De natuur is relatief perfect en in balans geboren; wij hebben haar in de loop der tijd uit balans gebracht. We proberen nu te herbouwen wat we zelf hebben verwoest.

Regeneratieve landbouw wint aan populariteit in Portugal. Deze vorm van productie, die zich richt op de balans van de natuur en de gezondheid van de bodem, en waarbij geen synthetische chemicaliën worden gebruikt (in tegenstelling tot biologische landbouw, waar dit wel kan zolang deze chemicaliën ook in de natuur aanwezig zijn), wordt aanstaande zaterdag 31 mei gepresenteerd en besproken tijdens de tweede editie van het Regenerative Wine Fest.

De belangrijkste doelstellingen van het evenement, waaraan 14 wijnproducenten die regeneratieve landbouw toepassen, zullen deelnemen, zijn het delen van kennis en het verstrekken van informatie aan consumenten, legt Luís Serrano Mira uit, eigenaar van Herdade das Servas, de organisator van het evenement. "Het is een andere kijk op de wijngaard zelf. Het is niet wat mijn vader deed", zegt de wijnproducent. "Het ecosysteem is uit balans en we moeten het weer in balans brengen."

Luís is de 13e generatie van zijn familie die wijn produceert. Waarom investeert Herdade das Servas in regeneratieve landbouw? En zou je zeggen dat het een revolutie is in de manier waarop we produceren? We kunnen niet op dezelfde manier blijven werken op een planeet die overladen is met pesticiden, herbiciden en andere dingen die eindigen op "idas". Er moet een mentaliteitsverandering komen, en ik geloof dat ik die verandering moet leiden. In de regel zijn het de kleinere boeren die dat doen. Herdade das Servas, met zijn 350 hectare, zou waarschijnlijk niet het project zijn dat dit soort revolutie het gemakkelijkst zou leiden, maar... Eigenlijk hou ik niet zo van het woord revolutie. Het is echt een mentaliteitsverandering. We kunnen niet doorgaan met het doden van [insecten en andere dieren] die ons helpen wanneer we ze nodig hebben, we kunnen niet doorgaan met het verstoren van de natuurlijke balans...

Kunt u ons voorbeelden geven van deze verandering in houding? Wat zijn de belangrijkste verschillen in de manier waarop wijngaarden worden behandeld? Als we kijken naar een wijngaard in het verleden, zien we dat er geen enkel onkruid was. De wijngaard was prachtig, alles was goed onderhouden en het leek wel een idyllisch landschap. Tegenwoordig staat een wijngaard, bijvoorbeeld bij Herdade das Servas, vol met onkruid. Mensen denken dat we geen geld hebben om de wijngaard te onderhouden of dat we volkomen onzorgvuldig zijn. Het lijkt erop dat de natuur de cultuur is binnengedrongen, wat tot enige weerstand kan leiden. Het is een andere kijk op de wijngaard zelf. Het is niet wat mijn vader deed. En ikzelf heb ook het onkruid met herbiciden gedood. Uiteraard doodde ik niet alleen het onkruid, maar ook de hulpplanten die in het onkruid zaten. Tegenwoordig stimuleren we de ontwikkeling van biodiversiteit. Sterker nog, we verbouwen onze eigen gewassen, waardoor er veel microbiologie in de bodem kan ontstaan.

Met andere woorden, de methode houdt in dat we het ecosysteem in evenwicht brengen. We proberen het ecosysteem in evenwicht te brengen. Het ecosysteem is uit balans en we moeten het opnieuw in evenwicht brengen. De natuur is relatief perfect en in balans geboren; in de loop der tijd hebben we het uit balans gebracht. We proberen nu te herbouwen wat we zelf hebben verwoest.

Welke positieve effecten hebt u opgemerkt op het ecosysteem of de bodemregeneratie? Laatst sprak ik met onze wijnboer en oenoloog, en hij zei dat dit een zeer stressvol jaar is, met een reeks ziekten als gevolg van vochtigheid, hitte en diverse omstandigheden. En vandaag de dag tonen planten zich veel veerkrachtiger en vechten ze terug. We zijn erin geslaagd het immuunsysteem van de planten zo te versterken dat ze hun eigen ziekten bestrijden. Daar moeten we in actie komen. Planten verschillen niet veel van ons, als levende wezens. We hebben allemaal een goed immuunsysteem nodig om te reageren op externe agressies. Wat we planten in feite aandoen, is hun immuunsysteem versterken via hun wortels, hun maag.

Kunnen we met deze technieken dezelfde productieniveaus bereiken? We kunnen niet van dezelfde basis uitgaan, nee. Maar Herdade das Servas viel niet meer onder deze basis. Van de 350 hectare wordt slechts 20% geïrrigeerd. Onze verwachte productie per hectare is daarom laag. Ik zou zeggen dat we gemiddeld rond de 4000 kilo per hectare zitten. Dus nee, we hebben geen overproductie per hectare.

