aangelegenheid, maar een gezamenlijk belang van zowel werknemers als werkgevers. Het behoud van het fysieke en mentale welzijn van werknemers vertaalt zich direct in bedrijfsefficiëntie en minder verzuim en ziektegerelateerde kosten.
Hoe kunnen werkgevers, werknemers zelf en hun collega's elkaar steunen in lastige situaties? Hoe moeten werkgevers gezonde gewoonten bij werknemers bevorderen en hoe kunnen ze omgaan met verslavingsverschijnselen? Deskundigen die deelnamen aan het debat "Gezonde werknemer - Gezond bedrijf: hoe werknemers ondersteunen in de strijd tegen verslavingen?" tijdens het Health 360-congres, georganiseerd door de Union of Employers and Professionals (ZPP), deelden hun ervaringen.
Deskundigen maken zich zorgen over de twee meest voorkomende verslavingen : roken en overmatig alcoholgebruik. De gegevens zijn alarmerend: ongeveer 8 miljoen mensen in Polen roken. Dit percentage is 30,8% voor mannen en 27,1% voor vrouwen. Het roken van traditionele tabaksproducten is verantwoordelijk voor ongeveer 70.000 sterfgevallen per jaar, goed voor 17% van het totale aantal sterfgevallen . De omvang van het alcoholgebruik is ook alarmerend: 85% van de mannen en 80% van de vrouwen meldt regelmatig te drinken. Deze verslavingen behoren tot de belangrijkste factoren die verantwoordelijk zijn voor jarenlange gezondheidsverlies en de ontwikkeling van leefstijlziekten, die onlosmakelijk verbonden zijn met verminderde productiviteit en verhoogd ziekteverzuim.
De achtergrond van deze verslaving hangt samen met het behoren tot een specifieke groep, bijvoorbeeld door tijdens het werk een pauze te nemen, je superieur te voelen omdat je rookt, omdat je weet wat je doet, omdat je alle informatie deelt die ergens op de werkvloer opduikt. En dit is het begin, en dan kan iemand echt niet meer stoppen met roken omdat hij of zij een verlangen naar nicotine ontwikkelt, wat helaas de aandoeningen veroorzaakt die we doorgaans ervaren," waarschuwt prof. dr. Halina Car, hoofd van de afdeling Experimentele Farmacologie aan de Faculteit Gezondheidswetenschappen van de Medische Universiteit van Białystok.
Volgens experts is het cruciaal om de mechanismen van nicotine- en alcoholverslaving te begrijpen, met name de eerste symptomen , zodat we passende maatregelen kunnen nemen. Hoewel niet iedereen die alcohol of sigaretten gebruikt al verslaafd is, kunnen vroege herkenning van symptomen en snelle actie langetermijngevolgen voor de gezondheid voorkomen.
In de context van alcoholmisbruik op de werkvloer zijn er verschillende mogelijke oplossingen die mensen die hiermee worstelen echt kunnen helpen. Bovenal is het cruciaal dat werkgevers een duidelijk en daadkrachtig anti-alcoholbeleid voeren. Natuurlijk zijn er beroepen waar absolute nuchterheid een vereiste is – zoals de gezondheidszorg of de geüniformeerde diensten – waar een zerotolerancebeleid geldt. Een ander cruciaal element is voorlichting en ondersteuning voor managers en collega's. Het is niet de bedoeling om van managers therapeuten te maken – ze hebben al genoeg verantwoordelijkheden. Het is echter de moeite waard om hen, en ook andere medewerkers, te voorzien van basiskennis over hoe ze de signalen van een probleem kunnen herkennen en hoe ze verantwoord kunnen reageren.
"Als een werknemer zijn of haar misstanden bekent en hulp zoekt, mag hij of zij niet gestraft worden. Deze aanpak van de werkgever stelt werknemers in staat om zich te melden en daadwerkelijke steun te ontvangen. Dit komt zowel de werknemer als de werkgever ten goede, inclusief hun imago," aldus Dr. Dawid Panek van de afdeling Fysicochemische Geneesmiddelenanalyse van de Faculteit Farmacie van de Jagiellonian University Medical College.
Volgens experts is wetgevende actie essentieel. Het is verstandig om wetswijzigingen te overwegen die zowel werkgevers als werknemers ondersteunen bij de bestrijding van alcoholisme op de werkvloer. Een helpende hand van de overheid zou een groot verschil kunnen maken.
Een effectieve antirookstrategie binnen een bedrijf moet een langetermijnstrategie zijn die goed doordacht en consequent wordt geïmplementeerd. Het doel is niet alleen om het aantal rokers te verminderen, maar vooral om werknemers te ondersteunen bij het permanent stoppen met roken – een proces dat, zoals we weten, moeilijk en veeleisend is. Als dit doel echter wordt bereikt, zijn de voordelen wederzijds – voor zowel de werknemer als de werkgever.
