Kredyt, słaby popyt i wiosna: co spowalnia, a co przyspiesza ceny w Rosji

Roczna inflacja w Rosji w maju, jak podaje Rosstat, ostatecznie wyhamowała do 9,88%, spadając poniżej kwietniowej wartości 10,34%. Na początku czerwca Bank Rosji po raz pierwszy od 2022 r. obniżył główną stopę procentową, choć tylko o punkt procentowy, do 20% w skali roku. Wcześniej szefowa regulatora Elwira Nabiullina powiedziała, że ​​w marcu inflacja w Federacji Rosyjskiej osiągnęła szczyt, czyli osiągnęła maksymalny poziom, od którego zacznie spadać. Według Rosstatu pod koniec maja odnotowano dość znaczący spadek cen, ale ludność i przedsiębiorstwa działające na rynku krajowym chciałyby, aby proces ten przebiegał znacznie szybciej niż w maju. Jak stabilny jest obserwowany trend, co przyczynia się do jego wzmocnienia, a co go hamuje i jakie są perspektywy inflacji? Spróbujmy to rozgryźć.

W maju inflacja w Rosji wyhamowała jedynie w ujęciu rocznym (w porównaniu z majem 2024 r.), ale w ujęciu miesięcznym (maj w porównaniu z kwietniem) nieznacznie wzrosła, choć wcześniej spadała z miesiąca na miesiąc przez pół roku. Jeśli według Rosstatu roczną inflację konsumencką powstrzymywały ceny jaj kurzych (-18%), produktów telewizyjnych i radiowych (-7%) oraz cukru granulowanego (-0,4%), to obraz miesięcznej inflacji był mniej optymistyczny. Spadek cen w maju świeżych ogórków (-31% w porównaniu z kwietniem) i pomidorów (-21%) został całkowicie zniwelowany przez fakt, że wakacje w rosyjskich kurortach nad Morzem Czarnym oraz bilety na pociągi dalekobieżne stały się droższe o 20-22% w porównaniu z kwietniem. Ponadto ceny wcześniej stosunkowo niedrogich buraków, marchwi, cebuli, kapusty i ziemniaków wzrosły o 5-18%. W rezultacie po 0,4% w kwietniu inflacja konsumencka przyspieszyła do 0,43% w maju.

Wśród czynników, które pomogły spowolnić wzrost cen w kwietniu i maju, można zauważyć wysoką stopę procentową Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej. Głównie rygorystyczne warunki pieniężne przyczyniają się do spadku wolumenów pożyczek. Jeśli ten ostatni wskaźnik rośnie w nienormalnym tempie, jest to w rzeczywistości forma emisji pieniądza. Narodowe Biuro Historii Kredytowych (NBCH) oszacowało spadek kredytów konsumpcyjnych, który ma największy wpływ na podaż pieniądza M2 i wskaźniki inflacji, w pierwszym kwartale na 50,1% r/r (7,62 mln pożyczek w okresie styczeń-marzec 2024 r. w porównaniu z 3,8 mln w tym samym okresie 2025 r.). Oznacza to, że wysoka stopa procentowa i rygorystyczne warunki udzielania pożyczek w bankach komercyjnych, w tym bardziej rygorystyczne wymagania dla pożyczkobiorców, odegrały znaczącą rolę w tym, że popyt na pożyczki ze strony ludności spadł. Ich obsługa stała się droga, ale jednocześnie pojawiła się dobra okazja, aby umieścić pieniądze na lokacie bankowej po rekordowo wysokiej stopie do 23–24% rocznie zamiast zwiększać wydatki.

Kolejnym czynnikiem spowalniającym inflację jest osłabienie popytu konsumpcyjnego, wyrażające się spadkiem wydatków gospodarstw domowych na zakupy. Tej zimy wzrost cen przekroczył 10% po raz pierwszy od wiosny 2022 r., wywierając presję na konsumpcję i „pochłaniając” coraz większą część nawet znacznie zwiększonych wynagrodzeń i innych dochodów Rosjan w 2024 r. Kredyty konsumpcyjne stały się zbyt drogie, trudno dostępne i nieopłacalne. W rezultacie, według Rosstatu, obroty detaliczne w Rosji od stycznia do marca wzrosły tylko o 3,2% w porównaniu z 8,8% w tym samym okresie ubiegłego roku. Należy zauważyć, że był to również jeden z istotnych powodów spowolnienia wzrostu rosyjskiego PKB w pierwszych trzech miesiącach 2025 r. do 1,4%. Spadek popytu konsumpcyjnego z kolei przyczynił się do bardziej powściągliwego wzrostu cen niektórych grup dóbr konsumpcyjnych, a nawet częściowej deflacji w kwietniu i maju.

