Wordt het een astronaut of een kosmonaut genoemd? Een taalkundige heeft de twijfels opgehelderd.

Een van de vele onderwerpen die onlangs aan bod kwamen tijdens de ruimtevlucht van de Poolse wetenschapper Sławosz Uznański-Wiśniewski, is de vraag hoe zijn beroep gedefinieerd moet worden: of hij astronaut of kosmonaut is. Professor Katarzyna Kłosińska van de Universiteit van Warschau is van mening dat deze termen door elkaar gebruikt kunnen worden.

Dus, kosmonaut of astronaut? De media beweren dat het verschil teruggaat tot de Koude Oorlog, waarbij de eerste verwijst naar Sovjetpiloten en de laatste naar Amerikaanse piloten. Taalkundigen denken echter dat de zaak complexer ligt.

"Vroeger noemden mensen het een kosmonaut, nu is het een astronaut. Naar mijn mening is het geen probleem om deze woorden door elkaar te gebruiken", vertelde prof. Katarzyna Kłosińska van de Universiteit van Warschau aan PAP.

In het PWN online woordenboek van de Poolse taal legt prof. Kłosińska uit:

" Astronaut" en "kosmonaut" zijn synoniemen. Het woord "astronaut" heeft een interessante geschiedenis. De oorsprong ervan is terug te voeren op de eigennaam "Astronaut " (de naam van een ruimteschip), bedacht door de Engelse schrijver Percy Greg en gebruikt in zijn sciencefictionroman (gepubliceerd in 1880) getiteld "Across the Zodiac: The Story of a Wrecked Record". Later, in 1925, verscheen het bijvoeglijk naamwoord "astronaut " in het Frans, wat "betrekking hebbend op interplanetaire reizen" betekent. Het werd bedacht (hier hebben we het deeltje "astro-", afgeleid van het Griekse "astron", "ster" en "nautique", eveneens afgeleid van het Griekse "nautes", "zeeman") door de in België geboren Franse schrijver Joseph Henri Honoré Boex (onder het pseudoniem J.H. Rosny) en gebruikt in zijn roman "Les Navigateurs de l'infini". Men gelooft dat we de verspreiding van dit woord en de daaropvolgende creatie van het zelfstandig naamwoord astronaute aan Boeks te danken hebben. Dit zelfstandig naamwoord heeft nu de nieuwe, moderne betekenis »iemand die ruimtevluchten uitvoert«.

Prof. Kłosińska legde uit dat het woord kosmonaut niet aan Russen mag worden toegeschreven:

- In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, werd het woord "kosmonaut" niet in de Sovjet-Unie bedacht, maar in Frankrijk. Het werd voor het eerst gebruikt in de jaren 30 in het tijdschrift "Les problèmes de la Cosmonautique", en de Russen droegen bij aan de popularisering ervan in het gedenkwaardige jaar 1961. In die tijd omvatte de strijd om de ruimte inderdaad ook taal – kosmonauten gingen aan boord van Sovjet-ruimteschepen en astronauten aan boord van Amerikaanse. Professor Kłosińska presenteerde ook de etymologie van het woord: - Kosmonaut is samengesteld uit twee deeltjes van Griekse oorsprong: kosmos - van het Griekse kósmos "wereld" en -naute (van het Griekse nautes "zeeman" ).

Prof. Kłosińska vatte haar commentaar op de woorden kosmonaut en astronaut als volgt samen:

Zoals je kunt zien, zijn de oorsprongen van de woorden kosmonaut en astronaut enigszins verschillend. Etymologisch gezien is een kosmonaut iemand die door de buitenaardse ruimte reist, terwijl een astronaut iemand is die tussen de sterren reist. Omdat buitenaardse ruimte de interstellaire ruimte is, verwijzen beide woorden naar hetzelfde. Het enige verschil is dat de ene populair werd in de landen van het voormalige communistische blok, terwijl de andere in de Verenigde Staten en westerse landen werd gebruikt.