Onderzoek onthult wat er in de hersenen gebeurt als we ons ervan bewust zijn dat we dromen

Sommige mensen kunnen zich ervan bewust zijn dat ze dromen terwijl ze nog 'binnen' hun eigen droom zitten, en hebben zelfs controle over bepaalde aspecten van deze ervaring. Een nieuwe studie , uitgevoerd door Braziliaanse wetenschappers, heeft zojuist een compleet beeld geschetst van wat er in deze momenten met de hersenen gebeurt.

Het werk aan zogenaamde lucide dromen werd gecoördineerd door Çağatay Demirel van de Radboud Universiteit in Nederland en werd uitgevoerd in samenwerking met wetenschappers van andere instituten in Europa en de Verenigde Staten en een duo van het Brain Institute van de UFRN (Federale Universiteit van Rio Grande do Norte): Sérgio Mota-Rolim en Sidarta Ribeiro.

"Aanhoudende lucide dromen zijn een toestand van innerlijke waakzaamheid, een ontwaken voor de wereld binnenin, wat diepgaande veranderingen met zich meebrengt in de manier waarop de hersenen informatie verwerken", vatte Ribeiro samen in een gesprek met Folha .

"Voor de meeste mensen veroorzaakt het optreden van helderheid tijdens een droom een ​​start, gevolgd door een abrupt ontwaken. De subjectieve beleving van deze ervaring is over het algemeen dat lucide dromen overeenkomen met een ijle overgangstoestand tussen de REM-slaap [de fase waarin 'normale' dromen veel voorkomen] en wakker zijn," zegt hij.

Het lijkt er echter op dat er mensen zijn die een soort natuurlijk talent hebben om dit soort dromen te blijven hebben zonder wakker te worden. Het is iets relatief zeldzaams en bovendien moeilijk vast te leggen in een laboratorium.

Dat is een van de redenen waarom de analyse van het internationale team in de nieuwe studie, ondanks dat het de meest uitgebreide tot nu toe is, resulteerde in slechts 44 registraties van hersenactiviteit tijdens lucide dromen. De metingen werden verricht bij 26 verschillende personen (waarvan 20 vrouwen, met een gemiddelde leeftijd van 25 jaar), waarbij gegevens van verschillende gelegenheden en laboratoria werden samengevoegd. De resultaten werden op 14 mei gepubliceerd in het tijdschrift The Journal of Neuroscience .

Vanwege de zeer strenge criteria met betrekking tot de kenmerken van de gegevens, werden de opnames die bij de UFRN zelf werden gemaakt, uiteindelijk niet meegenomen in de uiteindelijke analyse. "Omdat we echter al nauw betrokken waren bij de hele aanpak, werden we uitgenodigd om het onderzoek voort te zetten en te werken aan de analyses, de tekst, enzovoort", legt de specialist uit.

Het is interessant om te zien welke methode wordt gebruikt om de aanwezigheid van een lucide droom te bevestigen terwijl de elektrische hersenactiviteit van de persoon in een laboratorium wordt gemeten met behulp van een EEG (elektro-encefalogram). Voordat ze in de droomtoestand komen, spreken de deelnemers met de onderzoekers af dat er een signaal is dat de ervaring plaatsvindt: vrijwillige bewegingen van de oogbol naar rechts en naar links, in een bepaald patroon.

Het bewegen van je ogen kan echter ook een verstorende factor zijn in metingen van hersenactiviteit. De ogen maken van nature zogenaamde saccadische bewegingen (ook wel oculaire saccades genoemd). Wanneer we wakker zijn, helpen ze ons een completer beeld te krijgen van wat we zien. Ze doen dit door, gedurende zeer korte tijdsintervallen (op de schaal van honderdsten van een seconde), lichtjes te veranderen wat "gecentreerd" is wanneer we zien.

Maar dit proces stopt niet tijdens de droomslaap. Bovendien produceert het bepaalde signalen op het EEG die het algehele beeld van de hersenactiviteit dat onderzoekers willen krijgen, kunnen verstoren.

Rekening houdend met deze en andere details van de hersenfunctie, kon het team onder leiding van Demirel observeren wat er in verschillende hersengebieden gebeurt wanneer iemand een lucide droom ervaart. Het uiteindelijke resultaat van deze analyse is dat het niet langer zinvol is om lucide dromen te beschouwen als slechts een tussenfase tussen de REM-slaap en het wakker zijn. "Het is een toestand op zich, niet slechts een overgang tussen toestanden", aldus Ribeiro.

De onderzoekers brachten ook veranderingen in hersengolfpatronen in kaart, dat wil zeggen de patronen van elektrische hersenactiviteit volgens bepaalde ritmes in bepaalde delen van het orgaan. De UFRN-onderzoeker benadrukt bijvoorbeeld de toename van de kracht van gammagolven in de precuneus, een gebied dat geassocieerd wordt met zelfbewustzijn en verbeelding, en dat eveneens op vergelijkbare wijze wordt geactiveerd, zowel in 'normale' dromen als tijdens het gebruik van psychedelische middelen.

Aan de andere kant is de bètagolfactiviteit verminderd in het gebied dat bekend staat als de TPJ (temporopariëtale verbinding). Dit gebied integreert normaal gesproken gegevens van de zintuigen (geluid, tastzin, zicht) en draagt ​​zo bij aan het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn, oftewel de perceptie van de grenzen van het eigen lichaam. Wanneer dit gebied bij wakkere mensen wordt geremd, rapporteren ze vaak een ervaring van "buiten het lichaam" zijn.

Naast het basisbegrip van zo'n intrigerend fenomeen, wijzen onderzoekers op de mogelijkheid om lucide dromen te gebruiken in psychotherapeutische praktijken. Om dit te bereiken, zou het nodig zijn om te leren hoe je ze effectiever kunt creëren en/of beheersen, en er zijn manieren om deze mogelijkheid te faciliteren, aldus Ribeiro. Sommige Indiase en Tibetaanse yogapraktijken bevorderen lucide dromen, evenals meditatie en de gewoonte om een ​​droomdagboek bij te houden (het systematisch vastleggen van de dromen die iemand de nacht ervoor had).