Voor werknemers zijn de voordelen duidelijk: een betere fysieke gezondheid, een beter mentaal welzijn en financiële besparingen. Voor werkgevers zijn de voordelen onder andere een hogere teamproductiviteit, minder rookgerelateerde pauzes en een beter bedrijfsimago. Dit is een klassieke win-winsituatie. Daarom zouden antirookinitiatieven een integraal onderdeel moeten zijn van de gezondheidsstrategie van een organisatie.
Werkgevers hebben veel werk te doen, vooral op het gebied van communicatie en educatie. Het probleem negeren of doen alsof het niet bestaat, werkt in ieders nadeel. Als het aantal mensen dat buiten het bedrijfsgebouw rookt toeneemt, kan dit niet alleen wijzen op een groeiende verslaving, maar ook op een verhoogd stressniveau op de werkvloer. Roken wordt dan een schijnbare vorm van ontspanning, waarschuwt Dr. Dawid Panek.
De rol van de werkgever zou zich daarom niet moeten beperken tot het opleggen van verboden. Het is cruciaal om het team te informeren over de schadelijke effecten van verslaving, gezonde gewoonten te stimuleren en concrete vormen van ondersteuning te bieden. Voorbeelden hiervan zijn het subsidiëren van nicotinevervangende therapie, het mogelijk maken van het gebruik van nicotinevervangende therapie (bijv. kauwgom, zuigtabletten, sachets) en het organiseren van antirookworkshops.
De rol van de werkgever is ook om een omgeving te creëren waarin werknemers zich gesteund voelen in plaats van gestigmatiseerd. Stoppen met roken is een proces – het gebeurt zelden van de ene op de andere dag. Maar juist daarom kan een verantwoordelijke werkgever een sleutelrol spelen in het succes ervan.
Een belangrijke uitdaging in de strijd tegen verslaving is het gebrek aan systematische gezondheidsvoorlichting in het land. Deskundigen vinden het de moeite waard om naar het voorbeeld van Zweden te kijken, dat de schade die nicotine in de samenleving aanricht effectief heeft verminderd. Ik heb samen met Europese experts een rapport geschreven dat laat zien hoe Zweden een vrijwel rookvrij land is geworden. De Zweden voerden een rigoureus en consistent antirookbeleid in: een rookverbod in de openbare ruimte, hoge boetes voor overtreders en een verbod op reclame voor nicotineproducten. Tegelijkertijd werden minder schadelijke alternatieven – snus en nicotinezakjes, die geen tabak bevatten – gepromoot in plaats van traditionele sigaretten. Daardoor heeft het land momenteel het laagste longkankerpercentage van Europa. Soortgelijke veranderingen in Polen gaan te langzaam.
Wat kunnen we doen? Voorlichting geven, vooral aan de allerjongsten, om te voorkomen dat mensen beginnen met nicotine. We moeten ook de systemische ondersteuning voor mensen die al verslaafd zijn, versterken. Momenteel zijn er in Polen slechts vier gespecialiseerde antirookklinieken en één telefonische hulplijn. Farmacologische behandelingen worden niet vergoed en effectieve medicijnen liggen voor veel mensen buiten bereik," benadrukt professor Halina Car.
Volgens haar is er een gebrek aan coördinatie tussen de diensten en aan handhaving van de bestaande regelgeving. Er is een coherente strategie nodig die educatieve, wetgevende en therapeutische maatregelen combineert.
Dr. Dawid Panek deelt deze mening en is van mening dat werkgevers prioriteit moeten geven aan het voorlichten van werknemers over stoppen met roken en hen daarbij moeten ondersteunen, bijvoorbeeld door nicotinevervangende therapie (NRT) mee te financieren. Hij stelt dat nicotinezakjes een nuttige oplossing kunnen zijn, vergelijkbaar met kauwgom of zuigtabletten , omdat ze op de werkplek gebruikt kunnen worden en het aantal rookpauzes verminderen.
Uit beschikbaar onderzoek – waaronder een literatuurstudie en het CNTV-rapport – blijkt dat de sachets een vergelijkbare farmacokinetiek en toxicologie hebben als traditionele nicotinevervangende therapieën. Dit betekent een vergelijkbare effectiviteit en een vergelijkbaar bijwerkingenprofiel. De kwaliteit van de op de markt verkrijgbare producten blijft echter een probleem – duidelijke regelgeving en een monitoringsysteem zijn nodig om veilig gebruik te garanderen, aldus Dr. Panek.
Nicotineverslaving is, net als alcoholisme, een ziektebeeld. Er is diagnose, behandeling en ondersteuning nodig, geen marginalisering, zo concludeerden de deelnemers aan het debat.
Bijgewerkt: 21/07/2025 06:30
politykazdrowotna
