Choć liczba emerytów wzrosła, tort się skurczył

Emeryci, jedna z najważniejszych grup społecznych w kraju, stanowią coraz większą część populacji. Jednak nierówności w dostępie do emerytów również rosną.
Instytut DİSK-AR opublikował wyniki badań pt. „Sytuacja emerytów w Turcji: emerytury, liczba emerytów i przydzielone środki”. W badaniu przeanalizowano sytuację emerytów w Turcji i przydzielone im środki. Porównano również liczbę emerytów i środki przydzielane emerytom w krajach europejskich i Turcji, stosunek ubezpieczonych aktywnych do biernych w krajach europejskich i Turcji oraz udział emerytur w produkcie krajowym brutto (PKB). W badaniu przeanalizowano również dystrybucję emerytur z ubezpieczeniem biernym w Turcji, rozwój emerytur od 2002 roku, ich względną pozycję w stosunku do płacy minimalnej i PKB, sytuację finansową Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (SGK) oraz straty poniesione przez emerytów w wyniku zmian legislacyjnych wprowadzonych w okresie rządów AKP.
Według obliczeń opartych na danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (SGK) z marca 2025 r., łączna liczba emerytów i beneficjentów (biernie ubezpieczonych) wynosi 16 859 000. Liczba ubezpieczonych pobierających emerytury wynosi 12 172 000, a liczba beneficjentów po zmarłych ubezpieczonych wynosi 4 352 000. 72,2% osób ubezpieczonych biernie to emeryci pobierający emerytury.
Liczba emerytów rośnieWedług raportu, odsetek emerytów w całej populacji rośnie od 2009 roku. W 2009 roku populacja Turcji wynosiła 72,6 miliona, a liczba emerytów i beneficjentów wynosiła 8,5 miliona. Odsetek emerytów i beneficjentów w całej populacji wynosił 11,7 procent. W 2022 roku populacja Turcji osiągnęła 85,3 miliona, a liczba emerytów i beneficjentów osiągnęła 13,1 miliona. Odsetek emerytów i beneficjentów w populacji tureckiej wynosił 15,4 procent. W 2023 roku, ze względu na zwiększoną liczbę emerytów w związku z regulacją EYT, odsetek emerytów i beneficjentów w populacji tureckiej wzrósł do 17,8 procent. Do końca 2024 roku populacja Turcji wynosiła 85,7 miliona, a liczba emerytów i beneficjentów osiągnęła 15,9 miliona. W następstwie wprowadzenia rozporządzenia EYT nastąpił znaczący wzrost liczby emerytów i beneficjentów, a w drugiej połowie 2024 r. odnotowano wysoką liczbę emerytów, których udział w populacji wzrósł do 18,5 proc.
Współczynnik ubezpieczonych aktywnych do biernych maleje. W 2009 r. było 15 milionów ubezpieczonych aktywnych i 8,5 miliona ubezpieczonych biernych. Tak więc współczynnik ubezpieczonych aktywnych do biernych wynosił 1,78. Do 2022 r. współczynnik ubezpieczonych aktywnych do biernych wzrósł do 2,01. W 2023 r. współczynnik ubezpieczonych aktywnych do biernych spadł do 1,66. Ze względu na wzrost liczby emerytów w wyniku ustawy EYT, współczynnik ubezpieczonych aktywnych do biernych spadł również w 2024 r. W 2024 r. było 15,9 miliona ubezpieczonych biernych w porównaniu do 25,7 miliona ubezpieczonych czynnych. Współczynnik ubezpieczonych aktywnych do biernych spadł do 1,61. Jednakże współczynnik ten nie uwzględnia emerytów pracujących ze składką Social Security Support Premium (SGDP), których liczba wyniosła 2,1 miliona osób. Po uwzględnieniu osób pracujących w ramach SGDP w grupie osób ubezpieczonych aktywnie, wskaźnik aktywności do pasywów na koniec 2024 r. wyniósł 1,75. Wskaźnik aktywów do pasywów jest zazwyczaj używany do wyrażania stosunku między zatrudnionymi ubezpieczonymi a osobami otrzymującymi miesięczne świadczenia lub dochody. W raporcie obliczono, że średni wskaźnik aktywów do pasywów w krajach europejskich wynosi 1,5. Kraje takie jak Francja, Polska, Włochy i Belgia mają wskaźniki aktywów do pasywów poniżej średniej europejskiej, podczas gdy Chorwacja i Bułgaria mają dwa kraje o najniższych wskaźnikach aktywów do pasywów na poziomie 1,2.
