Jaki jest sens WTO bez USA?

Inicjatywa przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen i kanclerza Friedricha Merza wywołała poruszenie. Od szczytu UE pod koniec czerwca mówi się o utworzeniu alternatywnej organizacji dla Światowej Organizacji Handlu (WTO), założonej w 1994 r., pod auspicjami UE.

Ursula von der Leyen podkreśliła, że ​​planowana jest szczególnie ścisła współpraca z podobnie myślącymi krajami handlowymi w Azji, odnosząc się do współpracy w ramach CPTPP , „Kompleksowego i Progresywnego Porozumienia o Partnerstwie Transpacyficznym”. Sojusz handlowy składa się z Australii , Brunei , Kanady , Chile , Japonii, Malezji , Meksyku , Nowej Zelandii , Peru , Singapuru i Wietnamu . Zjednoczone Królestwo dołączyło jako pierwszy kraj europejski.

Friedrich Merz mówił już o „nowym rodzaju organizacji handlowej”, która mogłaby stopniowo zastąpić „to, czego już nie mamy, czyli WTO”. Organizacja z siedzibą w Genewie od lat cierpi z powodu przestarzałych zasad , których reforma do tej pory nie powiodła się z powodu nieporozumień wśród jej członków.

Rozwiązywanie sporów jest już prawie niemożliwe

Kluczowe jest jednak odniesienie Kanclerza do powszechnego paraliżu rozstrzygania sporów w sporach handlowych. Od 2009 r. – podczas kadencji George’a W. Busha – Stany Zjednoczone blokują mianowanie nowych sędziów do najwyższego sądu ds. handlu światowego, Organu Apelacyjnego WTO.

Wszystkie kolejne administracje USA — czy to pod rządami prezydentów Demokratów, czy Republikanów — również utrzymywały tę blokadę. Protestują przeciwko orzeczeniom ostatecznego sądu apelacyjnego w sporach handlowych, które ich zdaniem są szkodliwe dla interesów narodowych USA.

Doprowadziło to do sytuacji, w której spory handlowe nie mogą być już ostatecznie rozwiązane, gdy jedna ze stron wnosi odwołanie. Nierozstrzygnięte przypadki obejmują spór między UE a Indonezją o eksport rudy niklu , decyzję o dopuszczalności subsydiów dla producentów samolotów Boeing i Airbus oraz postępowania antydumpingowe przeciwko Chinom.

Liberalizacja handlu światowego bez USA

Ale czy Europa może utworzyć nową WTO bez wsparcia USA? I jak rozsądne byłoby połączenie sił z podobnie myślącymi partnerami na całym świecie, zwłaszcza w regionie Azji i Pacyfiku? Jürgen Matthes, ekspert ds. międzynarodowej polityki gospodarczej w Niemieckim Instytucie Ekonomicznym (IW) w Kolonii, z pewnością wita tę inicjatywę z zadowoleniem w wywiadzie dla DW.

„Rzeczywiste złożenie wniosku o przystąpienie do CPTPP byłoby ważnym krokiem strategicznym z kilku powodów, ponieważ wysłałoby jasny sygnał Stanom Zjednoczonym, że izolują się one swoim protekcjonizmem, podczas gdy wokół nich nadal postępuje liberalizacja światowego handlu” – powiedział Matthes.

„Stworzyłoby to niezwykle duże, ponadregionalne porozumienie handlowe, ponieważ obejmuje ważne państwa, a UE jest największym blokiem w jego ramach. Byłoby to porozumienie obejmujące praktycznie wszystkie kontynenty. A być może byłoby nawet możliwe uwzględnienie jednego lub dwóch krajów afrykańskich” — powiedział ekspert ds. handlu. „Stworzyłoby to „otwarty klub” z otwartymi warunkami, ale taki, który ustanawia uczciwe zasady konkurencji jako warunek wstępny przystąpienia”.

Bez USA, bez Chin

Oznacza to jednak, że Chiny początkowo nie mogą wziąć udziału, gdyż Pekin nie słynie z przestrzegania uczciwych zasad konkurencji.

„Strategicznie chodzi o stworzenie sojuszu handlowego, który zajmie się problemami, które są obecnie dotkliwe w światowym sektorze handlowym: nie chodzi tylko o protekcjonizm USA, ale także o ogromne zakłócenia konkurencji spowodowane ogromnymi dotacjami Chin, których nie możemy rozwiązać, ponieważ zasady WTO mają zbyt duże luki” – twierdzi Matthes.

