In de oorlog met Iran wordt de toon van sommige Israëlische politici steeds harder.

Israël is in oorlog – en afgezien van premier Benjamin Netanyahu staat vrijwel geen enkele andere politicus in het land momenteel zo in de schijnwerpers als de Israëlische minister van Defensie, Israel Katz. Meer nog dan in andere landen is deze positie een van de belangrijkste in Israël. Vanwege zijn agressieve en norse houding staat Katz al bekend als een "bulldozer". Maar sinds het begin van de oorlog met Iran valt de politicus op door zijn bijzonder scherpe toon.

Er gaat nauwelijks een dag voorbij zonder dat Katz via sociale media harde en agressieve dreigementen uitstuurt tegen Iran en zijn opperste leider, ayatollah Ali Khamenei. Katz spreekt ook over de "Iraanse slang" die "gevild" moet worden. Keer op keer lijkt het erop dat de 69-jarige met zijn dreigende woorden de lijn van de regering probeert te dicteren, of op zijn minst speculatie over de volgende stappen aanwakkert.

Zo was er de nauwelijks dubbelzinnige aankondiging dat de Iraanse opperste leider, ayatollah Ali Khamenei, "niet mag blijven bestaan". Khamenei is tevens de "moderne Hitler", zei Katz tijdens een bezoek aan de door Iran aangevallen stad Holon. Als het Israëlische leger toen had bestaan, zou Hitler tijdens de Tweede Wereldoorlog in zijn bunker zijn omgekomen.

Dagenlang werd gespeculeerd dat Israël ook een staatsgreep nastreeft als onderdeel van zijn offensief in Iran. Hooggeplaatste Israëlische regeringsfunctionarissen hebben tot nu toe gezwegen. Volgens een Amerikaanse regeringsfunctionaris heeft de Amerikaanse president Donald Trump ook bezwaar gemaakt tegen een vermeend Israëlisch plan om Khamenei opzettelijk te vermoorden.

De verklaring van Katz tijdens zijn bezoek aan Holon veroorzaakte dan ook opschudding. De gewaagde aanpak van zijn minister wekte kennelijk woede op bij premier Netanyahu, die prompt reageerde. "Ik denk dat je in een oorlog je woorden zorgvuldig moet kiezen en je daden met precisie", zei de premier later tijdens een bijeenkomst. "Dat is wat ik vraag, niet alleen van mezelf, maar ook van mijn ministers." Het motto, zei hij, is: "Weinig praten, veel doen."

Een soortgelijk geval was Katz' dreigement, na Iraanse aanvallen op Israëlische steden, dat de inwoners van Teheran "de prijs zouden betalen – en weldra". Hij noemde Khamenei ook een "luidruchtige dictator" en een "laffe moordenaar". Er ontstond grote opwinding: had Katz echt aangekondigd dat Israël opzettelijk burgerdoelen zou aanvallen? Een paar uur later kwam hij terug op zijn woorden en verduidelijkte dat hij niet van plan was de bevolking fysiek geweld aan te doen.

De regering van Netanyahu wordt omringd door verschillende mannen die met hun extreme opvattingen de aandacht trekken. Naast minister van Politie Itamar Ben-Gvir, die ook in het buitenland bekend is, is er minister van Financiën Bezalel Smotrich. Deze twee extreemrechtse ministers worden in het buitenland vaak aangehaald als voorbeelden van de rechtse tendensen van de regering van Netanyahu.

Ben-Gvir kwam Katz te hulp nadat deze had gesuggereerd dat hij Khamenei probeerde te doden en Iran omver te werpen. "Het ayatollahregime moet vernietigd worden", schreef hij op X. "We hebben een sterk volk en een groot leger – ze doen fantastisch werk. We hebben een moedige premier en we moeten de minister van Defensie steunen."

Het duurde niet lang voordat ook Smotrich tussenbeide kwam en de uitspraken van Katz verdedigde in een interview met de regeringsgezinde omroep Channel 14. "Khamenei is gedoemd", zei de politicus.

Netanyahu heeft zich sinds het begin van de oorlog ook gepresenteerd als strijdlustig en compromisloos in zijn toewijding aan de doelen van de oorlog. Hij probeerde Katz' extreme uitspraken echter met een relatief lage toon te verdoezelen. In een recent tv-interview verduidelijkte hij bijvoorbeeld een andere suggestie van Katz: een staatsgreep in Iran moet door het volk worden geïnitieerd en is geen Israëlisch oorlogsdoel.

Waarnemers schrijven de dissonantie in de uitspraken echter niet per se toe aan interne meningsverschillen. Katz staat nu pal achter Netanyahu. De politicus van Netanyahu's Likoed-partij bekleedde sinds 2003 talloze ministersposten en werd soms gezien als een rivaal van Netanyahu. Als minister van Buitenlandse Zaken tijdens de Gaza-oorlog, vóór zijn benoeming tot minister van Defensie, volgde hij echter fel Netanyahu's standpunt. Zelfs toen veroorzaakten zijn uitspraken wereldwijd verontwaardiging.

De Israëlische journalist Yaron Avraham van tv-zender N12 ziet de dissonantie eerder als een tactiek, waarbij Netanyahu en zijn ministers Katz, Ben-Gvir en Smotrich de spreekwoordelijke rollen van "goede agent" en "slechte agent" op zich nemen: de een benadrukt onschadelijkheid, de ander het kwaad. "Misschien is het een strategie van de premier om het gewoon niet te zeggen, het vaag te houden en het aan de anderen over te laten," aldus Avraham.

Als Netanyahu dat zou willen, zou hij zijn ministers snel het zwijgen kunnen opleggen, zei hij. Het is daarom opvallend dat Netanyahu de drie lijkt te laten doen wat ze willen. Avraham twijfelt echter of de strategie wel zinvol is. "Als je wilt schieten, schiet dan. Praat niet," zei Avraham, verwijzend naar eerdere moordpartijen op vijanden, zoals de leiders van Hamas en Hezbollah. Dit heeft Israël tot nu toe goed gedaan en zou zo kunnen blijven.