Er is iets rot binnen de Europese Commissie

Voor de tweede keer in tien maanden heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie de Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen berispt vanwege een gebrek aan transparantie bij het beheer van de aankoop van vaccins tegen Covid-19. De uitspraak “T-36/23 – Stevi en The New York Times tegen Commissie” die deze week is gedaan, heeft betrekking op de sms-berichten die de voorzitter van de Commissie heeft uitgewisseld met Albert Bourla, CEO van Pfizer, in het kader van de onderhandelingen die in mei hebben geleid tot de ondertekening van het duurste van de elf contracten die namens de EU-lidstaten zijn gesloten, een contract ter waarde van maar liefst 31 miljard euro.

De zaak dateert uit 2021, tijdens de pandemieperiode en de onderhandelingen met farmaceutische bedrijven om vaccinatiedekking te bieden aan de 27 lidstaten. Von der Leyen voltooide de aankoop van 300 miljoen doses van Pfizer, waar in april nog eens 100 miljoen doses aan werden toegevoegd. Een paar dagen later werd een ander contract aangekondigd, voor een totaalbedrag van 71 miljard euro, waarmee 4,6 miljard vaccindoses werden veiliggesteld. Zoveel doses, zoveel geld op het spel. Matina Stevis-Gridness, journaliste bij de New York Times , wilde de sms-berichten zien om de omstandigheden beter te kunnen beoordelen waaronder de Commissie – die de procedures en door de staten aangestelde deskundigen omzeilde, zoals de Europese Rekenkamer al opmerkte – besloot zich vooral te richten op het grootste bedrijf en op hoeveelheden die later buitensporig bleken te zijn, tot het punt dat een compensatiecontract in 2023 gerechtvaardigd was om ook de voor de volgende jaren geplande leveringen en de verschuldigde prijs voor elke dosis te verlagen.

De Commissie heeft, na enige onduidelijkheid te hebben gezaaid over de daadwerkelijke uitwisseling van sms-berichten, dit uiteindelijk toch toegegeven, vooral nadat Bourla zelf tijdens een interview had verklaard dat hij via sms de historische overeenkomst voor de levering van vaccins met Von der Leyen had onderhandeld. Hij hield echter vol dat deze berichten niet waren bewaard omdat ze "niet relevant" waren, dat wil zeggen dat ze niet in aanmerking kwamen volgens de transparantieregels, omdat ze niet vergelijkbaar waren met de documenten waartoe de EU-regels toegang garanderen, waaronder bijvoorbeeld e-mails, zelfs "niet relevante", waarvoor de bewaarplicht van zes maanden geldt. Von der Leyen verscheen nooit voor de Luxemburgse rechters; Zij werd vertegenwoordigd door leden van de Commissie.

Het Hof herinnerde eraan dat het noodzakelijk is het publiek maximale toegang te geven tot de documentatie van de instellingen en benadrukte dat “de Commissie zich niet eenvoudigweg kan beroepen op het ontbreken van registratie van de gevraagde documenten in haar beheersysteem om aan te tonen dat zij deze niet had, zonder verdere uitleg”. De Commissie, zo merken de rechters op, “heeft onvoldoende verduidelijkt of de gevraagde tekstberichten waren verwijderd en, zo ja, of het verwijderen vrijwillig of automatisch gebeurde, of dat de mobiele telefoon van de president intussen was vervangen en, zo ja, wat er met die apparaten is gebeurd, of dat er na het eerste verzoek en het bevestigingsverzoek nog zoekopdrachten zijn uitgevoerd”. En wederom “heeft de Commissie ook nagelaten op een plausibele manier uit te leggen waarom zij van mening was dat de tekstberichten die werden uitgewisseld in verband met de verwerving van COVID-19-vaccins geen belangrijke informatie bevatten of informatie die vervolgmaatregelen zou kunnen impliceren, waarvan de bewaring moet worden gewaarborgd.” “De verklaringen van de Commissie, die op aannames zijn gebaseerd, kunnen daarom niet als aannemelijk worden beschouwd.”