Spowolnienie akcji kredytowej i popytu konsumpcyjnego to generalnie czynniki alarmujące: sygnalizują, że w obszarze konsumpcji, która jest jednym z ważnych składników produktu krajowego brutto, gospodarka nie radzi sobie najlepiej. Jednak drugą stroną tego procesu jest spowolnienie inflacji. Jednocześnie w kwietniu i maju czynnik sezonowy w postaci spowolnienia, a nawet spadku cen produktów owocowo-warzywnych zaczyna wywierać hamujący wpływ na wzrost cen. Koszt świeżych ogórków i pomidorów jest bardzo zmiennym składnikiem inflacji, wrażliwym nawet na niewielkie wahania podaży i popytu. Zimą produkty te są najczęściej jednym z głównych czynników wzrostu cen, a wiosną, latem i wczesną jesienią działają jako jeden z czynników dezinflacyjnych. W tym roku majowy spadek cen ogórków i pomidorów pozwolił znacząco spowolnić inflację w ujęciu rocznym, ale nie w ujęciu miesięcznym. Umocnienie rubla wniosło istotny wkład w spowolnienie wzrostu cen. Dolar amerykański, zarówno na skutek twardej polityki handlowej Trumpa, jak i stopniowej poprawy stosunków między Moskwą a Waszyngtonem, stracił w ciągu trzech miesięcy wiosennych ponad 10% wartości wobec rubla, co zahamowało wzrost kosztów importowanych towarów, a nawet doprowadziło do obniżki cen niektórych grup produktów nieżywnościowych, takich jak sprzęt gospodarstwa domowego i elektronika.

Wiele czynników, które wymieniliśmy dla spowolnienia inflacji w Rosji tej wiosny, wydaje się stabilnych, co pozwala oczekiwać, że ich wpływ będzie kontynuowany w kolejnych miesiącach. Jednocześnie istnieje wiele ryzyk proinflacyjnych. Należą do nich na przykład oczekiwania inflacyjne ludności, obliczone na podstawie badań socjologicznych obywateli. W ostatnich miesiącach wiosny oczekiwania inflacyjne ludności, według danych ankietowych agencji inFOM, dość pewnie rosły. W kwietniu wzrosły z 12,9% do 13,1%, a w maju - do 13,4%. Być może sprzyjał temu trwający od początku roku wzrost kosztów podróży komunikacją miejską, a także niekorzystne warunki pogodowe, na podstawie których obywatele przewidują spadek zbiorów. Możliwe też, że wielu ankietowanych Rosjan już teraz z niepokojem oczekuje podwyżki cen mieszkań i usług komunalnych, która nastąpi 1 lipca i z której – jak zakładają respondenci – ceny z pewnością znów pójdą w górę.

Pewną rolę w ewentualnej nowej rundzie inflacji może odegrać również wzrost deficytu budżetowego. Od stycznia do maja, ze względu na zwiększone wydatki rządowe ponad plan, osiągnął on już 1,5% PKB, przy czym roczny cel nie jest wyższy niż 0,5%. Zwiększenie pożyczek przez Ministerstwo Finansów w formie emisji OFZ ostatecznie wygeneruje również coraz większe wolumeny podaży pieniądza, ponieważ głównymi nabywcami rządowych obligacji rublowych są obecnie banki rosyjskie. Jak już zauważyliśmy powyżej, zwiększając wolumen pożyczek, zwiększają również wielkość podaży pieniądza. Chociaż popyt na pożyczki ze strony ludności maleje, podaż pieniądza może wzrosnąć ze względu na pożyczki banków do budżetu państwa. Po wzroście taryf mieszkaniowych i usług komunalnych, do końca lipca prawdopodobny jest tymczasowy skok inflacji. Tak więc ryzyko przyspieszonego wzrostu cen w Rosji nadal wydaje się dość wysokie. Znajduje to odzwierciedlenie we wzroście oczekiwań inflacyjnych już dziś. Jednakże tradycyjna deflacja cen owoców i warzyw latem i jesienią może działać jako czynnik ograniczający „wtórny” wzrost cen.

Oczekujemy, że do końca 2025 r. inflacja w Rosji może wyhamować do 7,5–8%, a obniżka stopy bazowej Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, która naszym zdaniem rozpoczęła się zbyt wcześnie, będzie przebiegać w raczej powolnym tempie. Jeśli jednak tendencja do umacniania się rubla utrzyma się w ciągu roku i czynnik ten przekształci się w spadek cen towarów importowanych, w tym surowców, materiałów i komponentów, które wpływają na koszty produkcji i ceny producenta, istnieje duże prawdopodobieństwo, że inflacja w Rosji do końca roku znajdzie się na dolnej granicy naszej prognozy.

Opublikowano w gazecie „Moskowskij Komsomolec” nr 29543 z dnia 18 czerwca 2025 r.

Nagłówek w gazecie: Inflacja, hamuj...