Unijny podatek boleśnie uderzy w Polaków. "Konsekwencje będą upiorne"

• Polska należy do grona państw z zapotrzebowaniem na ciepło przekraczającym średnią unijną. W efekcie Polacy znajdą się w gronie krajów, których obywatele najdotkliwiej odczują uruchomienie unijnej dyrektywy ETS2.
• Aby pokryć dodatkowe koszty związane z ETS2, przeciętna polska rodzina w 2027 r. w przypadku ogrzewania gazem będzie więc musiała wydać równowartość 45 proc. (w 2030 r. - 82 proc.) miesięcznego minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku ogrzewania węglem 73 proc. (w 2030 r. - 134 proc.).
• Najwyższe koszty będą ponosili mieszkańcy najstarszych, nieocieplonych budynków jednorodzinnych.

Nowy system obejmie opłatami emisje pochodzące ze spalania paliw przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa dotychczas nie objęte systemem ETS1, m.in. małe ciepłownie, piekarnie, gastronomie, sklepy. Dodatkowe koszty będą ukryte w cenie paliw kopalnych m.in. węgla, gazu, oleju opałowego, paliw silnikowych. To tzw. podatek od ogrzewania. Koszt zakupu paliw wzrośnie nie tylko o wysokość opłaty emisyjnej, ale także wysokość podatku VAT naliczanego od tej opłaty.

Gwałtowny wzrost cen odczujemy dwukrotnie: po uruchomieniu ETS2 w 2027 r. i w 2030 r. po połączeniu się ETS1 i ETS2 - czytamy w raporcie „Analiza wpływu ETS2 na koszty życia Polaków” Wandy Buk i Marcina Izdebskiego.

Autorzy piszą, że w początkowym okresie, w przypadku wzrostu ceny uprawnień do emisji CO2 powyżej 45 euro za tonę, nastąpi zwiększenie dostępnej na rynku liczby uprawnień do emisji, czego efektem może być spadek ich cen. Komisja Europejska już w 2028 r. przewiduje wzrost cen powyżej pierwotnie zakładanego pułapu 45 euro za tonę do poziomu 50 euro. Po połączeniu systemów ceny uprawnień do emisji z ETS2 zrównają się z cenami ETS1 (średni cena w 2023 r. to 83,85 euro), a gospodarstwa domowe oraz małe przedsiębiorstwa będą konkurować o zakup ograniczonej liczby uprawnień do emisji z elektrowniami, hutami czy cementowniami.

Jeżeli spadek emisji w przemyśle będzie niższy niż obecnie zakładany, gospodarstwa domowe poniosą dużo wyższy koszt niż obecnie przewidywany. Ziszczenie tego scenariusza doprowadzi do sytuacji w której część z obywateli może być zmuszona do rezygnacji z własnych środków transportu i obniżenia standardów termicznych swoich mieszkań

- czytamy w raporcie.

W styczniu 2025 r. do tej kwestii odniósł się premier Donald Tusk i przestrzegł przed wprowadzeniem systemu ETS2.

Jego konsekwencje będą upiornie przewidywalne, wysokie ceny energii mogą obalić niejeden rząd demokratyczny

- powiedział premier Donald Tusk.

Według analiz autorów publikacji, które oparli na prognozach cen uprawnień sporządzonych przez Komisję Europejską, wprowadzenie ETS2 wpłynie bowiem na poniższe ceny w następujący sposób:

Dodatkowy roczny koszt podgrzania wody przez gospodarstwo domowe, o przeciętnym zużyciu ciepłej wody będzie się zwiększał następująco:

Gaz ziemny:

• 2027 - 79 zł,
• 2028 - 132 zł,
• 2029 - 145 zł,
• 2030 - 145 zł,
• 2035 - 370 zł,
• 2040 - 766 zł,
• 2045 - 1135 zł,
• 2050 - 1294 zł,
• 2055 - 1373.

Węgiel:

• 2027 - 153 zł,
• 2028 - 254 zł,
• 2029 - 280 zł,
• 2030 - 280 zł,
• 2035 - 712 zł,
• 2040 - 1475 zł,
• 2045 - 2187 zł,
• 2050 - 2492 zł,
• 2055 - 2645 zł.

Dodatkowy roczny koszt gotowania posiłków będzie się zwiększał następująco:

Gaz ziemny:

• 2027 - 62 zł,
• 2028 - 103 zł,
• 2029 - 113 zł,
• 2030 - 113 zł,
• 2035 - 288 zł,
• 2040 - 596 zł,
• 2045 - 884 zł,
• 2050: - 1007 zł,
• 2055 - 1069 zł.

LPG:

• 2027 - 70 zł,
• 2028 - 117 zł,
• 2029 - 129 zł,
• 2030 - 129 zł,
• 2035 - 328 zł,
• 2040 - 680 zł,
• 2045 - 1008 zł,
• 2050 - 1149 zł,
• 2055 - 1219 zł.

Z analizy Wandy Buk i Marcina Izdebskiego wynika, że dla przeciętnej polskiej rodziny (statystycznie średniej na bazie danych GUS) skumulowany dodatkowy koszt ETS2 w przypadku ogrzewania gazem wyniesie w latach 2027-2030: 6 338 zł, a w latach 2027-2035: 24 018 zł.

W przypadku wykorzystania węgla będzie to odpowiednio 10 311 zł i 39 074 zł. Aby pokryć dodatkowe koszty związane z ETS2 przeciętna polska rodzina w 2027 r. w przypadku ogrzewania gazem będzie musiała wydać równowartość 45 proc. (w 2030 r. - 82 proc.) miesięcznego minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku ogrzewania węglem 73 proc. (w 2030 r. - 134 proc.).

Rodzina o wysokim zużyciu energii w latach 2027-2030 w przypadku ogrzewania gazem poniesie skumulowane koszty w wysokości 12 100 zł, a w latach 2027-2035: 45 851 zł. Jeżeli wykorzystuje węgiel będzie to odpowiednio 20 403 zł i 77 318 zł.

Aby pokryć dodatkowe koszty związane z ETS2 przeciętna polska rodzina w 2027 r. w przypadku ogrzewania gazem będzie musiała wydać równowartość 86 proc. (w 2030 r. - 157 proc.) miesięcznego minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku ogrzewania węglem 144 proc. (w 2030 r. - 264 proc.).

Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska pytana niedawno, czy uda się opóźnić wdrażanie systemu ETS2, czyli nowego, rozszerzonego systemu handlu pozwoleniami do emitowania CO2 czy też jego zapisy zaczną obowiązywać zgodnie z zapowiedziami od 2027 r., powiedziała, że pakiet na rzecz czystego przemysłu zawiera pewną zapowiedź rewizji ETS2.

Dodała, że pod wpływem dyskusji z krajami członkowskimi KE jest zwykle gotowa zrewidować swoje plany i harmonogramy.

Pakiet dotyczący obniżenia cen energii jest niezwykle ważny z punktu widzenia obywateli UE, którzy muszą mieć poczucie, że są beneficjentami transformacji energetycznej w Europie

- podkreśliła Paulina Hennig-Kloska.