Midden-Oosten | Na Amerikaanse aanval in Iran: Iedereen verwacht tegenaanval

Hoe, waar en wanneer zal Iran terugslaan? Waarnemers reageren op deze vraag door de weinige opties op te sommen die het islamitische regime in Teheran nog heeft : het mobiliseren van de laatste overgebleven steuntroepen (Houthi's in Jemen, sjiitische milities in Irak); aanvallen op Amerikaanse militaire bases in de regio; en het blokkeren van de Straat van Hormuz, die de Perzische Golf verbindt met de Golf van Oman en daarmee met de Indische Oceaan.

De Iraanse staatsomroep Press TV meldde zondag dat het Iraanse parlement had besloten de scheepvaartroute te sluiten . "Het parlement heeft besloten dat de Straat van Hormuz moet worden afgesloten, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij de Hoge Nationale Veiligheidsraad", aldus Esmail Kowsari, lid van de parlementaire commissie voor nationale veiligheid en buitenlands beleid.

Volgens gegevens van de Energy Information Administration werd in 2024 een vijfde van de wereldwijd gevraagde ruwe olie via deze scheepvaartroute vervoerd, meldt het Handelsblatt. Iran zelf verscheept dagelijks gemiddeld zo'n 1,5 miljoen vaten via de zeestraat, waarvan ongeveer 90 procent naar China gaat. China volgt de ontwikkelingen op de voet.

Onderwatermijnen zouden de Straat van Hormuz gemakkelijk onbegaanbaar kunnen maken, vooral omdat grote tankers door kanalen van slechts enkele kilometers breed moeten varen. Alternatieven zijn het tot zinken brengen van schepen om de doorgang te blokkeren of het beschieten van olietankers. Maar dat zou riskant zijn en Iran zeker blootstellen aan militaire vergeldingsmaatregelen. De Duitse regering heeft gewaarschuwd tegen het blokkeren van de Straat van Hormuz. "We beschouwen de geuite dreigementen met grote bezorgdheid", zei een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken maandag in Berlijn.

Nuchter bekeken is een blokkade van de Straat van Hormuz niet eens in het belang van Iran – ondanks alle dreigementen. Ten eerste zou het de verbeterde betrekkingen met zijn Arabische buren in de Perzische Golf de afgelopen jaren in gevaar brengen. Bovendien heeft het land zelf de inkomsten uit de olieverkoop nodig, en ten derde ligt de Vijfde Vloot van de Amerikaanse marine gestationeerd voor de kust van Bahrein in de Perzische Golf: "Kan de Iraanse marine hiermee instemmen? Nauwelijks; de Amerikanen zouden hen uitroeien", citeert Tagesschau.de oliemarktanalist Gaurav Sharma.

"Het parlement heeft besloten dat de Straat van Hormuz afgesloten moet worden."

Esmail Kowsari, Iraans parlementslid

Directe aanvallen op Amerikaanse militaire bases in de regio zullen daarom waarschijnlijk niet worden overwogen vanwege de Amerikaanse tegenreactie . Aanvallen door pro-Iraanse milities zijn denkbaar, maar deze zouden door de VS indirect aan Iran kunnen worden toegeschreven en ook kunnen worden gezien als rechtvaardiging voor een tegenaanval. Hoe dan ook, er valt niet veel te verwachten van de hulptroepen van de Islamitische Republiek in de regio; hun troepen zijn ofwel te zwaar gedecimeerd door Israëlische aanvallen, zoals in het geval van Hezbollah en Hamas, ofwel vrezen ze te worden weggevaagd in een groter militair conflict.

Irak-expert Luluwa Al-Rashid gelooft bijvoorbeeld niet dat de pro-Iraanse milities in Iran, die nog steeds over een zekere mate van strijdkracht beschikken, er belang bij hebben zich in conflicten te storten waarvan de uitkomst onvoorspelbaar is: "Ze willen hun land niet in een oorlog slepen", vertelde ze aan het Duitse persbureau. Irak heeft de afgelopen decennia veel leed, oorlog en verwoesting gekend. Vertegenwoordigers van de door Iran gesteunde milities zijn niet geïnteresseerd in een verdere "spiraal van geweld" – ondanks hun retoriek van verzet tegen de VS en Israël.

Rusland en China, hoewel nauwe partners van de Islamitische Republiek, zijn duidelijk niet bereid Iran te hulp te schieten. Begrijpelijk, aangezien het Amerikaanse leger op de achtergrond loert. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Aragchi zocht maandag in Moskou de steun van de Russische president Vladimir Poetin. Poetin sprak van een "absoluut ongeprovoceerde agressie tegen Iran" waarvoor geen enkele reden of rechtvaardiging bestond. "We onderhouden langdurige, goede en betrouwbare betrekkingen met Iran. We zullen van onze kant inspanningen leveren om het Iraanse volk te helpen", zei Poetin. Maar waaruit die steun precies zou bestaan, bleef onduidelijk. Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov zei ook dat het alleen afhangt van wat Iran nodig heeft.