Nieskuteczna polityka klimatyczna: Czy czarno-czerwona koalicja traci akceptację społeczną?

Obrzucanie się błotem w sprawie ustawy o ogrzewaniu pokazało, jak ważna jest akceptacja społeczna dla ochrony klimatu. Jak nowy rząd federalny sobie z tym radzi? Pierwsze tygodnie koalicji czerwono-czarnych pokazały, że wyciągnięto wnioski z polityki sygnalizacji świetlnej. Jednak wstępne oświadczenia przywódców politycznych wskazują, że „ambicje polityki klimatycznej mogą pójść na marne”. Taki jest wniosek z bieżącej kontroli akceptacji klimatu przeprowadzonej przez Fundację Bertelsmanna i Fundację Neutralności Klimatycznej. Badanie zostało udostępnione RedaktionsNetzwerk Deutschland (RND).

Środki ograniczające globalne ocieplenie są albo skuteczne, albo nie, jeśli społeczeństwo je popiera. Ważne jest, aby obywatele faktycznie postrzegali ich skuteczność, sprawiedliwy podział i wpływ. Czy polityka klimatyczna zapewnia wykonalne rozwiązania dla wszystkich gospodarstw domowych, aby mogły przejść na neutralne dla klimatu alternatywy? To jest kluczowe pytanie, uważają autorzy Frederik Digulla i Sara Holzmann.

Koalicja Czarno-Czerwonych koncentruje się na ustalaniu cen CO2. To już się dzieje, ale ma zostać znacznie rozszerzone. Najważniejsza zmiana: nowy system handlu emisjami dwutlenku węgla w transporcie i ogrzewaniu w UE, począwszy od 2027 r. Benzyna i olej napędowy, gaz ziemny i olej opałowy mają stać się zauważalnie droższe. CDU/CSU i SPD zdają sobie sprawę, że spotka się to z problemami z akceptacją. Jednak partnerzy koalicji nie byli jednoznaczni w swojej odpowiedzi politycznej, stwierdza gazeta.

Umowa koalicyjna wspomina jedynie ogólnie, że w zamian będą „niebiurokratyczne i społecznie rozłożone środki pomocowe”. Ponadto minister gospodarki Katherina Reiche (CDU) chce obniżyć ceny energii elektrycznej o co najmniej 5 centów za kilowatogodzinę począwszy od 2026 r. Chociaż miałoby to tę zaletę, że zapewniłoby „znaczną ulgę” osobom o ograniczonych dochodach, pozostaje pytanie, czy obniżki kosztów „będą faktycznie powiązane z polityką klimatyczną i cenami CO2 i będą miały pozytywny wpływ na akceptację”.

Digulla i Holzmann ostro krytykują promocję e-mobilności, którą niedawno ogłosił minister finansów Lars Klingbeil (SPD). Planowane są zachęty podatkowe, które będą dotyczyć przede wszystkim drogich samochodów służbowych. „Nie zapewni to wsparcia gospodarstwom domowym o niskich dochodach, ani nie doprowadzi do pojawienia się na rynku bardziej przystępnych cenowo samochodów elektrycznych, co potencjalnie rozszerzyłoby rynek samochodów używanych, co jest ważne dla wielu gospodarstw domowych, o niedrogie modele elektryczne” – krytykują duet.

Chociaż istnieją podejścia do „leasingu społecznego” – społecznie rozłożonego i dotowanego przez rząd modelu leasingu samochodów elektrycznych – byłby on finansowany z pieniędzy z unijnego Funduszu Społecznego na rzecz Klimatu, którego wolumen prawdopodobnie będzie dość skromny. Dlatego należy się spodziewać, że te instrumenty „dotrą tylko do kilku gospodarstw domowych i nie będą miały szerokiego wpływu”, mówią ekonomiści.

Temat wymiany systemów grzewczych również otrzymuje kciuk w dół. Planowane kontynuowanie subsydiów przyniosłoby korzyści „głównie zamożnym gospodarstwom domowym”. Podczas gdy umowa koalicyjna wspomina również o podejściu do tej kwestii uwzględniającym skalę społeczną, „konkretna implementacja tego wymogu pozostaje otwarta”.

Rozdział poświęcony prawu regulacyjnemu w badaniu nosi tytuł „Rozpaczliwe kroki wstecz”. Bardzo niepokojące jest to, że minister Reiche mówi o „wymogu pompy ciepła”, który teraz chce znieść, mimo że nigdy nie istniał, i że opowiada się za ogrzewaniem gazowym. „Każdy zainstalowany obecnie system ogrzewania gazowego spowoduje wysokie koszty emisji CO2 w nadchodzących latach i stanowi nieobliczalne ryzyko dla jednostki”.

Istniało ryzyko błędnych inwestycji, ponieważ kąpielisko termalne musiałoby zostać przedwcześnie wymienione, gdyby cele klimatyczne uniemożliwiły dalszą eksploatację lub gdyby sieci dystrybucji gazu stały się nieopłacalne, a koszty eksplodowały. „Podejście rządu jest krótkowzroczne i problematyczne pod względem akceptacji społecznej”.

Z drugiej strony Digulla i Holzmann z zadowoleniem przyjmują projekty infrastrukturalne, takie jak rozbudowa kolei i transportu publicznego, ale wyrażają poważne wątpliwości, czy planowane środki jako całość wystarczą do osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych na nadchodzące lata. Widzą, że pojawia się tu poważny problem: z jednej strony koalicja uznała znaczenie poparcia społecznego. „Ale polityka klimatyczna, która koncentruje się tylko na (rzekomej) akceptacji i tym samym nie osiąga celów klimatycznych, ma jeszcze mniejsze szanse na powodzenie”.