Rijk versus arm-discours: in de geschiedenis is dit nooit goed afgelopen

De Braziliaanse overheid geeft meer uit dan ze binnenkrijgt en lijkt niet bereid de noodzakelijke bezuinigingen door te voeren om de overheidsfinanciën in evenwicht te brengen. Zelfs met de hoogste belastingdruk in 15 jaar was de oplossing die het economische team presenteerde om de bevolking meer belasting te laten betalen.

Een voorbeeld van dit beleid was het recente decreet dat president Lula ondertekende in een haast om een ​​verhoging van de belasting op financiële transacties (IOF) goed te keuren. Het besluit werd echter vernietigd door het Hooggerechtshof (STF) en is nu opgeschort.

Om het beeld van fiscaal wanbeheer te vermijden, heeft het economische team erop aangedrongen om de superrijken te belasten, een argument dat op de markt al lang ter discussie staat. Het probleem is dat Lula de stelling heeft herhaald dat dit een conflict is tussen arm en rijk – een oude retoriek, met marxistische wortels, die historisch gezien rampzalige gevolgen heeft gehad.

Voorbeelden zoals Argentinië, Venezuela en nazi-Duitsland illustreren de risico's van dit narratief. Adolf Hitler presenteerde zich bijvoorbeeld als een verdediger van de arbeiders, maar onderhield bondgenootschappen met grote bedrijven zoals Bayer , BMW , Siemens en Hugo Boss, die tijdens het regime floreerden.

In Brazilië probeert president Lula steeds meer zijn imago als "vader van de armen" te consolideren en beweert hij dat de rijken het probleem zijn. Tegelijkertijd verklaart hij tegenover het Kiesgerechtshof dat hij in 2022 over een vermogen van R$ 7,4 miljoen beschikt . Bovendien kost het ambt van zijn vrouw Janja, die geen gekozen ambt bekleedt, de staatskas jaarlijks ongeveer R$ 2 miljoen.

"Klassenpolarisatie komt historisch gezien altijd voor in tijden van begrotingsspanningen of grote hervormingen. Het is een verhaal dat veel aantrekkingskracht uitoefent op de bevolking, maar het leidt vaak de focus van de discussie af. Dit heeft direct invloed op het investeringsklimaat in het land en benadeelt uiteindelijk zelfs kleine beleggers", aldus Fábio Murad, econoom en CEO van Super-ETF Educação.

Het verhaal van de klassenstrijd lijkt ook vanuit economisch perspectief kwetsbaar. Het voorstel om de IOF te verhogen heeft tot twijfels en verwarring geleid. Murad legt uit dat het plan van de overheid om de IOF te verhogen voor bedrijven met een omzet van meer dan R$ 6 miljoen, zich richt op transacties met effecten en andere financiële activa.

"De IOF-wetgeving is breed en kan per decreet worden aangepast, wat ruimte laat voor toekomstige wijzigingen die ook gevolgen hebben voor particulieren. De belasting wordt geheven over diverse dagelijkse financiële transacties, zoals valutahandel, kredietverstrekking, verzekeringen en zelfs rekening-courantkredieten en investeringen buiten het land via internationale makelaars," zegt hij.

Naast financiële en ideologische kwesties is de klassenstrijd gevaarlijk gebleken. Een voorbeeld hiervan zijn de aanvallen op een vijfjarig kind op internet, waarbij een leraar voorstelde om het meisje te 'guillotineren' omdat ze een tas van R$ 14.000 gebruikte .

Een ander emblematisch geval was de inval in een bank in het financiële hart van São Paulo door leden van de MTST (Beweging voor Daklozen).

“Kunt u mij één land ter wereld noemen waar de strijd tegen de rijken tot welvaart voor de armen heeft geleid?”, vraagt ​​de Duitse historicus en socioloog Rainer Zitelmann, auteur van het boek How Nations Escape Poverty.

Met meer dan 30 gepubliceerde boeken en een fervent criticus van de filosofie van het socialisme, heeft Zitelmann de economieën van verschillende landen bestudeerd en betoogt hij dat een land alleen groeit wanneer er economische vrijheid is. Vrijheid van ondernemen komt zelfs de allerarmsten ten goede, omdat het banen en inkomsten genereert voor de hele samenleving.

"Haat tegen de rijken heeft al veel landen verwoest. Incompetente politici zoeken altijd naar zondebokken voor hun eigen falen. In socialistische landen zoals Noord-Korea en Venezuela zijn de enige rijken corrupte politici", zei Zitelmann vorig jaar in een interview met Gazeta do Povo .