WYŚCIG NA DNO W MIESIĘCZNIKUW 2002 roku przeciętne emerytury były o 22 procent wyższe od płacy minimalnej, a w 2003 roku o 36 procent wyższe. Emerytury zaczęły stopniowo spadać w stosunku do płacy minimalnej, a po rządach prezydenckich, które rozpoczęły się w 2018 roku, spadły poniżej płacy minimalnej. W latach 2024 i 2025 przeciętna emerytura spadła o 22 procent poniżej płacy minimalnej. Innymi słowy, wzrost emerytur znacznie przewyższał wzrost płacy minimalnej. W raporcie zauważono, że oznaczało to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych (SGK), który otrzymywał większe wpływy ze składek z tytułu podwyżki płacy minimalnej, wypłacał emerytom mniej miesięcznych świadczeń. Ponieważ emerytury nie wzrosły o tę samą kwotę, co płaca minimalna, przeciętna emerytura spadła poniżej płacy minimalnej.
Ich udział w torcie się skurczyłW 2024 roku udział emerytów w populacji wzrósł do 18,5 procent, ale ich udział w PKB spadł do 6,1 procent. Raport podkreślił, że sytuacja ta była główną przyczyną spadku emerytur. Stwierdzono, że gdyby udział PKB wzrósł wraz ze wzrostem liczby emerytów i gdyby PKB na jednego emeryta z 2010 roku został utrzymany, udział emerytur w PKB powinien wzrosnąć do 10,6 procent. Jednak udział emerytur w topie, zamiast rosnąć wraz ze stosunkiem emerytów do populacji, zmniejszył się. Znacznie mniej środków niż te rozdzielone między 8,8 miliona emerytów w 2010 roku zostało rozdzielonych między 16 milionów emerytów w 2024 roku. Gdyby sytuacja z 2010 roku została utrzymana, średnia emerytura w 2025 roku powinna wynieść ponad 30 000 TL. Jednak w pierwszych trzech miesiącach 2025 roku średnia emerytura utrzymywała się na poziomie około 17 250 TL.
WZRASTA LICZBA PRACUJĄCYCH EMERYTÓWStopniowy spadek emerytur i dochodów w następstwie przepisów dotyczących zabezpieczenia społecznego wprowadzonych w 2008 roku skłania emerytów do częstszej pracy. Według danych SGK z grudnia 2024 roku, około 12 milionów mieszkańców Turcji otrzymuje emeryturę. Ponadto, według danych TÜİK za ostatni kwartał 2024 roku, łącznie 4 124 000 osób nie jest aktywnych zawodowo z powodu przejścia na emeryturę. Pozostałe 7 904 000 emerytów jest zatrudnionych lub poszukuje pracy. Podczas gdy w 2002 roku 1,6 miliona z 4,3 miliona emerytów było na rynku pracy, w grudniu 2024 roku na rynku pracy było 7 904 000 z około 12 milionów emerytów. Odsetek emerytów pracujących lub poszukujących pracy osiągnął rekordowy poziom 65,7%.
Od czasu dojścia AKP do władzy w 2002 r. liczba emerytów pracujących lub poszukujących pracy wzrosła z 1,5 mln do 7,9 mln.
BirGün