Grote urnen gevonden op kunstmatig eiland in de Amazone

De val van een grote boom in het Amazonegebied, in een kleine gemeenschap van inheemse bewoners en bewoners van de rivier de Solimões , bracht uiteindelijk grote urnen aan het licht. De vondst wordt als ongekend beschouwd door archeologen die zich in de frontlinie van reddings- en onderzoekswerk bevinden.

De boom viel om en de urnen werden blootgelegd in de gemeenschap São Lázaro do Arumandubinha, gelegen in een beschermd gebied in de Amazone . De dichtstbijzijnde stad is Fonte Boa (AM) , een plaats zonder wegen die alleen via het water bereikbaar is.

Het redden van twee grote urnen – de grootste heeft een opening van 90 cm en is 55 cm lang – en vijf kleinere urnen was een delicate klus, omdat de stukken door de boomwortels werden verplaatst en de opening van de urnen van verticaal naar horizontaal verschoof. Sommige stukken waren gebroken. De archeologen werden direct bijgestaan ​​door leden van de gemeenschap.

Uit wetenschappelijke overweging durft het betrokken team, dat deel uitmaakt van de archeologische groep van het Mamirauá Instituut voor Duurzame Ontwikkeling , niet te zeggen uit welke historische periode de urnen stammen, of dat de stukken bijvoorbeeld in verband kunnen worden gebracht met de Polychrome Traditie van het Amazonegebied.

In de Polychrome Traditie, die veelvuldig voorkomt in archeologische vondsten bij de Midden-Solimões-rivier, gaat de toepassing van kleuren in keramiek terug tot een periode van 800 na Christus tot de komst en bezetting van de Portugezen in het Amazonegebied in de 16e en 17e eeuw.

Er zijn aanwijzingen dat de urnen honderden of duizenden jaren oud zijn, wat verder bewijs is voor de wijdverspreide inheemse bewoning van het Braziliaanse Amazonegebied.

De plek waar de stukken werden gevonden – er zaten botten in de urnen, waarschijnlijk menselijke botten – is een van de 70 kunstmatige eilanden die zijn geïdentificeerd door de archeologiegroep van het Mamirauá Instituut. Deze eilanden zouden volgens onderzoekers tussen de 2000 en 3000 jaar oud kunnen zijn. Ze werden gebouwd door bevolkingsgroepen in overstromingsgebieden om droog land te consolideren en zich te vestigen.

Volgens archeologen zijn de eilanden gebouwd met geavanceerde inheemse techniek, waarbij materiaal dat uit andere delen is verwijderd, wordt vermengd met keramische fragmenten ter ondersteuning. De huidige traditionele bevolking die deze eilanden, die tot 400 meter lang en 80 meter breed kunnen zijn, bewoont, noemt de plaatsen "terrados" of "cavados".

"Zonder enige twijfel is dit oud en inheems materiaal", zegt archeoloog Márcio Amaral van de groep van het Mamirauá Instituut. "Koolstofdatering zal ons de datering van deze stukken vertellen", zegt archeoloog Georgea Holanda Araújo, die deel uitmaakt van dezelfde groep. De twee werken aan de archeologische vondst.

De onderzoekers beweren dat de urnen elementen bevatten die verwijzen naar begrafenisrituelen – de aanwezigheid van kleinere urnen, naast de grotere urnen met botten, zou in die zin een aanwijzing zijn. Buiten de vazen ​​werden houtskool, zaden en botten van vissen, schildpadden en kikkers gevonden.

Archeologen van het Mamirauá Instituut, die in het westelijke Amazonegebied werken, beschouwen vazen ​​met een grotere opening en een groot volume, zoals die welke zijn gevonden, als uniek.

De stukken zijn naar een laboratorium van het instituut in Tefé (AM) gebracht en zullen worden geanalyseerd om meer inzicht te krijgen in de archeologische vondst.

