Czym jest Cieśnina Ormuz i co może się stać z cenami ropy, jeśli Iran ją zamknie?

To miejsce jest nazywane najpoważniejszym punktem zapalnym w dostawach ropy naftowej na świecie , a władzę sprawuje Iran.

Ataki Waszyngtonu na Iran wywołały obawy, że Iran może odpowiedzieć zamknięciem Cieśniny Ormuz, szlaku wodnego między Iranem a Omanem, przez który przepływa około 20 procent światowego zużycia ropy naftowej i gazu.

Ceny ropy naftowej gwałtownie spadły w poniedziałek, po tym jak początkowe działania odwetowe Iranu najwyraźniej nie dotyczyły cieśniny, jednak analitycy ostrzegają, że zamknięcie strategicznego szlaku morskiego do Zatoki Perskiej może zakłócić przepływ ropy naftowej i zrujnować światową gospodarkę , przynajmniej tymczasowo.

„To byłoby niezwykle niebezpieczne” – powiedziała w poniedziałek reporterom Kaja Kallas, wysoka przedstawicielka UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

Zdaniem Burcu Ozcelika, starszego pracownika naukowego ds. bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie w Royal United Services Institute w Londynie, Anglia, gdyby Teheran zdecydował się na zablokowanie lub zamknięcie cieśniny, byłoby to „niebezpieczne”.

„[To] może wywołać globalny wstrząs gospodarczy i jest sprzeczne z interesami samego Iranu” – powiedział Ozcelik w oświadczeniu zamieszczonym online .

Gdzie znajduje się Cieśnina Ormuz?

Cieśnina Ormuz przebiega między Omanem a Iranem.

Cieśnina łączy Zatokę Perską z Zatoką Omańską i Morzem Arabskim. W najwęższym punkcie ma zaledwie 33 kilometry szerokości, ale jest wystarczająco głęboka i szeroka, aby obsłużyć największe na świecie tankowce do przewozu ropy naftowej.

Szerokość szlaku żeglugowego w obu kierunkach wynosi zaledwie trzy kilometry.

Ile ropy przepływa przez cieśninę?

Według US Energy Information Administration (EIA) około jedna piąta światowego zużycia ropy przechodzi przez cieśninę. Większość tej ropy trafia do Azji. W 2024 r. Chiny, Indie, Japonia i Korea Południowa były głównymi miejscami docelowymi ropy naftowej przesyłanej przez cieśninę do Azji, zauważa EIA.

„Przez cieśninę przepływają duże ilości ropy naftowej, a w przypadku jej zamknięcia istnieje bardzo niewiele alternatywnych opcji wyprowadzenia ropy z cieśniny” – zauważyła EIA w analizie z ubiegłego tygodnia.

Przez cieśninę przepływa ropa naftowa z Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Iraku, Iranu, Kuwejtu i Bahrajnu, natomiast większość dostaw skroplonego gazu ziemnego pochodzi z Kataru.

Według EIA, w ubiegłym roku przez cieśninę przepompowywano dziennie 20,2 mln baryłek ropy naftowej, kondensatu i paliw.

EIA stwierdza, że ​​chociaż większość wąskich gardeł można ominąć, korzystając z innych tras, co znacznie wydłuża czas tranzytu, niektóre, jak Cieśnina Ormuz, nie mają praktycznych alternatyw.

„Większość ładunków przepływających przez cieśninę nie ma alternatywnej możliwości opuszczenia tego regionu” – napisała EIA.

Co może się stać z cenami ropy naftowej?

Jak wyjaśnia EIA , niemożność przesyłu ropy przez główny punkt newralgiczny, nawet tymczasowa, „może spowodować znaczne opóźnienia w dostawach i podnieść koszty transportu, co potencjalnie zwiększy światowe ceny energii”.

Rynki będą napięte, dopóki nie będzie większej pewności co do reakcji Iranu – powiedział Colby Connelly, starszy pracownik naukowy Działający w Waszyngtonie think tank Middle East Institute w oświadczeniu zamieszczonym online .

W niedzielę analitycy Goldman Sachs prognozowali, że ceny ropy Brent mogą osiągnąć 110 USD za baryłkę, jeśli Cieśnina Ormuz zostanie zablokowana. Inni analitycy stwierdzili, że ceny mogą wzrosnąć do 120-130 USD za baryłkę (przynajmniej tymczasowo).

„Biorąc pod uwagę znaczenie cieśniny w globalnym handlu ropą, wpływ na ropę byłby bardzo duży” – powiedział Homayoun Falakshahi, starszy analityk ds. ropy w firmie zajmującej się danymi o globalnym handlu Kpler, w internetowym oświadczeniu wideo . „Z pewnością zobaczymy trzycyfrowe wyniki”.

Jednak zamknięcie cieśniny byłoby dla Iranu ostatecznością – dodał Falakszahi.

Czy Iran naprawdę zamknąłby ten kraj?

W niedzielę irański parlament zatwierdził zamknięcie cieśniny, podała irańska telewizja Press TV, jednak wszelkie takie działania wymagają zgody Najwyższej Rady Bezpieczeństwa Narodowego.

Iran groził zamknięciem cieśniny w przeszłości, ale nigdy tego nie zrobił. Uczynienie tego spowodowałoby przerwanie eksportu ropy naftowej i zaszkodziłoby stosunkom z partnerem handlowym Chinami i eksportującymi ropę arabskimi sąsiadami.

Suzanne Maloney, wiceprezes i dyrektor ds. polityki zagranicznej w Brookings Institute, nazwała niedzielne głosowanie irańskiego parlamentu „czysto symbolicznym”.

„Taki krok jeszcze bardziej sparaliżowałby jej własną, zrujnowaną gospodarkę i zagroziłby kruchemu, ale cennemu pojednaniu z Arabią Saudyjską i innymi państwami arabskimi wzdłuż Zatoki Perskiej” – powiedział Maloney na stronie internetowej Brookings.

Sekretarz stanu USA Marco Rubio wezwał w niedzielę Chiny, aby namówiły Iran, by nie zamykał Cieśniny Ormuz, powołując się na zależność Chin od irańskiej ropy.

„Jeśli to zrobią, będzie to dla nich samobójstwo ekonomiczne” – powiedział Rubio.

Co jeszcze mógłby zrobić Iran?

Iran, jak podaje Associated Press, dysponuje flotą szybkich łodzi szturmowych oraz tysiącami min morskich i pocisków, które mogłyby sprawić, że cieśnina stanie się nieprzejezdna, przynajmniej na jakiś czas.

Główna baza morska Iranu w Bandar Abbas znajduje się na północnym wybrzeżu cieśniny. Może również wystrzelić pociski z długiego wybrzeża Zatoki Perskiej, tak jak zrobili to jego sojusznicy, rebelianci Huti z Jemenu, na Morzu Czerwonym.

Według doniesień Reutersa, w poniedziałek dane z monitoringu statków wykazały, że kilka tankowców zawróciło z cieśniny, choć niektóre zawróciły.

Connelly z Middle East Institute zauważył, że podczas gdy atak USA zwiększa zmienność sytuacji, która już zagroziła dostawom ropy i gazu, cieśnina „stanowi tylko jeden potencjalny punkt zapalny dla poważnego zakłócenia w dostawach energii”.

„Zrozumiałe jest, że Cieśnina Ormuz będzie pod lupą” – powiedział Connelly.

„Jednak coraz bardziej niestabilna sytuacja może przynieść nieoczekiwane zakłócenia wokół krytycznej infrastruktury eksportowej w regionie, niezależnie od tego, czy zostaną one spowodowane celowo, czy nie”.