W jaki sposób nowe kontrole paszportowe EES w UE wpływają na zasadę 90 dni?

„Ten system wzmocni bezpieczeństwo... pomagając nam identyfikować osoby przekraczające dozwolony okres pobytu, zapobiegać nielegalnym przemieszczeniom i ograniczać oszustwa związane z dokumentami i tożsamością” – powiedział w środę Magnus Brunner, komisarz UE ds. migracji, potwierdzając datę rozpoczęcia EES, tj. 12 października 2025 r.

Zasada 90 dni

Podróżując do strefy UE/Schengen, niektórzy podróżni korzystają z bezwizowego limitu podróży wynoszącego 90 dni na każde 180 dni.

Nie dotyczy to wszystkich podróżnych – niektórzy potrzebują wizy nawet na krótkie pobyty, ale obywatele takich krajów jak Wielka Brytania, USA, Kanada, Australia, Brazylia i Japonia mogą spędzić w UE 90 dni na każde 180 dni bez wizy. Pełną listę krajów z 90-dniowym pobytem można znaleźć tutaj .

Ten dodatek na podróże służbowe jest przeznaczony na podróże służbowe, wakacje, wizyty rodzinne i inne krótkie pobyty – nie przysługuje osobom przeprowadzającym się do kraju UE ani osobom pracującym (z wyjątkiem krótkich podróży służbowych, konferencji i innych wizyt zawodowych). Pełne wyjaśnienie zasad jego działania znajdziesz TUTAJ .

Zasada ta obowiązuje od dziesięcioleci w przypadku obywateli państw spoza UE, ale od czasu Brexitu zaczęła dotyczyć dopiero Brytyjczyków.

Dla większości turystów 90 dni na każde 180 dni to więcej niż wystarczająco, ale inni wykorzystują cały limit – zwłaszcza właściciele drugich domów, którzy często wyjeżdżają kilka razy w roku. Dla tych osób śledzenie tych 90 dni jest ważne, a w celu ułatwienia tego procesu powstały różne kalkulatory i kalendarze online .

Przekroczenie 90-dniowego limitu pobytu stanowi przestępstwo imigracyjne i może być karane grzywną lub zakazem ponownego wjazdu do UE lub strefy Schengen.

Jaki wpływ ma na to EES?

System wjazdu i wyjazdu to w zasadzie rozszerzona kontrola paszportowa, która ma dwa główne cele: zwiększenie bezpieczeństwa kontroli tożsamości poprzez dodanie danych biometrycznych i zaostrzenie zasad dotyczących osób przekraczających dozwolony okres pobytu.

Sama zasada 90 dni pozostaje niezmieniona, ale EES prawdopodobnie znacznie utrudni „prześlizgnięcie się przez sito” i pozostanie w systemie przez okres dłuższy niż 90 dni na każde 180 dni.

System rezygnuje z obecnego i raczej chaotycznego ręcznego stemplowania paszportów, wprowadzając zamiast tego system cyfrowy, który automatycznie oblicza czas pobytu danej osoby w UE na podstawie danych dotyczących jej wcześniejszego wjazdu i wyjazdu. Następnie oblicza, czy dana osoba spędziła w UE ponad 90 dni w ciągu ostatnich sześciu miesięcy (180 dni).

Osoby nielegalnie przebywające w kraju będą zatem automatycznie oznaczane, gdy będą próbowały opuścić kraj.

Jeśli system będzie działał zgodnie z przeznaczeniem, to powinien on sprawić, że przekroczenie limitu czasu bez wykrycia będzie praktycznie niemożliwe.

Z drugiej strony powinno to również wyeliminować zamieszanie, które czasami jest spowodowane obecnym systemem - na przykład gdy ludzie mają podstemplowane paszporty przy wjeździe, ale nie przy wyjeździe, albo gdy ich pieczątki są nieczytelne lub gdy ich paszporty są podstemplowane przez pomyłkę.

Teoretycznie powinna to być dobra wiadomość dla zdecydowanej większości osób, które decydują się na pobyt na 90 dni, przestrzegają zasad i starannie nie przekraczają limitów.

Powinno to również położyć kres różnicom między krajami, które ściśle egzekwują zasadę 90%, a tymi, które przyjmują bardziej liberalne podejście.

A co z mieszkańcami krajów UE?

Obywatele spoza UE, którzy mieszkają w kraju UE lub strefie Schengen i posiadają zezwolenie na pobyt, nie muszą korzystać z EES (ponieważ nie obowiązują ich 90-dniowe ograniczenia i mogą przebywać w kraju tak długo, jak długo ważne jest ich zezwolenie na pobyt). Podobnie, osoby przebywające w kraju UE na wizie długoterminowej – np. wizie turystycznej, studenckiej lub pracowniczej – nie muszą korzystać z EES.

Mieszkańcy i posiadacze wiz przechodzą przez obsługiwaną przez obsługę bramkę paszportową, okazując swój paszport i wizę/zezwolenie na pobyt.

Teoretycznie jednak mieszkańcy nadal są związani zasadą 90 dni w przypadku odwiedzenia innej części UE.

Na przykład Amerykanin mieszkający we Francji mógłby przebywać we Włoszech tylko przez 90 dni w ciągu 180 dni. Podobnie Brytyjczyk mieszkający w Szwecji mógłby spędzić wakacje w innych krajach UE tylko przez 90 dni w ciągu 180 dni.

Nie jest jednak jasne, w jaki dokładnie sposób będzie to egzekwowane, ponieważ mieszkańcy nie mają obowiązku korzystania z EES.

Prawda jest taka, że ta zasada zawsze miała bardziej teoretyczny charakter, ponieważ podróżowanie po UE i strefie Schengen odbywa się w dużej mierze bez zbędnych formalności, a na granicach wewnętrznych obowiązuje minimum formalności.

System EES jest używany wyłącznie na zewnętrznych granicach UE – na przykład na granicy Wielkiej Brytanii i Francji lub na trasie lotu z Kanady do Hiszpanii – nie będzie więc miał wpływu na podróże w obrębie Unii.

Mieszkaniec UE przybywający do strefy Schengen przez inny kraj (na przykład obywatel Wielkiej Brytanii mieszkający we Francji podróżujący z Wielkiej Brytanii do Hiszpanii) musi okazać francuskie zezwolenie na pobyt na granicy z Hiszpanią.

Pamiętaj, że ten artykuł dotyczy tylko EES. Inna ważna zmiana w UE dotycząca podróży – ETIAS – również wpływa na zasadę 90 dni. Pełne wyjaśnienie zasad EES i ETIAS znajdziesz tutaj , a sekcję „Często zadawane pytania” znajdziesz tutaj .