Parlament powraca po prawie 6 miesiącach nieobecności — i będzie wyglądał inaczej niż zwykle

Parlament powróci w poniedziałek po ponad sześciu miesiącach, ale obrady będą nieco inne niż zwykle ze względu na pewne niezwykłe okoliczności.

Każda sesja parlamentu zazwyczaj rozpoczyna się od rutynowych czynności, które obejmują wybór przewodniczącego Izby Gmin i przemówienie tronowe.

Jednak wzmożone zainteresowanie polityków stanowiskiem spikera oraz przybycie króla Karola w poniedziałek dodadzą obradom pewnych zwrotów akcji i elegancji.

Większa uwaga poświęcona wyborowi spikera

Konstytucja stanowi, że wybór Spikera powinien być pierwszym punktem obrad, gdy parlament powraca po wyborach. Technicznie rzecz biorąc, Izba nie może obradować, dopóki Spiker nie zostanie wybrany.

Spiker jest posłem wybranym przez innych posłów do przewodniczenia obradom Izby Gmin, pełnienia funkcji bezstronnego arbitra obrad Izby i utrzymywania porządku podczas debat. Spiker ma prawo żądać od posłów przeprosin, jeśli używają nieparlamentarnego języka — a nawet może nakazać usunięcie posła z izby.

Spiker jest wybierany w tajnym głosowaniu rankingowym, co oznacza, że ​​posłowie wymieniają kandydatów w kolejności preferencji. Jeśli nikt nie wygra w pierwszym głosowaniu, kandydat z ostatniego miejsca zostaje odrzucony, a jego głosy są redystrybuowane, aż ktoś zdobędzie większość.

Wybory nadzoruje „Dziekan Izby” — poseł z najdłuższym nieprzerwanym stażem zasiadania, który nie jest ministrem ani liderem partii. Poseł Bloc Québécois Louis Plamondon, który został wybrany po raz pierwszy w 1984 r., będzie nadzorował wybory swojego siódmego spikera.

Chociaż spiker jest wybierany jako członek partii, funkcja ta jest uważana za bezpartyjną — spiker nie zasiada w żadnej grupie partyjnej.

Zazwyczaj stanowisko przewodniczącego nie wzbudza większego zainteresowania, a poseł wybrany na to stanowisko zazwyczaj pełni swoją funkcję do momentu rozwiązania Izby.

Jednak podczas ostatniej sesji parlamentu rola przewodniczącego stała się bardziej upolityczniona.

Były przewodniczący Izby Gmin Anthony Rota zrezygnował ze stanowiska we wrześniu 2023 r. po tym, jak zaprosił ukraińskiego weterana, który walczył w oddziale nazistowskim podczas II wojny światowej, do zasiadania w Izbie Gmin podczas przemówienia prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego w parlamencie.

Rezygnacja Roty doprowadziła do rzadkich wyborów przewodniczącego w trakcie sesji, które wygrał poseł Partii Liberalnej Greg Fergus.

Fergus pozostał na stanowisku spikera parlamentu aż do rozwiązania parlamentu w marcu, jednak partie opozycyjne wzywały go do ustąpienia , twierdząc, że działania te były zbyt stronnicze w kontekście pełnionej przez niego funkcji.

Ponowny wybór spikera po powrocie parlamentu nigdy nie jest gwarantowany — były spiker Geoff Regan stracił tę funkcję na rzecz Roty w 2019 r., mimo że został ponownie wybrany na posła. Inni posłowie, oprócz Fergusona, wyrazili zainteresowanie kandydowaniem na to stanowisko w poniedziałkowym głosowaniu.

Wszyscy posłowie, którzy nie są liderami uznanej partii lub ministrami, są automatycznie uważani za kandydatów na stanowisko przewodniczącego, chyba że powiadomią o tym pisemnie sekretarza Izby Reprezentantów.

Co najmniej trzech parlamentarzystów partii liberalnej wyraziło zainteresowanie objęciem stanowiska przewodniczącego: poseł z Wyspy Księcia Edwarda Sean Casey, który zaproponował zastąpienie Roty w 2023 r.; Rob Oliphant z Ontario; Sherry Romanado i Francis Scarpaleggia z Quebecu.

Spiker opozycji może mieć znaczenie dla liberałów na progu większości

Liberałowie mogą również zdecydować się na poparcie przewodniczącego opozycji, biorąc pod uwagę, że brakuje im tylko trzech miejsc do większości.

Spiker nie głosuje w Izbie Reprezentantów, chyba że występuje remis. W takim przypadku tradycyjnie głosuje razem z rządem .

Co najmniej trzech posłów z innych partii planuje wystartować w wyborach.

