Wat houdt het door Trump bevolen handelsonderzoek tegen Brazilië in?

De regering van Donald Trump heeft besloten een onderzoek in te stellen naar de handelspraktijken van Brazilië, die zij "oneerlijk" acht. Het Witte Huis verhoogt hiermee de spanningen met de Braziliaanse productiesector (en de regering van Lula) en ontmantelt de handelsraad om politieke redenen.

De Republikein gebruikte ook zijn steun aan voormalig president Jair Bolsonaro (PL) als achtergrond voor de maatregelen, die door experts als precair worden beschouwd.

Het onderzoek wordt uitgevoerd op grond van artikel 301 van de Amerikaanse Trade Act, een controversieel instrument waarmee de Amerikaanse overheid eenzijdig onderzoek kan instellen naar en straffen kan verlenen voor praktijken die schadelijk zijn voor de Amerikaanse handel.

Artikel 301, een ongebruikelijk instrument voor handelsvergelding, machtigt Washington om tarieven en andere beperkende maatregelen op te leggen zonder multilaterale goedkeuring. Het is een instrument dat de VS de rol van rechter geeft, waardoor het land kan bepalen wat het als inconsistent in de internationale handel beschouwt.

Het Bureau van de Amerikaanse Handelsvertegenwoordiger (USTR) start een onderzoek dat tot 18 maanden kan duren. Gedurende deze periode analyseert de Amerikaanse overheid de praktijken van het onderzochte land en kan zij onderhandelen over wijzigingen. Indien er geen overeenstemming wordt bereikt, kan Washington eenzijdige sancties opleggen.

James Green, emeritus hoogleraar aan de Brown University en voorzitter van het Washington Brazil Office (WBO), vertelde CartaCapital dat het handelsonderzoek een belangrijkere stap is dan simpelweg het verhogen van de importtarieven.

"Dit vereist een bureaucratisch onderzoeksproces, waardoor het moeilijker wordt om Brazilië uit dit proces te halen , omdat het dan al begonnen zou zijn", zegt hij. "Het is een proces dat maanden kan duren, en er zou een besluit kunnen worden genomen dat de tarieven voor Brazilië inderdaad gerechtvaardigd zijn, wat een ramp zou zijn."

Van multilateralisme naar handelsoorlog

Tot aan de eerste Trump-regering gebruikten de Verenigde Staten artikel 301 voornamelijk als hefboom om te lobbyen voor rechtszaken bij de Wereldhandelsorganisatie. Zelfs met de wereldwijde dreiging die de Republikeinen begonnen te vormen, was de basis van het multilateralisme nog nooit zo ter discussie gesteld als nu.

De machtsovername van Trump in 2017 leidde er echter toe dat de VS zes onderzoeken op grond van artikel 301 startten – een aanzienlijk aantal voor een periode van vier jaar. Het belangrijkste doelwit was China, dat tweemaal werd onderzocht, gevolgd door de Europese Unie.

Chinese onderzoeken leidden tot tarieven die opliepen tot 25% op goederen ter waarde van honderden miljarden dollars. Dit markeerde het begin van de Chinees-Amerikaanse handelsoorlog, die de wereldhandel herdefinieerde en landen zoals Brazilië dwong een standpunt in te nemen.

Nu Brazilië opnieuw nadenkt over het idee dat handelsinstrumenten gebruikt moeten worden als politieke machtskabels, ligt het doelwit.

In de verklaring van de USTR worden zes onderzoeksgebieden genoemd, waarbij alles ter discussie wordt gesteld, van digitaal beleid tot milieupraktijken, voorkeurstarieven en bescherming van intellectueel eigendom.

Volgens het document discrimineert Brazilië Amerikaanse elektronische betaalbedrijven – gezien de massale adoptie van Pix –, hanteert het lagere tarieven voor andere handelspartners en voert het geen anti-corruptiemaatregelen uit. Er is ook kritiek op auteursrecht- en patentbescherming, een gevoelig punt voor Amerikaanse techgiganten.

Voor Green zijn de beschuldigingen ongegrond. Op milieugebied zijn er bijvoorbeeld talloze voorbeelden van dalende ontbossingscijfers in het land de afgelopen jaren, ondanks aanhoudende problemen . Bovendien wordt de kwestie grotendeels genegeerd door de huidige regering van het Witte Huis.

"Het is moeilijk om rationaliteit toe te schrijven aan iemand die zich vrijwel altijd irrationeel gedraagt", zegt de onderzoeker. "Het is een irrationaliteit tegenover Brazilië, die te maken heeft met de druk van extreemrechts, via Steve Bannon."

Voor de Braziliaanse private sector zal het onderzoek waarschijnlijk leiden tot nog meer problemen bij de toegang tot de Amerikaanse markt. Bedrijven kunnen te maken krijgen met extra bureaucratische obstakels en vragen over hun werkwijze.

De regering van Lula (Arbeiderspartij) heeft op haar beurt nog steeds geen duidelijkheid over hoe om te gaan met het mijnenveld dat Trump heeft aangelegd. Het Planalto Paleis is van mening dat de oplossing noodzakelijkerwijs diplomatie vereist, maar heeft de voorwaarden voor mogelijke vergeldingsmaatregelen al geschetst.

Op woensdag 16 zei stafchef Rui Costa (PT) dat het "ongelooflijk" was dat Trump zich zorgen maakte over het gebruik van Pix in Brazilië en de commerciële activiteiten op de Rua 25 de Março in São Paulo, die het Witte Huis over het algemeen beschuldigt een van de grootste markten voor namaakproducten te zijn.