Wat is het gemiddelde voor conventionele productie? Het dubbele: 8.000 per hectare. Maar het is niet de productie van meer per hectare die mij drijft. Wat mij drijft, is het meer waarderen van mijn producten, mijn wijnen, want als de wijnen niet gewaardeerd worden, ben ik natuurlijk verder verwijderd van een winstgevend bedrijf, en economische duurzaamheid kan niet verloren gaan.

Om economische duurzaamheid te bereiken met kleinere producties, moeten consumenten wijn die met duurzamere methoden is geproduceerd, erkennen en belonen. Gebeurt dit al? Er is nog steeds veel sprake van greenwashing... Consumenten hechten waarde aan wat zij als duurzaamheid begrijpen of interpreteren, maar vaak is die duurzaamheid niets meer dan incidentele duurzame methoden. Alentejo heeft een programma dat bijna uniek is in de wereld, het PSVA [Alentejo Wine Sustainability Program], met 190 zeer strenge punten, en we zijn in de hele regio PSVA-gecertificeerd. Dit is iets anders dan producenten die in kleine gebieden gecertificeerd zijn. Maar ik weet niet of consumenten dit verschil merken. We moeten flexibeler communiceren...

Merkt u verschillen tussen Portugese consumenten en andere consumenten, met name in Noord-Europa? Journalisten uit Duitsland en daarbuiten zoeken ons vaak op om te weten te komen wat we doen. Journalisten zijn van nature nieuwsgierig naar hoe deze regio verschilt van andere. Onze journalisten zoeken ons minder op, ik denk niet uit desinteresse, maar misschien uit gebrek aan kennis.

De PSVA-certificering heeft nog niet dezelfde zichtbaarheid bij consumenten in het algemeen als andere certificeringen. Bovendien bestaat er geen officiële certificering voor regeneratieve landbouw in het bijzonder. Is dit een probleem? Het zou een probleem kunnen zijn. We hebben een systeem van peer-validatie, dat wil zeggen dat we elkaars praktijken valideren. Het is een relatief informeel systeem, maar het is effectief. Het is wenselijk dat er in de toekomst een Portugese certificering komt die logisch is, met de eisen opgenomen in de specificaties, omdat dit niet zomaar een kwestie kan zijn van "we doen dit, we doen dat".

Biologische landbouw is deels populair geworden vanwege de eenvoud: het is gemakkelijk om het publiek te vertellen dat er geen synthetische chemicaliën worden gebruikt. Regeneratieve landbouw is complexer, omdat er verschillende methoden en technieken bij betrokken zijn. Is er een eenvoudige manier om de boodschap over te brengen aan de gemiddelde consument? Er is een eenvoudige manier: mensen die regeneratieve landbouw beoefenen, streven ernaar de bakermat van het leven te regenereren: de bodem. Biologische landbouw (en wij zijn ook gecertificeerd biologisch) doet dat niet. Het is een tussenoplossing, ook omdat er enkele inconsistenties in de biologische wetgeving zitten.

Wat zijn deze inconsistenties? Het feit dat ze synthetische producten kunnen gebruiken, zolang die maar in de natuur voorkomen? Bedrijven met veel investeringscapaciteit in de markt investeren in de biologische markt. Maar ons doel is om alle synthetische producten volledig te laten varen; dat wil zeggen, wat in fabrieken wordt gesynthetiseerd, wordt niet gebruikt in regeneratieve landbouw of wijnbouw. ​​Dit brengt enkele beperkingen met zich mee, die we zelf hebben opgelegd, om de bodem te kunnen regenereren. Bijvoorbeeld: om een ​​schimmel te bestrijden, kunnen we paardenstaartextract gebruiken, dat door de natuur wordt geproduceerd. We hebben dus natuurlijke elementen om deze te bestrijden. Sommige moeten we zelf produceren, omdat ze niet beschikbaar zijn, andere, zoals deze, zijn stoffen die we zelf hebben gewonnen om aan de bodem toe te voegen.

Gaat regeneratieve landbouw verder dan biologische landbouw? Dat biologische producten als biologisch zijn goedgekeurd, betekent niet dat ze geen natuurlijke producten bevatten. Biologische landbouw kan synthetische producten gebruiken. En sommige kopersoorten zijn enigszins giftig, en biologische landbouw gebruikt veel koper. Dat is niet mogelijk in regeneratieve landbouw. ​​De basisgedachte achter regeneratieve landbouw is altijd de bodemmicrobiologie. In biologische landbouw is de vraag: "Hoe kunnen we de wijngaard zo behandelen dat hij vruchtbaar wordt zonder conventionele methoden?" Bodemmicrobiologie wordt niet ondersteund door het biologische systeem.

