Analiza Banku Centralnego Republiki Turcji (CBRT): Jak ceny ropy naftowej wpływają na inflację?

Ekonomiści z Banku Centralnego Republiki Turcji (CBRT) przeanalizowali potencjalny wpływ rosnących cen ropy naftowej na rynkach międzynarodowych na gospodarkę Turcji w poście na blogu. W ocenie stwierdzono, że wzrost cen ropy Brent o 10 dolarów może spowodować wzrost inflacji o 1,6 punktu procentowego do końca roku.

Wpis na blogu zatytułowany „Wpływ międzynarodowych cen ropy naftowej na ceny konsumpcyjne i saldo rachunku bieżącego” autorstwa starszego ekonomisty CBRT Okana Erena, ekonomisty M. Koraya Kalafatçılara, głównego doradcy Erena Ocakverdiego i asystenta ekonomisty Orhuna Özela został opublikowany na stronie czasopisma Centrum.

W artykule zawarto następujące oceny:

W związku z ostatnim wzrostem napięć geopolitycznych, wpływ cen ropy naftowej na gospodarki krajowe ponownie stał się gorącym tematem. Ceny ropy Brent, które na początku maja spadły do ​​zaledwie 60 USD za baryłkę, gwałtownie wzrosły po tych wydarzeniach, zbliżając się do 80 USD. Chociaż ceny międzynarodowe ponownie spadły od czasu złagodzenia napięć, wydają się one ustabilizować na wyższym poziomie niż w poprzednim okresie. Skala wzrostu cen, w połączeniu z możliwością zakłóceń w dostawach, wymaga ponownej oceny potencjalnego wpływu cen ropy naftowej. W tym wpisie na blogu kwantyfikujemy szacunkowy wpływ potencjalnych podwyżek cen ropy naftowej na inflację i saldo rachunku bieżącego, szczególnie w gospodarce Turcji.

Ceny ropy naftowej charakteryzują się dużą zmiennością ze względu na zmiany zarówno podaży, jak i popytu. Najnowsze dane historyczne pokazują, że ceny ropy naftowej często znacznie odbiegają od średnich rocznych. Na przykład ceny ropy Brent, które na początku 2022 roku wynosiły około 70 USD, gwałtownie wzrosły w wyniku zmian geopolitycznych, osiągając poziom 128 USD w marcu 2022 roku. W kolejnym okresie ceny spadły do ​​80 USD, osiągając średnioroczną wartość 99 USD.

Jak ceny ropy naftowej wpływają na inflację?

Dla Turcji, importera netto ropy naftowej, zmiany międzynarodowych cen ropy naftowej niosą ze sobą istotne implikacje makroekonomiczne. W tym kontekście saldo rachunku bieżącego i inflacja mają kluczowe znaczenie. Wzrost cen ropy naftowej bezpośrednio wpływa na inflację konsumencką poprzez paliwo. Ponieważ paliwo jest podstawowym surowcem, pośredni wzrost cen można zaobserwować również w kosztach transportu i cenach usług transportowych. Ropa naftowa jest również surowcem do produkcji wielu produktów, takich jak gaz butlowy, opakowania i chemikalia. Ponadto wzrost cen ropy naftowej pośrednio wpływa na inflację poprzez takie kanały, jak wsteczna indeksacja, którą może wywołać rosnąca inflacja, oraz presja kursowa wynikająca z oczekiwań inflacyjnych i pogorszenia salda rachunku bieżącego.

Szacujemy model bayesowskiej autoregresji wektorowej (VAR) w celu zmierzenia wpływu cen ropy naftowej na inflację ogólną. Nasze ustalenia wskazują, że 10-procentowy wzrost cen ropy naftowej ostatecznie zwiększa inflację konsumencką o 1 punkt procentowy. Około połowa całkowitego wpływu występuje w pierwszym kwartale, a po roku wynosi około 0,8 punktu procentowego.

W Raporcie o Inflacji opublikowanym w maju założono, że cena ropy Brent osiągnie 62 USD w czerwcu 2025 r. Proste obliczenia pozwalają wyjaśnić implikacje opisanych powyżej elastyczności dla presji inflacyjnej generowanej przez obecne zmiany cen ropy Brent. W tym celu prognozujemy scenariusz średniego wzrostu cen ropy Brent o 10 USD w lipcu, czyli o około 16%. W takim scenariuszu nasza roczna prognoza inflacji na koniec 2025 r. wzrosłaby o 1,2 punktu procentowego, w połączeniu z efektami bezpośrednimi i pośrednimi, co dałoby łączny wzrost o 1,6 punktu procentowego na koniec roku.

