NAVO | NAVO als Amerikaans aanhangsel

De recente NAVO-top gaf een treffend beeld van de machtsverhoudingen tussen de Verenigde Staten en de "rest" van de alliantie. De brief van NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte aan de Amerikaanse president Donald Trump aan het begin van de top, en de manier waarop deze openbaar werd gemaakt, illustreren perfect dat dit geen alliantie van gelijken is. Tegelijkertijd onthult het eens te meer dat de figuren aan de top van de NAVO vermoedelijk bewust en welwillend de wil van de Trump-regering uitvoeren. Anders zou hun competentie twijfelachtig zijn.

In zijn sms-bericht van dinsdag – dat de ontvanger onmiddellijk met de wereld deelde – begon Rutte met een bijna uitbundige felicitatie aan de Amerikaanse president voor zijn "beslissende optreden in Iran , dat werkelijk buitengewoon was en iets wat niemand anders durfde te doen". Hij zei dat het "ons allemaal veiliger maakte". Los van de schaamte die deze uiting van loyaliteit met zich meebracht, had de leider van een alliantie die zich inzet voor de rechtsstaat bezwaar moeten maken tegen het bombarderen van de Iraanse nucleaire installaties, wat illegaal is volgens alle toepasselijke internationale regels , en tegen de steun aan eerdere Israëlische aanvallen.

Misschien wilde Rutte een openlijke tegenspraak vermijden – in welk geval hij gewoon had kunnen zwijgen. Dat de NAVO-chef dat niet deed en in plaats daarvan de inzet van de Amerikaanse luchtmacht vierde, illustreert het standpunt van de alliantie ten aanzien van het internationaal recht en het VN-Handvest. Soortgelijke uitspraken van de Duitse bondskanselier en andere vertegenwoordigers van NAVO-landen, evenals van de EU, zijn eerder gedaan.

Zelfs vóór de top had de NAVO haar leden ervan kunnen overtuigen zich te committeren aan de doelstelling om vijf procent van hun bruto binnenlands product (bbp) te besteden aan de strijdkrachten en de uitbreiding van militair relevante infrastructuur. In zijn brief aan Trump prees Rutte dit "succes" van de NAVO-leiding aan de voeten van de Amerikaanse president al: "Jullie vliegen vanavond naar Den Haag voor een nieuw groot succes. Het was niet makkelijk, maar we hebben ze allemaal zover gekregen om zich voor die vijf procent te scharen!" Dit, zei Rutte, was te danken aan Trump, die de andere staten daartoe had aangezet.

"Het waren geen Democraten die met elkaar praatten, maar een chef-kok en een ober. En de chef-kok verwacht dat de Europeanen miljarden uitgeven aan Amerikaanse bedrijven."

Sören Pellmann, medevoorzitter van de Linkse Partij in de Bondsdag

Het blijft echter onduidelijk of alle landen de gewenste medewerking zullen verlenen. Drie regeringsleiders uitten expliciet hun zorgen, die, gezien de immense kosten die met herbewapening gepaard gaan, waarschijnlijk vooral bedoeld waren als signaal aan hun eigen bevolking in plaats van als een duidelijke afwijzing van herbewapening. Spanje, België en Slowakije kwamen tegen. De Slowaakse premier Robert Fico gaf echter aan dat een verlenging tot tien jaar voor hem voldoende was. De aangenomen tekst stelt dat de doelstelling van vijf procent in 2035 moet zijn bereikt, terwijl de oorspronkelijke versie nog sprak van 2030.

De federale overheid heeft aangegeven deze doelstelling in 2029 te willen bereiken. Dit geldt in ieder geval expliciet voor de directe defensie-uitgaven, zoals blijkt uit de kerncijfers over de begrotingsplanning voor de komende jaren die minister van Financiën Lars Klingbeil (SPD) deze week presenteerde. Gebaseerd op de huidige omvang van de federale uitgaven zou de vijf procent van het bbp overeenkomen met bijna de helft van de totale begroting, namelijk 225 miljard euro per jaar.

Democratisch gezien was de aanpak tijdens de NAVO-top ronduit dubieus. Nationale begrotingen worden immers door parlementen vastgesteld. Het is nog maar de vraag of de plannen kunnen worden uitgevoerd.

De tegenstand tegen de NAVO-doelen in Duitsland komt momenteel vooral van links, van de BSW (Federale Linkse Partij), maar ook van de AfD (Alternatieve Duitse Partij). Deze laatste heeft echter niets tegen herbewapening; ze bekritiseert slechts de hoge schuldenlast die nodig is om deze te financieren. De linkse fractievoorzitter Sören Pellmann noemde het besluit van de top "onverantwoordelijk". Hij zei dat het "niet gebaseerd was op een realistische behoefteanalyse, maar op de aandrang van Donald Trump". Uit Ruttes sms-bericht blijkt ook: "Het waren geen twee democraten die met elkaar praatten, maar een chef-kok en een ober. En de chef-kok verwacht zeker dat de Europeanen miljarden uitgeven aan Amerikaanse wapenbedrijven. Hun aandeelhouders zullen juichen, maar we betalen er allemaal de prijs voor ."

Over de voortzetting van de militaire steun aan Oekraïne werden tijdens de NAVO-bijeenkomst slechts vage uitspraken gedaan – uit respect voor Donald Trump. Tijdens de EU-top van donderdag werd echter verklaard dat Oekraïne pal staat voor het door Rusland aangevallen land. Indien nodig zijn ze ook bereid de kloof te dichten die voor Oekraïne is ontstaan ​​doordat de VS hun toezeggingen voor de levering van wapens en andere militaire steun niet hebben verlengd.

Een ander belangrijk onderwerp van de tweedaagse EU-bijeenkomst is het 18e sanctiepakket tegen Rusland. De Slowaakse premier kondigde echter een veto aan. Een onderdeel van het pakket omvat de volledige terugtrekking uit gasleveringscontracten met Rusland per 1 januari 2028. In tegenstelling tot de Hongaarse premier Viktor Orbán is Fico echter van plan in te stemmen met alle andere EU-voorstellen. Dit geldt ook voor de aanhoudende steun aan Oekraïne, zei hij.

Een definitieve stopzetting van de Russische gasleveringen zou Slowakije meer schade berokkenen dan Rusland, legde Fico uit: "We hebben geen directe toegang tot terminals voor vloeibaar aardgas. Er kunnen tekorten ontstaan ​​en de prijzen kunnen omhoogschieten." Het RePowerEU-programma van de EU om de overgang naar hernieuwbare energiebronnen te versnellen, is "een puur ideologisch idee".

Fico vreest ook juridische problemen. Slowakije heeft een leveringscontract met het Russische bedrijf Gazprom dat loopt tot 2034, en de Europese Commissie wil dat het wordt beëindigd met een beroep op "overmacht". Fico legde echter uit dat deze rechtvaardiging geen stand zou houden bij een internationaal arbitragehof. Slowakije zou dan te maken krijgen met miljardenboetes.