Daaruit volgt, aldus het Hof, dat de berichten en afspraken via Whatsapp tussen de twee partijen bestaan ​​of hebben bestaan ​​en dat, indien de Commissie niet binnen twee maanden en tien dagen beroep aantekent, zij verplicht is om de journalisten van het Amerikaanse dagblad gratis toegang te verlenen tot alle documenten en berichten die tussen Ursula von der Leyen en Albert Bourla, van Pfizer, zijn uitgewisseld.

De Commissie reageerde onmiddellijk en verzekerde in een nota dat zij "de beslissing van het Hof zorgvuldig zou bestuderen en zou beslissen over de volgende stappen. Daartoe zal zij een nieuwe beslissing nemen" met "een meer gedetailleerde uitleg".

Het is echter moeilijk, zo niet onmogelijk, dat de berichten plotseling verschijnen, vooral omdat commissaris Vera Jourovà in 2023, in reactie op het verzoek om toegang dat ook door journalist Alexander Fanta was ingediend, al had gezegd "dat de berichten mogelijk waren verwijderd vanwege hun 'vluchtige aard'". De woordvoerder van de Europese Commissie, Paula Pinho, zegt echter niet welke berichten zijn verwijderd. Ze zei alleen dat "het na de zoekopdracht niet mogelijk was om documenten te identificeren die binnen de reikwijdte van het verzoek vielen".

Ja, de tekstberichten zijn niet gevonden. Ze verdwenen zonder een spoor achter te laten. Dit is het standpunt van de Commissie en het is de tweede keer dat zij wordt veroordeeld vanwege het gebrek aan transparantie bij het beheer van anti-Covid-vaccins.

In zijn uitspraak van 17 juli 2024 veroordeelde het HvJ-EU Von der Leyen immers wegens gebrek aan transparantie in de contracten voor Covid-vaccins. Dit gebeurde in het kader van een beroep dat was aangespannen door enkele Europarlementariërs die bezwaar hadden gemaakt tegen de weigering van toegang tot documenten met betrekking tot contracten voor de aankoop van vaccins, die waren overeengekomen tussen de Europese Commissie en verschillende farmaceutische bedrijven.

De Commissie – zo luidt het besluit – heeft het publiek niet voldoende ruime toegang verleend tot de contracten en in het bijzonder tot de vrijwaringsclausules en de verklaringen inzake de afwezigheid van belangenconflicten van de leden van het onderhandelingsteam voor de aankoop van de vaccins. En verder: de producent is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door een gebrek in zijn product en zijn aansprakelijkheid kan niet worden beperkt of uitgesloten ten opzichte van het slachtoffer door een clausule die de aansprakelijkheid beperkt of uitsluit op grond van Richtlijn 85/374 2. Ook hier is een van de contracten, meer bepaald het “derde contract”, gedefinieerd als “top secret” en gewaardeerd op 31 miljard euro… verdwenen.

Daarbij komen nog de civiele klachten bij de rechtbank van Luik, die werden afgewezen vanwege de medeplichtigheid van de Brusselse uitvoerende macht en de omvangrijke doofpotaffaire rond het onderzoek door het Europees Openbaar Ministerie, dat zijn werkzaamheden financieel financiert vanuit de Commissie zelf. Ook kwam er forse kritiek van de Rekenkamer, naar aanleiding van een ander baanbrekend rapport dat in april vorig jaar werd gepubliceerd. Daarin werd gesteld dat de Commissie onder leiding van Von der Leyen jarenlang haar eigen transparantienormen heeft geschonden. Ze heeft het opzettelijk "vrijwel onmogelijk" gemaakt om verantwoordelijkheden binnen de bestaande structuren vast te stellen en miljarden dollars aan financiering van lobby's en ngo's ondoorzichtig gemaakt.

“Pfizergate” is dus veel meer dan zomaar een vermeend schandaal rond corruptie en belangenverstrengeling. Het is het symbool van de nooit eindigende strijd voor transparantie en democratie in de EU; Anderzijds is het de achilleshiel van de Commissie onder leiding van Von der Leyen, die zichzelf boven de wetten stelt die zij zelf creëert. Het feit dat de hele affaire voortkwam uit een verzoek om informatie van de New York Times, getuigt van de politieke en morele catastrofe in de EU. Niemand is hier opgestaan ​​om opheldering te vragen. Kortom, de EU wordt van binnenuit aangevallen, er is iets rot in Brussel en doen alsof alles in orde is, is pure waanzin.