De termijn van Marcelo eindigde en niemand merkte het

De termijn van Marcelo eindigde en niemand wist het. Het was een soort geassisteerde politieke dood, maar dan zonder verklaring of tranen. De president van de republiek — diezelfde president, ooit synoniem voor alomtegenwoordigheid en institutionele genegenheid — verdampte in stilte, als een kaars die vanzelf uitgaat in een lege kapel. En zie, ironie van het lot of de genialiteit van het argument: er was een echte stroomstoring voor nodig voordat we beseften dat ook de president geen licht meer geeft.

In de nacht dat het land letterlijk in duisternis werd gehuld — de stroom was afgesneden, de staat was verlamd en de burgers zaten in spanning — was de stilte in Belém oorverdovend. Vroeger was een brand in een afgelegen bos voor Marcelo voldoende om brandweerlieden te omhelzen en Kant te lezen bij het licht van zijn mobiele telefoon. Nu, zelfs nu de infrastructuur is ingestort, heeft de president gekozen voor een kloosterretraite. Er ontstaat een landelijke stroomstoring en het staatshoofd besluit het institutionele boeddhisme te proberen.

Er werd niet veel gevraagd. Er was geen noodzaak om de Raad van State bijeen te roepen en ook hoefde men geen reflecterend hesje te dragen. Eén woord was genoeg. Een teken dat er te midden van alle verwarring nog iemand in Belém was met een hartslag en aanwezigheid. Maar nee. Het land verkeert in een staat van onveiligheid en de president staat in de ‘niet storen’-modus.

Het is waar dat de grondwet niet voorschrijft dat de president over generatoren moet beschikken, maar er wordt wel voor gezorgd dat hij autoriteit heeft of op zijn minst een stem heeft. Het probleem is dat Marcelo in de eerste vijf jaar al zijn woorden heeft opgebruikt, als een goochelaar die in de eerste akte al zijn trucs onthult en daarna, moe, alles blijft herhalen tot het laatste applaus.

Zijn termijn eindigde daar, die nacht. Niet door een decreet, en ook niet door een politieke crisis. Maar standaard. Want in een noodsituatie garandeert de zogenaamde garant voor institutionele stabiliteit helemaal niets. Geen aanwezigheid, geen leiderschap en zelfs geen van die beroemde verdovende knuffels.

Marcelo bekleedt die functie nog steeds, ja. Maar hij vervult die functie niet meer. Zij is voor de politiek wat de Britse koningin-moeder was voor de politiek: symbolisch, respectabel, irrelevant. En het land, dat het zat is om zichzelf te vermaken met selfies en soundbites , begint zich nu te realiseren dat het al die jaren door een echo is geregeerd.

Er was geen noodzaak voor een staatsgreep. Het enige wat gebeurde was een stroomstoring.