Het curriculum en het territorium

Ik lees nog steeds de kranten. Ik zet nog steeds de televisie aan. Ik loop nog steeds door de stad. En ik zie Houllebecq overal. In de mechanische vriendelijkheid van de huidige eenzaamheid, stil maar knagend. In de afwezigheid van toewijding, die band die ons ooit met elkaar verbond. In vrijwillige steriliteit; in alomtegenwoordige pornografie. Al dertig jaar vertelt Houllebecq ons het onvergeeflijke. En al dertig jaar heeft hij gelijk. Terwijl hij blootlegt wat er nog rest van Europa's ingewanden, laat Europa – Portugal, wij – zien dat het het heden heeft geanticipeerd.

En ons heden, mijn broeders, is buitensporig: we hebben het hier weer over seksuele voorlichting. De controverse gaat over het onderwerp Burgerschap en Ontwikkeling. En de verontwaardiging, tja, de verontwaardiging is bruut. Het is altijd onthullend wanneer de liberaal – die zijn leven wijdt aan het beweren dat de conservatief alleen maar aan seks denkt – de eerste is die het onderwerp dramatiseert: "repressie!", "regressie!", "grote bezorgdheid!" en natuurlijk "extreemrechts" (jee!).

Ze verschijnen overal. Van de Orde van Psychologen, die bij het horen van het woord 'seks' de oren spitst en komt om te doceren. Het hoort erbij. In een ongelovige maatschappij bekleedt de psycholoog de rol van spirituele autoriteit.

Hoewel het onderwerp schoolcurricula betreft, is het probleem, vrienden, niet didactisch, maar metafysisch. Het gaat namelijk niet om het schrappen van woorden of het herschikken van onderwerpen: het gaat om het onderliggende idee van de mens. Alle vormen van onderwijs dragen een moreel wereldbeeld uit, zelfs als het pretendeert dat niet te doen. Daarom is de veronderstelde neutraliteit van seksuele voorlichting een ideologische fictie.

Een wereldbeeld sijpelt op deze manier door: het blijft aan het discours plakken tot het natuurlijk klinkt. Scruton zag dit duidelijk: het probleem is niet "slecht lesgeven", maar het onderwijzen van dwaling als waarheid. Ik ben minder elegant: je hervormt het onhervormbare niet. Je sluit het onderwerp af.

Seksuele voorlichting is een cynismemachine. Het spreekt over lichamen alsof het geografische onderwerpen zijn: locatie, nut, prestatie. Het is een programma van morele desintegratie dat de band tussen verlangen, verantwoordelijkheid en familie verbreekt. Het is, kortom, de naam die bedacht is om een voorbereidende fase voor pornografie aan te duiden. Punt uit.

Natuurlijk worden mijn ideeën als achterhaald beschouwd. Dat zijn ze ook. Maar dat is niet wat ze gevaarlijk maakt. Wat ze gevaarlijk maakt, is hun morele kracht. Daarom, wanneer Rosa Monteiro – voormalig staatssecretaris voor Burgerschap en Gelijkheid en een van de auteurs van de Nationale Strategie voor Burgerschapsonderwijs, die momenteel in de praktijk wordt toegepast – zegt dat "de regering een groot probleem heeft met seksualiteit en de kwestie terug wil verwijzen naar de biechtstoel", doet ze dat met de kwaadaardigheid van te suggereren dat iedereen die de wereld anders ziet dan zij, lijdt aan pathologie of repressie. Zo reduceert ze in slechts drie korte woorden iedereen die anders denkt tot een soort fossiel van het katholicisme. In hedendaagse debatten wordt iedereen die anders durft te denken gedwongen zijn eigen creatie te rechtvaardigen voordat hij ook maar één idee kan verdedigen.

Sommigen proberen het huidige model te baseren op de wet van maart 1984, die het recht op seksuele voorlichting en gezinsplanning vastlegde. Maar die wet bevatte geen identiteitsdoctrines, geen codetaal, geen culturele verplichtingen. Over 1984 spreken alsof het de wortel van dit alles is, is de geschiedenis misbruiken. Die wet was bedoeld om te beschermen, niet om op te leggen. Het wordt ook tegengesproken met het cliché: "het is geen ideologische kwestie, het is een beschavingskwestie", alsof beschaving neutraal was, alsof een idee van beschaving niet al een visie op de mensheid, op vrijheid, op het lichaam, op verlangen bevatte. En dan worden de aantallen tienerzwangerschappen aangehaald alsof ze het sluitende bewijs vormen van de pedagogische urgentie. De paradox schreeuwt: degenen die vroege blootstelling, onmiddellijk genot en het doorbreken van taboes bevorderen, zijn degenen die vrijwillige onvruchtbaarheid presenteren als een levensproject. Het is een heel bijzondere vooruitgang die niet wordt gemeten aan de vruchten, maar aan het gebrek daaraan. Ja, ik heb het over kinderen.

Maar er zijn mensen die het niet accepteren. Er is een familie in Famalicão, achternaam Mesquita Guimarães. Hun situatie is ongemakkelijk voor iedereen, omdat het onthult wat bijna niemand hardop wil zeggen: "Dit is niet van jou." Terwijl iedereen niet eens wist wat te zeggen. Of wat ze konden zeggen. Ze blijven het herhalen; nu met een bijzondere relevantie, juist omdat de regering niet links is.

Ze zijn als de rechtvaardigen uit het Oude Testament. Mensen die volharden; in de tijd, maar ook daarna. Houllebecq heeft zulke personages en schenkt hun een unieke welwillendheid. Soms, te midden van het verstikkende nihilisme van zijn plots, adem je een openhartigheid, een klein geloof in zulke mensen. Mensen genegeerd, bespot, kleine wonderen. Minimale wonderen.

Manuel Fúria is muzikant en woont in Lissabon. Manuel Barbosa de Matos is zijn echte naam.

De teksten in deze sectie geven de persoonlijke mening van de auteurs weer en vertegenwoordigen niet VISÃO, noch haar redactionele standpunt.