Wat zou u graag zien gebeuren in deze sector in de komende vijf of tien jaar? Het is belangrijk om een ​​einde te maken aan demagogie, want duurzaamheid is een cliché dat alles omvat. We moeten voorzichtig zijn. Consumenten worden overspoeld met signalen, en vaak komen deze signalen niet overeen met de praktijk. Er is sterke wetgeving, maar er is een gebrek aan controle. Als we controle hebben over wat er in de agrovoedingssector gebeurt, komen we dichter bij het nemen van de beste beslissingen als consument. Er moet meer toezicht komen op de praktijken die in de praktijk worden toegepast.

Een actievere strijd tegen greenwashing om concurrentieverstoringen te voorkomen? We waarderen iets pas als we begrijpen dat het is wat het zegt te zijn. Twijfel creëert geen waarde. Wil er waarde zijn in gedifferentieerde landbouw, dan moet er ook iemand zijn die de controle erover heeft. Er moeten sterke mechanismen zijn om te controleren wat ik doe. Vanaf dat moment zijn we allemaal dichter bij het vermijden van greenwashing.

Is het Regenerative Wine Fest een manier om de boodschap zowel intern als extern te verspreiden? Met andere woorden, om andere producenten te overtuigen hetzelfde te doen en tegelijkertijd de voordelen van regeneratieve landbouw bekend te maken bij het publiek? Wat we wilden bereiken met het Regenerative Wine Fest, was een mentaliteitsverandering teweegbrengen. In het eerste jaar nodigden we acht producenten uit, dit jaar zullen het er veertien zijn en ik hoop dat er volgend jaar meer zullen zijn. Dit betekent dat er duidelijk mensen zijn die over deze productiemethode nadenken. Let wel, deze veertien zijn allemaal gevalideerd: de methodologie die ze in hun wijngaarden gebruiken, wordt door hun collega's gevalideerd. Sommigen wilden erbij zijn, maar dat was niet mogelijk omdat we de methodologie niet konden valideren. Geloofwaardigheid is belangrijk, want als we ons houden aan wat algemeen wordt gedaan – communicatie vóór wat er daadwerkelijk wordt gedaan – doen we wat we niet van plan zijn te doen: doen alsof. En er is een hoop gedaan alsof... Met het Regenerative Wine Fest willen we het grote publiek laten zien dat we een alternatieve methodologie hebben, dat we geen in fabrieken synthetisch geproduceerde pesticiden of herbiciden gebruiken om de productie te verhogen, maar dat we in plaats daarvan proberen de natuur in evenwicht te brengen om de beste kwaliteit uit de druiven te halen, met als resultaat een wijn van hogere kwaliteit.

Is dit ook een moment om ervaringen en praktijken uit te wisselen? Precies. En tegelijkertijd om kracht te verzamelen. We zijn doordrongen van dezelfde geest, hetzelfde doel. Als we een fout maken, hebben we onze partner die zegt: "Hé, misschien had je deze kant op moeten gaan." En we passen ons aan. Ook al is het uitgangspunt niet voor elke wijnboer hetzelfde.

Wilt u dat de volgende editie een officieel keurmerk krijgt dat consumenten helpt bij het herkennen van duurzaam geproduceerde wijnen in de schappen? We moeten voorzichtig zijn, want consumenten zitten vol met signalen. Er is een overdaad aan informatie. Ik weet niet of het keurmerk er komt, maar het zal wel geloofwaardigheid opleveren, en een reeks specificaties waaraan moet worden voldaan.

Wat kan er op het gebied van wetgeving nog meer gedaan worden, zowel op Europees als nationaal niveau, om deze landbouwpraktijken te stimuleren? Het is heel eenvoudig: als we greenwashing ontmoedigen, stimuleren we de waardecreatie op alternatieve manieren. En als ik dit zeg, bedoel ik niet dat regeneratieve landbouw de enige geldige methode is. Er zijn verschillende methoden, en veel mensen volgen andere paden, waar ik minder voorstander van ben, maar die ik wel begrijp. Maar wat zinvol is, is greenwashing bestrijden. We moeten sterke wetgeving creëren, zodat er geen waarde wordt toegekend aan degenen die niets doen. En ik zie dit voortdurend. Veel mensen associëren zich met symbolen... We kunnen bijvoorbeeld geen etiket met een lieveheersbeestje hebben en niets doen. Met andere woorden, als er een lieveheersbeestje op staat, interpreteert de consument het als een biologisch product of een product dat dichter bij de natuur staat. Er zijn borden die vanaf het begin uitgesloten moeten worden, die degenen die niets doen, niet mogen gebruiken. En veel producenten zijn vindingrijk en plaatsen borden met dingen die ze niet doen.