Venezuela

Begin jaren zeventig was Venezuela een van de twintig rijkste landen ter wereld en het rijkste van Latijns-Amerika. Tegenwoordig is het het armste land in de regio, met 80% van de bevolking die in armoede leeft, aldus historicus Rainer Zitelmann. "Bijna acht miljoen mensen zijn erheen gevlucht: dat is 30% van de bevolking!"

De ineenstorting begon toen Hugo Chávez in 1999 aan de macht kwam met een socialistische en anti-imperialistische toespraak. Hij beloofde de olie-inkomsten te herverdelen onder de armste bevolkingsgroepen. Niet alleen mislukte zijn toespraak, maar het land kwam ook in een economische, sociale en politieke crisis terecht, met hyperinflatie, internationale sancties en inperking van de vrijheid.

In 2013, met de dood van Chávez, verdiepte Nicolás Maduro het dictatoriale regime. Vandaag de dag is Venezuela een armer en ongelijker land dan het was. De oude burgerij werd vervangen door een Bolivariaanse burgerij, bestaande uit mensen die loyaal waren aan de dictator, en de armen zijn kwetsbaarder voor voedsel- en medicijntekorten.

Argentinië

Een eeuw geleden behoorde Argentinië tot de drie rijkste landen ter wereld, totdat een andere populistische leider volgde en het land op de knieën dwong. Juan Perón, die beloofde voor de behoeftigen te zorgen, diende drie opeenvolgende termijnen als president, van 1946 tot 1974, en voerde samen met zijn vrouw, Eva Perón , oorlog tegen de rijken.

Perón voerde arbeidsrechten in voor het land, zoals een verhoging van het minimumloon en een vermindering van de werkuren, maar zonder financiële steun leidde dit tot een woekerende inflatie. Hij nationaliseerde ook spoorwegen, energie- en communicatiebedrijven.

Tussen 1946 en 1949 verdrievoudigden de overheidsuitgaven en groeide de ambtenarij met meer dan 50% tussen 1945 en 1955, aldus Zitelmann. Veel van deze banen werden gecreëerd ten behoeve van bondgenoten van de Justitiële Partij.

Duitsland

In nazi-Duitsland propageerde Hitler het imago van beschermer van de arbeiders en tegenstander van de bourgeoisie. Ondanks zijn antikapitalistische retoriek deed hij echter zaken met grote Duitse zakenlieden en industriëlen, die zelfs het regime financierden.

In zijn andere boek, "Hitler: Antikapitalist en Antirevolutionair", presenteert Zitelmann toespraken, krantenartikelen en documenten van de nazipartij die laten zien hoe de dictator het verhaal manipuleerde om de massa te mobiliseren en handelsovereenkomsten veilig te stellen. In ruil voor steun aan en investeringen in het nazisme werden zakenlieden beloond voor hun "loyaliteit".

Hitler beschuldigde de Joden ervan het marxisme naar Duitsland te brengen en daarom verantwoordelijk te zijn voor alle problemen in het land. De klassenonderscheiding die begon met discriminerende wetten om Joods bezit te blokkeren en in beslag te nemen, eindigde in de grootste genocide uit de geschiedenis.

Volgens het tijdschrift Adventures in History onthulde een onderzoek van het Duitse Ministerie van Financiën dat 30% van de Duitse oorlogsinspanning werd betaald met geld dat van Joden was gestolen. Sommigen die Duitsland vóór de Holocaust wisten te verlaten, kregen een groot deel van hun vermogen in beslag genomen via een 'exitbelasting'.

Noord-Korea

Noord-Korea beschrijft zichzelf als een onafhankelijke socialistische economie, maar is sterk gecentraliseerd en staatsgestuurd. De regering oefent volledige controle uit over de samenleving en bezit de meeste productiemiddelen in het land. De praktijken van leider Kim Jong-un lijken meer op die van een dictatuur of een absolute monarchie.

Het land is verdeeld naar kaste, gebaseerd op de familiegeschiedenis van loyaliteit aan de regering. De meest "betrouwbare" mensen wonen in de beste buurten en hebben toegang tot de beste scholen en ziekenhuizen. De allerarmsten worden geweerd, werken in mijnen en zware arbeid, en komen niet eens in de buurt van de hoogste kaste.

Naast de sociale controle en verdeeldheid die Noord-Koreanen al sinds hun geboorte ervaren, kampen ze ook met schaarste, slechte infrastructuur en internationale isolatie.

Noorwegen

Alleen al in 2022 verlieten meer dan 30 miljardairs en multimiljonairs (meer dan het totaal in de voorgaande 13 jaar) Noorwegen nadat de centrumlinkse regering de vermogensbelasting verhoogde naar 1,1%, ondanks waarschuwingen dat deze stap "kapitaalvlucht zou veroorzaken en de werkgelegenheid zou bedreigen". Velen verhuisden naar Zwitserland, waar de belastingen lager zijn.