Welke ontwikkelingen vinden plaats in het normalisatieproces tussen Armenië en Turkije?

Op 4 en 5 november werd in Jerevan, de hoofdstad van Armenië , een belangrijke internationale conferentie gehouden met de titel “Opbouw van vrede en multilaterale samenwerking”.

De conferentie, waaraan onder meer de Armeense premier Nikol Pashinyan en minister van Buitenlandse Zaken Ararat Mirzoyan deelnamen, alsmede talloze deskundigen en academici uit landen in de regio, was nuttig in de bespreking van zowel normalisatieprocessen als regionale samenwerkingsprojecten na de ondertekening van de intentieverklaring tussen Jerevan en Bakoe op 8 augustus.

De deelname van deskundigen en de staatstelevisie uit Azerbeidzjan aan de conferentie toonde aan dat vertrouwenwekkende maatregelen tussen Jerevan en Bakoe langzaam maar zeker op de agenda komen.

Als Turkse journalist was ik blij met de wederzijds respectvolle communicatie tussen Azerbeidzjaanse en Armeense experts. Het is ook duidelijk dat diezelfde communicatie steeds vaker voorkomt tussen Turkije en Armenië.

De conferentie besteedde met name aandacht aan de economische voordelen van normalisering van de betrekkingen tussen Turkije en Armenië, evenals mogelijke ontwikkelingen op het gebied van transport, energie en handel. Er werd echter ook gewezen op de noodzaak om eerst het vredesproces tussen Armenië en Azerbeidzjan te voltooien om dit punt te bereiken.

WANNEER ZAL DE ARMEENSE GRONDWET VERANDEREN?

Jerevan en Bakoe bereikten dit jaar overeenstemming over een overeenkomst van 17 artikelen voor duurzame vrede en parafeerden deze in de VS. Azerbeidzjan eist echter dat de Armeense grondwet wordt gewijzigd voor definitieve ondertekening.

De Onafhankelijkheidsverklaring, opgenomen in de inleiding van de overeenkomst met Armenië, stelt dat de Azerbeidzjaanse regio Karabach tot Armenië behoort. De term "West-Armenië" in diezelfde verklaring baart Turkije ook zorgen.

De Armeense regering werkt verder aan een nieuwe grondwet. Premier Pashinyan benadrukt in zijn recente verklaringen het "echte Armenië" boven het "historische Armenië" en waarschuwt dat historische discussies met de nodige voorzichtigheid moeten worden gebruikt, omdat ze oude conflicten opnieuw kunnen aanwakkeren. De premier probeert het Armeense publiek ook voor te bereiden op een dergelijke verandering door middel van zijn frequente toespraken en verklaringen over de geschiedenis.

Pashinyan is naar verluidt van plan om na de algemene verkiezingen van volgend jaar een referendum te houden over de nieuwe grondwet. De hamvraag is of Pashinyan de verkiezingen zal winnen en zijn macht zal behouden.

Pashinyan heeft geluk bij de verkiezingen

Naast degenen die Pashinyans beleid verdedigen, zeggen zelfs experts die sceptisch staan ​​tegenover het vredesproces met Azerbeidzjan dat het - behoudens buitengewone ontwikkelingen - zeer waarschijnlijk is dat de Armeense premier de verkiezingen zal winnen.

Eerlijk gezegd is de algemene consensus in zowel Turkije als Azerbeidzjan dat de aanhoudende aanwezigheid van Pashinyan aan de macht van cruciaal belang is voor het bereiken van duurzame vrede en normalisatie met Armenië.

De diversificatie van het buitenlandse beleid van zijn land door Pashinyan na de oorlog van 2020, die eindigde met een overwinning voor Azerbeidzjan, en zijn streven naar dialoog met Turkije en Azerbeidzjan, evenals zijn toenadering tot de EU, worden gezien als belangrijke verandering.

De verwachting van Jerevan is dat de Alican/Margara-deur opengaat

Het is bekend dat Pashinyan de Armeense kiezers concrete resultaten wil laten zien, met name wat betreft het normalisatieproces met Turkije, in de aanloop naar de verkiezingen die gepland staan ​​voor juni 2026.

In dit verband verwacht Jerevan dat de overeenkomst die in 2022 tussen de twee landen werd bereikt om de grensovergang Alican/Margara open te stellen voor burgers van derde landen en houders van diplomatieke paspoorten, in de eerste maanden van 2026 in werking zal treden.

Er wordt ook opgemerkt dat deze stap, die vanwege zijn symbolische betekenis als waardevol wordt beschouwd, de kans zal vergroten dat de grens later ook voor Turkse en Armeense burgers wordt geopend. Een dergelijke ontwikkeling zal naar verwachting ook gevolgen hebben voor de steun voor Pashinyans beleid.

Wederzijdse gebaren uit Ankara en Jerevan

Er is ook zichtbare vooruitgang geboekt tussen Turkije en Armenië op een aantal gebieden. Misschien wel het belangrijkste is de toename van het aantal en de bestemmingen van directe vluchten tussen de twee landen.

Er wordt gemeld dat Turkish Airlines vanaf volgend jaar naar Jerevan gaat vliegen.

Bij het nemen van deze beslissingen was het belangrijk dat Armenië bij binnenkomst in het land de afbeelding van de berg Ararat uit de paspoortstempels verwijderde.

Pashinyan heeft ook een nieuw voorstel voor Turkije en Azerbeidzjan. De premier stelde voor dat het vrachtvervoer van Turkije naar Azerbeidzjan via Armenië zou plaatsvinden totdat de Zangezur-corridor, in Turkije bekend als de Zangezur-corridor maar officieel bekend als de "Trump-snelweg voor internationale vrede en welvaart", voltooid is.

ERDOĞAN GAAT NAAR BAKOE

Een andere verwachting van Pashinyan is de deelname van president Recep Tayyip Erdoğan aan de top van de Europese Politieke Gemeenschap volgend jaar in Jerevan. Jerevan, dat Ankara officieel heeft uitgenodigd, heeft verklaard Erdoğan graag te ontvangen, samen met andere prominente Europese leiders.

Verwacht wordt dat Ankara vóór de top volgend jaar een besluit over deze kwestie neemt.

Maar het regionale verkeer beperkt zich niet tot dit. President Erdoğan zal op 8 november de viering van Overwinningsdag in Bakoe bijwonen en regionale kwesties bespreken met de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev. De aanwezigheid van minister van Defensie Yaşar Güler en de volledige commandostaf in Bakoe, evenals de deelname van zes Turkse F-16-straaljagers aan de parade, worden eveneens als belangrijke signalen gezien.

Naar verwachting zal ook de Pakistaanse premier Shahbaz Sharif de ceremonie bijwonen en zullen de drie leiders elkaar ontmoeten.