Buiten het gezelschap: honden, gezondheid en autonomie

De band tussen mens en hond is een van de oudste en meest betekenisvolle in de menselijke geschiedenis. Maar terwijl deze relatie vroeger vooral functioneel was, gekoppeld aan de jacht of bescherming, gaat de rol van honden in onze samenleving tegenwoordig veel verder dan alleen gezelschap. De impact ervan strekt zich uit tot de geestelijke gezondheid, het emotionele welzijn en zelfs de autonomie van mensen met speciale behoeften – en dit verdient het om uitgebreid erkend en gewaardeerd te worden.

Een voorbeeld hiervan zijn Animal Assisted Services-programma's, waarbij getrainde honden een actieve rol spelen bij het bieden van emotionele steun aan mensen in ziekenhuizen, op scholen of in instellingen. De vereniging ÂNIMAS – Hulphonden, een van de toonaangevende instanties in Portugal op dit gebied, heeft aangetoond hoe de aanwezigheid van deze dieren bijdraagt ​​aan het verminderen van symptomen van angst, stress en depressie, terwijl het ook de ontwikkeling van communicatie en zelfs fysiologische verbeteringen, zoals het reguleren van de bloeddruk, bevordert. De relatie die met het dier wordt opgebouwd – zonder oordeel en onvoorwaardelijk – creëert een gastvrijere en menselijkere omgeving, met zichtbare effecten op zowel volwassenen als kinderen.

Maar er is ook een praktisch aspect, namelijk autonomie en inclusie, dat niet genegeerd mag worden. Geleidehonden voor mensen met een visuele beperking zijn waarschijnlijk een van de duidelijkste voorbeelden van hoe training en de relatie tussen mens en dier letterlijk levens kunnen veranderen. De Vereniging voor Ondersteuning van Mensen met een Slechtziendheid (ABAADV) Beira Aguieira is de enige instantie in Portugal die zich toelegt op de training van deze honden. Hun missie gaat veel verder dan mobiliteit: ze garanderen veiligheid, comfort en vooral meer vrijheid in het dagelijks leven. De intensieve training, voor zowel de hond als zijn toekomstige eigenaar, is veeleisend, maar de resultaten zijn enorm.

Het is essentieel dat we begrijpen dat deze dieren niet alleen ‘nuttig’ zijn – ze zijn partners. Ze zijn er voor het individu, bieden steun en vormen vaak een emotionele brug tussen hem en de wereld. De relatie tussen een hond en zijn baasje is van diepe emoties en kan, volgens verschillende onderzoeken, gedragspatronen veranderen, eenzaamheid verminderen en zelfs de socialisatie in geïsoleerde situaties bevorderen.

Nu er zoveel over geestelijke gezondheid en inclusie wordt gesproken, is het dringend noodzakelijk om deze verhalen en de impact ervan centraal te stellen in het debat. Als we erkennen welke rol honden spelen in ons leven, en welke werkzaamheden organisaties als ÂNIMAS en ABAADV, naast vele anderen, uitvoeren, is dat ook een manier om het belang van een empathischere samenleving, een maatschappij die meer aandacht heeft voor anderen en zich meer bewust is van het belang van de band die we met dieren opbouwen, te herdenken.

Om voor deze relatie te zorgen, moeten we uiteindelijk ook voor onszelf zorgen. En misschien is dat wel de reden dat we, wanneer we het over hulphonden of emotionele steunhonden hebben, eigenlijk praten over hoe we de toekomst willen vormgeven: met meer respect, meer empathie en meer menselijkheid.