Konserwatyści Chris d'Entremont i Tom Kmeic wysłali listy do swoich kolegów posłów, w których przedstawiają się jako kandydat na stanowisko spikera. D'Entremont pełni funkcję wiceprzewodniczącej od 2021 r.

Liderka Partii Zielonych Elizabeth May również kandyduje na stanowisko spikera. Wcześniej ubiegała się o to stanowisko w 2019 i 2023 roku. Chociaż technicznie rzecz biorąc May jest liderką swojej partii, Zieloni nie są oficjalnie uznawani w Izbie, ponieważ mają tylko jedno miejsce; partia musi mieć co najmniej 12 miejsc, aby uzyskać oficjalny status. Więc May nadal może kandydować.

Izba zbierze się dzień po wyborach i powróci tuż przed przemówieniem tronowym we wtorek.

Monarcha odczyta mowę tronową dopiero po raz trzeci w historii

Każda sesja parlamentu rozpoczyna się zazwyczaj przemówieniem tronowym.

Przemówienie jest zazwyczaj czytane przez gubernatora generalnego w Senacie. Ale ponieważ tym razem przemówienie odczyta król Karol — dopiero trzeci raz, kiedy monarcha zrobił to od czasów Konfederacji — przebieg wydarzeń będzie bardziej efektowny.

Król i królowa udadzą się do Senatu kanadyjskim landau – ceremonialnym powozem konnym używanym do transportu członków rodziny królewskiej i wicekrólewskiej w Ottawie – spod Banku Kanady przy Wellington Street.

Powóz będzie ciągnięty przez 28 koni z muzycznej jednostki Królewskiej Kanadyjskiej Policji Konnej (RCMP), przy czym 14 koni będzie jechało przed powozem, a reszta za nim.

W Senacie król otrzyma pełne honory wojskowe, w tym 100-osobową kompanię honorową z 3. Batalionu Królewskiego Pułku Kanadyjskiego, inspekcję straży i orkiestry, a następnie salwę honorową z 21 strzałów.

Gdy król przybędzie do Senatu, Woźny Czarnej Różdżki zostanie wysłany do Izby, aby wezwać posłów na przemowę tronową.

Usher jest posłańcem króla w parlamencie i odpowiada również za bezpieczeństwo Senatu oraz inne obowiązki ceremonialne i administracyjne. Zawód ten narodził się w Anglii w 1348 r. Były superintendent RCMP J. Greg Peters pełni tę funkcję od 2013 r.

Pukanie do drzwi

Zgodnie z tradycją, gdy usher przybywa do drzwi sali obrad Izby Reprezentantów, puka trzy razy i informuje członków parlamentu, że gubernator generalny „pragnie” ich obecności na przemówieniu tronowym.

Ale ponieważ Król wygłasza tę mowę tronową, Peters powie posłom, że „Król nakazuje tej Szanownej Izbie natychmiastowe stawienie się przed Jego Wysokością w Izbie Szanownego Senatu”.

Następnie przewodniczący wraz z obecnymi na posiedzeniu posłami przedstawią się królowi.

Przemówienie tronowe zawsze odczytywane jest w Senacie, ponieważ tradycja zabrania monarchy (lub jego przedstawicielowi) wstępu do Izby Gmin. Tradycja ta wywodzi się z brytyjskiego systemu parlamentarnego sięgającego 1642 r .

Podobnie, posłowie mogą uczestniczyć w przemówieniu tronowym, ale nie mogą wejść do sali Senatu za mosiężną barierą przy wejściu — barierą mającą symbolizować niezależność obu izb parlamentu. Premier jest jedynym wyjątkiem od tej reguły i może wejść do sali na przemówienie.

Więcej rutynowych procedur powróci po przemówieniu tronowym. Zarówno Senat, jak i Izba przedstawią projekty ustaw „pro forma” — łaciński termin oznaczający „dla zachowania formy”.

Projekt ustawy C-1, „Ustawa dotycząca administrowania przysięgami urzędowymi”, zostanie poddany pierwszemu czytaniu, ale nie będzie kontynuowany i nie będzie ponownie omawiany. Podobny krok nastąpi w Senacie wraz z wprowadzeniem projektu ustawy S-1. Wprowadzenie tych projektów ustaw jest symbolicznym rytuałem mającym na celu potwierdzenie niezależności obu izb od Korony.

Następnie Izba albo rozpocznie debatę nad przemówieniem tronowym, albo zajmie się sprawami administracyjnymi, takimi jak nominacje do Zarządu Gospodarki Wewnętrznej oraz komisji ds. procedury i spraw Izby.