'Trojans: Ankara'd ABD Ajan Okulu' ve 'Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikayesi-Biji Türkiye' yayımlandı

Hayat Yayınları'nın "Deşifre X Kitaplar" serisinin ilk eserleri olan iki kitap, gazeteci Kamuran Akkuş'un yayın danışmanlığı ve editörlüğünde yayımlandı.

Beyaz Chevrolet'den Ankara'daki Amerikan Okulu'nun 68 Yıllık “Saklı Tarihi” Çıktı

“Trojans: Ankara'da ABD Ajan Okulu” adlı kitap, Soğuk Savaş döneminde Ankara'nın kalbinde, Balgat'taki Amerikan askeri üssünde faaliyet gösteren gizemli bir okulun 68 yıllık saklı tarihini gün yüzüne çıkarıyor.

Kitap, gazeteci Ahmet Köprülü'nün, 2006'ta Ankara Tandoğan'da bir galeride gördüğü klasik Chevrolet'nin dosyasını (şahadetname) incelerken 1957 yılında Ankara'da Balgat'ta halka kapalı üs bölgesinde yer alan Amerikan Okulu'nun kurucusu Jack E. Daseler'in ismine ulaşmasıyla başlayan uzun soluklu araştırmanın eseri.

Köprülü'nün tespitlerine göre, ABD'nin JUSMMAT ve TUSLOG birlikleriyle birlikte 1957'de kurduğu Ankara American High School, sadece diplomat ve subay çocuklarına değil, Türkiye genelindeki Amerikan kamu diplomasisi faaliyetlerine de hizmet etmiş. Okulun, CENTO'nun mimarlarından ABD Büyükelçisi Fletcher Warren, JUSMMAT Generali A. Mead gibi üst düzey figürler tarafından yönetildiği, Türk tarafında ise TSK'dan emekli Albay Kamil Homriş'in yer aldığı görülüyor. Homriş'in, ilerleyen yıllarda Fransızca öğretmeni olarak ders verdiği Tapu ve Kadastro Meslek Lisesi'ndeki öğrencileri arasında Abdullah Öcalan'ın da yer aldığı belirtiliyor.

Trojans'ta, 1958–1980 yıllarına ait yıllıklarla, Amerikan öğrencilerin SSCB lideri Lenin'in portresini odalarına asabildiği de belgeleniyor. 2004'te ilk kez Türkiye'ye geldiği sanılan ABD Başkanı George W. Bush'un, eşi Laura ile birlikte 1978'de okulun mezunlar gününe katıldığı da yıllıklardan ortaya çıkıyor. Trojans, Amerikan etkisinin Türkiye'deki kültürel ve politik izlerini belge, tanıklık ve arşivlerle ortaya koyuyor. Kitapta, okuldaki eğitim sürecinden, öğrencilerin hem eğitim hem de halkla ilişkiler faaliyetlerine nasıl katıldıklarına kadar pek çok detaya yer veriliyor.

Köprülü, aynı zamanda Amerikan Okulu'nun 1960'larda Türkiye'deki sosyal yapıyı nasıl şekillendirdiğini ve okulun, “antikomünizm” refleksinin hakim olduğu Soğuk Savaş yıllarındaki politik etkilerini derinlemesine inceliyor.

Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Hikâyesi

“Bozkürt” ise Ülkücü Hareket'e katılan Kürt ve Zaza kökenli bireylerin bilinmeyen öykülerini gün yüzüne çıkarıyor. Kitapta, Kürt ve Zaza kökenli kişilerin sosyo-politik, kültürel ve ideolojik dinamiklerle nasıl Ülkücü Hareket'e katıldıklarını inceleniyor.

Ahmet Dinç, Alparslan Türkeş'in liderliğindeki MHP ve Ülkücü Hareket'in Kürt kökenli kadrolarını mercek altına alıyor. Türkiye'nin doğu ve güneydoğusundaki Ülkü Ocakları'nın kuruluşu, Kürt şehirlerindeki faaliyetleri ve bölgedeki toplumsal etkileşimlere dair daha önce hiç duyulmamış bilgiler sunuyor.

Alparslan Türkeş'in Diyarbakır'daki bir tank üzerinden gerçekleştirdiği 1975 tarihli miting konuşmasına ait belgeler ve görseller de kitapta yer alıyor. Bozkürt, yalnızca Ülkücü Hareket içindeki Kürt bireyleri tanıtmakla kalmıyor, aynı zamanda Türk ve Kürt milliyetçiliği arasındaki ideolojik bağlantıları da masaya yatırıyor. Bu süreçte, Kürtlerin Türk milliyetçiliğine ve Ülkücü Hareket'e katılmalarını etkileyen çok sayıda faktör inceleniyor. Kitapta, “Bozkürt” kavramının ne zaman ortaya çıktığı, bazı Kürtlerin neden Türkeş'in en sadık askerleri haline geldiğine cevap aranıyor.

Önsözü, Öcalan'ın PKK'ya silah bırakma ve fesih çağrısının kamuoyuna duyurulduğu gün olan 27 Şubat 2025'te kaleme alınan Bozkürt, PKK sonrası dönemde Kürt milliyetçiliğine alternatif bir toplumsal alanın inşasına vurgu yapıyor. Dinç gelinen kritik eşiği şöyle değerlendiriyor:

“Şimdi artık ‘Bozkürtler' için; o çekildikleri köşelerden çıkma, tahrip olan ilişkileri, zihinleri, duyguları, müşterek gelecek hayallerini yeniden onarma konusunda bilinçli birer ‘ortak payda' olarak harekete geçme zamanıdır.

‘Bozkürtler', iki halkın birliği ve ortak gelecek kurguları adına kırk küsur yıldır zarar gören ne/neresi varsa, ‘PKK sonrası' dönemde tüm hasarları onarmak için, her iki halkı da çok iyi tanıyan uzmanlar olarak sahalara yeniden dönmelidir. (…) Yeni dönemde ‘Bozkürtler' gerçek birer tutkal olacaktır/olmalıdır.”