Wpływ rosnących cen na saldo rachunku bieżącego

Ceny ropy naftowej bezpośrednio wpływają na saldo rachunku bieżącego poprzez import i eksport energii. Aby obliczyć ten efekt, zakładamy, że elastyczność cenowa eksportu i importu wynosi zero, a wzrost cen ropy naftowej będzie miał bezpośredni wpływ na wskaźniki handlu zagranicznego. W tym przypadku obliczamy 12-miesięczny wpływ netto cen ropy naftowej na deficyt na rachunku bieżącym jako wzrost o około 2,6 mld USD na każde 10 USD wzrostu. Przewiduje się, że średni wzrost cen ropy naftowej o 10 USD spowoduje wzrost importu produktów naftowych o 5,1 mld USD, a eksportu o 2,2 mld USD. Zatem znaczna część wzrostu importu spowodowanego wzrostem cen ropy naftowej jest kompensowana przez eksport. Ponadto, obliczając wpływ netto na deficyt na rachunku bieżącym, uwzględniamy również wpływ tych wzrostów na pozycje korekty handlu zagranicznego zdefiniowane w bilansie płatniczym i przychodach netto z transportu (wzrost o 0,3 mld USD i podobne zmniejszenie deficytu na rachunku bieżącym). W tym samym scenariuszu istnieje ryzyko wzrostu deficytu na rachunku bieżącym w 2025 r. o 1,2 mld USD w ciągu ostatnich dwóch kwartałów.

Zmienność cen ropy naftowej zwiększa ryzyko makroekonomiczne

Podsumowując, ceny ropy naftowej są bardzo zmienne i mogą ulegać gwałtownym wahaniom w ciągu roku. Potwierdziły to wydarzenia z ostatnich tygodni. Zmiany, które prowadzą do gwałtownych wzrostów cen ropy naftowej, o ile staną się trwałe, mogą mieć negatywny wpływ na kluczowe wskaźniki makroekonomiczne. Nasze obliczenia, zakładające wzrost ceny baryłki ropy Brent o 10 dolarów, wskazują, że wpływ na kluczowe zmienne makroekonomiczne jest możliwy do opanowania.

W ostatnich latach udział paliw w koszyku konsumenckim maleje. Jego udział, który w 2022 roku wynosił 4,9%, spadł do 3,3% w 2025 roku. Ponadto, ryczałtowy podatek od produktów paliwowych ogranicza przenoszenie cen ropy naftowej na ceny produktów krajowych.

Nasz okres badawczy obejmuje okres po 2011 roku. Nasz model uwzględnia globalny wzrost gospodarczy, ceny ropy Brent, indeks wartości jednostki importu, kurs wymiany koszyka walutowego, kredyt, lukę popytową i inflację ogólną. Wszystkie zmienne, z wyjątkiem luki popytowej i kredytu, są wprowadzane do modelu jako kwartalne różnice logarytmiczne. Dodatkowo, zmienna mierząca wpływ płacy minimalnej oraz moderowanych cen i podatków jest dodawana egzogenicznie. W modelu uwzględniliśmy cztery opóźnienia. Wskaźnik globalnego wzrostu gospodarczego jest szeregiem ważonym eksportem. Kredyt jest korygowany o wpływ kursu walutowego i realizowany; po standaryzacji szereg jest uśredniany w ciągu 13 tygodni. Luka popytowa jest średnią arytmetyczną ośmiu różnych wskaźników opracowanych przez Bank Centralny Republiki Turcji (CBRT). Szeregi kredytowe i luki popytowej są z definicji stacjonarne.

„Wzrost cen ropy naftowej nie ma wpływu na wolumen importu i eksportu”.

Elastyczność cenowa popytu na import i eksport ropy naftowej jest ograniczona. Innymi słowy, nawet przy znacznym wzroście cen ropy, wolumen importu i eksportu nie spada znacząco.

W naszych obliczeniach nie uwzględniamy pośrednich efektów wzrostu cen ropy naftowej na deficyt na rachunku bieżącym poprzez popyt krajowy i zagraniczny.

Biorąc pod uwagę interakcję szoku cenowego naftowego z wydarzeniami geopolitycznymi, kursy walutowe mogą podlegać silniejszej presji niż przewidywano w niniejszym artykule. W takim przypadku szok kursowy również musiałby zostać uwzględniony w analizie.