Jeśli chodzi o Chiny , celem UE jest ustanowienie ścisłych reguł konkurencji w takim sojuszu handlowym, „w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych i dotacji przemysłowych. Wtedy można powiedzieć, że każdy, kto spełnia te warunki, może uczestniczyć”.

Aby to osiągnąć, Chiny musiałyby jednak znacząco zmienić swój system i wyeliminować zakłócenia konkurencji i subsydia. Albo w końcu zobowiązać się do radykalnej reformy zasad WTO.

Sojusz Chętnych do Rozstrzygania Sporów w Światowej Organizacji Handlu (WTO)

Zwolennicy wolnego handlu mają już odpowiedź zwaną „MPIA”. „Multi-Party Interim Appeal Arbitration Arrangement” zostało sporządzone w ramach WTO w celu zapewnienia alternatywnego systemu arbitrażowego bez udziału USA. Według Komisji UE, w MPIA uczestniczy obecnie 57 krajów, co stanowi 57,6 procent światowego handlu. Oprócz państw członkowskich UE zaangażowane jest również Zjednoczone Królestwo.

Jednakże stowarzyszenia biznesowe, takie jak Federalne Stowarzyszenie Handlu Hurtowego i Zagranicznego (BGA), które reprezentuje interesy niemieckich firm eksportowych, nie chcą osłabienia WTO pod żadnym pozorem.

Podejście polegające na tworzeniu nowych ram z mniejszą grupą funkcjonujących demokracji – na przykład poprzez CPTPP – z pewnością ma strategiczne zalety, powiedział agencji informacyjnej Reuters prezes BGA Dirk Jandura. Istnieją jednak ryzyka: na przykład nie można pozwolić na rozpad globalnego handlu na konkurujące ze sobą bloki handlowe z różnymi zasadami. „Kluczowe jest, aby ta nowa organizacja była postrzegana wyłącznie jako rozwiązanie przejściowe, z jasnym celem reformy WTO, a nie jej zastąpienia”.

Reforma zamiast zastępowania WTO

Bruksela podkreśla również, że nie ma zamiaru uczynić WTO zbędną. Przewodnicząca Komisji von der Leyen powiedziała, że ​​„strukturalna współpraca” z azjatyckimi krajami CPTPP może być podstawą do rozpoczęcia przeprojektowania WTO.

Nawet były główny ekonomista WTO, Ralph Ossa, nie ukrywał, że Światowa Organizacja Handlu potrzebuje reformy w podcaście DW Economics. „Czy WTO potrzebuje reform? Zdecydowanie” — powiedział Ossa, który od 1 lipca wykłada w swoim poprzednim miejscu pracy, na Uniwersytecie w Zurychu.

Niemieckie Ministerstwo Gospodarki podkreśla tę interpretację: WTO rzeczywiście potrzebuje reformy, dlatego rząd niemiecki, wspólnie z Komisją UE, opowiada się za reformami, powiedziała rzeczniczka minister ds. gospodarki Katherina Reiche. Obejmuje to na przykład nowe przepisy dotyczące subsydiów przemysłowych w celu stworzenia uczciwej konkurencji, inicjatywy handlu cyfrowego i ułatwienia inwestycji. UE prowadzi już na ten temat dyskusje z krajami zaangażowanymi w otwarty i oparty na zasadach handel , takimi jak członkowie CPTPP.

Niejednoznaczność polityki handlowej

Silne sygnały UE dla USA i Chin mogą być również związane z jej celowo niejednoznaczną komunikacją od czasu „młota taryfowego” Trumpa. Przekaz jest następujący: Większość krajów handlowych opowiada się za handlem opartym na zasadach.

Ekspert ds. handlu z Kolonii Matthes wyobraża sobie klub pod hasłem „Otwarte rynki z uczciwym handlem”. „Z otwartymi rynkami USA są poza grą, a z uczciwym handlem Chiny są poza grą, chyba że USA zmienią się pod rządami nowej administracji i będziemy mieli do czynienia z innymi Chinami w przyszłości”.

Matthes widzi cały szereg korzyści: „Tworzymy większą liberalizację handlu i otwieramy nowe rynki dla siebie. Silniej izolujemy USA i pokazujemy Trumpowi, że protekcjonizm jest ostatecznie błędem”. Ponadto Europejczycy mogliby wysłać ważny sygnał Chinom, że nie są już skłonni tolerować ich zniekształceń konkurencji.