Het feit dat de urnen bijvoorbeeld geen formele kleideksels hebben, zou erop kunnen wijzen dat de stukken niet zo oud zijn als de kunstmatige eilanden in het Amazonegebied. Onderzoekers denken echter dat de deksels gevlochten waren en dat de potten uit dezelfde tijd stammen als het eiland. De urnen zouden onder de vloer van een huis zijn begraven, een gebruikelijke methode in het Amazonegebied in het verleden.

"Het gebied waar de urnen zijn gevonden, is een complex van archeologische vindplaatsen. Er zijn twee vindplaatsen in de buurt. Dit wijst erop dat het een dichtbevolkt gebied was", zegt Márcio. "Er zijn veel mensen nodig om deze eilanden te bouwen, met een verschillende menselijke vegetatie, met fruitbomen, medicinale bomen en palmbomen. Het Amazone-regenwoud is een inheemse constructie."

Volgens Geórgea was de methode die gebruikt werd om de stembussen te verwijderen uniek. "Er was een hoofdrol voor de mensen uit de gemeenschap. En er was twee maanden aan voorbereiding aan voorafgegaan."

Het komt vaak voor dat bewoners van de rivieroever en de inheemse bevolking van centraal Solimões archeologische vondsten doen in de gemeenschappen en omliggende gebieden. Dit is een indicatie dat het bosgebied dichtbevolkt was vóór de Portugese kolonisatie.

In het inheemse gebied Porto Praia de Baixo – een ongemarkeerd gebied aan de oevers van de rivier de Solimões, vlakbij Tefé, dat in 2023 en 2024 te lijden had onder extreme droogte – ontdekten de inheemse bewoners een archeologische vindplaats toen ze paranoten gingen verzamelen. Ze vonden potten, deksels, stukken aardewerk en andere voorwerpen uit een ver verleden.

Eind 2019 analyseerde de onderzoeksgroep van het Mamirauá Instituut vier collecties van 65 artefacten die in de huizen van de gemeenschap waren opgeslagen. In het rapport van de groep, uit februari 2020, concludeerde de groep dat de ontdekking "bewijst dat deze regio voorheen bewoond werd door de mensen die archeologisch keramiek uit de Tefé-fase produceerden."

De hierboven genoemde fase hangt volgens het rapport samen met de Polychrome Traditie van het Amazonegebied.

In 2018 werden zeven urnen uit de Polychrome Traditie meegenomen uit de Tauary-gemeenschap in het Tefé National Forest. Bij Ufopa (Federale Universiteit van West-Pará) in Santarém (Pennsylvania) werden de keramiek en de menselijke resten grondig geanalyseerd. De urnen keerden in april van dit jaar terug naar Tefé.

In São Gabriel da Cachoeira, in het noordwesten van de Amazone, hebben archeologen bewijs gevonden van een dichtbevolkt gebied met een eeuwenoude en onafgebroken aanwezigheid van traditionele bevolkingsgroepen – al minstens 2000 jaar – die bepalend was voor de bewoning van de rest van het Amazonegebied. Het gebied ligt aan de bovenloop van de Rio Negro.

Na twee opgravingen in 2019 en 2022 stelde Parinã (Intercultureel Archeologisch Programma van het Noordwestelijke Amazonegebied) de eerste rapporten op over de stukken die werden gevonden – voornamelijk keramische fragmenten – in de achtertuin van ICMBio (Chico Mendes Instituut voor het Behoud van Biodiversiteit) en op het bisdomplein.

De opgravingen concentreerden zich op twee stukken land van elk één vierkante meter, tot een diepte van 80 cm. Daaruit werden 12.127 objecten verwijderd, voornamelijk fragmenten van keramiek (9.114) en lithisch materiaal, dat wil zeggen stenen met een bepaalde snijvorm (2.881 objecten). Onder de fragmenten bevinden zich stukken die verband houden met de Polychrome Traditie van de Amazone.

Sommige stukken vertonen sporen van het gebruik van stempels om grafische elementen te drukken. Het materiaal werd vergeleken met het keramiek dat nog steeds door de inheemse bevolking van de regio wordt geproduceerd. "Het is zeer waarschijnlijk dat een deel van de archeologische vindplaats direct in verband kan worden gebracht met de Tukanos en Baniwas", aldus een voorlopig rapport.