Strengere grenscontroles: saboteren ngo-activisten het nieuwe asielbeleid? Eerste berichten

Het conflict over de repatriëring van afgewezen asielzoekers loopt steeds hoger op. Na de eerste afwijzing aan de Duits-Poolse grens sinds de verscherpte grenscontroles, komen ngo's zoals Pro Asyl steeds meer onder vuur te liggen. De Duitse politiebond heeft een strafklacht ingediend. Er is ook een aanklacht ingediend tegen de federale politie en de federale minister van Binnenlandse Zaken Dobrindt.

Op 9 mei probeerden drie Somalische mannen voor de derde keer vanuit Polen Duitsland binnen te komen. Ze waren eerder al twee keer aan de grens teruggestuurd zonder asiel aan te vragen. Pas bij hun derde poging deden ze een beroep op hun asielrecht, maar werden opnieuw afgewezen. De Berlijnse bestuursrechter verklaarde deze maatregel later onwettig. Dit schiep het eerste precedent onder het nieuwe beleid van de federale overheid.

Sindsdien heeft de zaak voor ophef gezorgd, niet alleen juridisch maar ook politiek. De focus ligt steeds meer op hoe de drie Somaliërs er weer in slaagden de grensovergang te bereiken – beter voorbereid dan voorheen?

Het vermoeden: georganiseerde steun. De Duitse Politiebond (DPolG) uit nu dit explosieve vermoeden. In haar aangifte, die is ingezien door de Berliner Zeitung, wordt melding gemaakt van mogelijke hulp van derden – met name huisvesting, nieuwe kleding, mobiele telefoons en juridische ondersteuning. Ook de ngo Pro Asyl wordt genoemd, die publiekelijk heeft erkend juridische bijstand te hebben verleend aan de getroffenen.

In de klacht van de politievakbond staat dat dit zou kunnen leiden tot de volgende strafbare feiten: smokkel van buitenlanders en medeplichtigheid bij illegale binnenkomst. Ten minste één van de drie Somaliërs zou bij de controle ook een kopie van een geboorteakte hebben overgelegd, die mogelijk vervalst of vervalst was. "Dit zou het misdrijf van vervalsing kunnen opleveren." Het is twijfelachtig "hoe de persoon aan dit document is gekomen en wie het heeft overgelegd."

De vraag is nu: sabotage of rechtsstaat?

Heiko Teggatz , vicevoorzitter van de DPolG, zei vrijdag tegen de Berliner Zeitung: "Pro Asyl heeft er nooit een geheim van gemaakt dat zij de afwijzingen onrechtmatig acht." Hij voegde eraan toe: "Of en door wie bij deze tegenactie strafbare feiten zijn gepleegd, kan alleen worden opgehelderd door een onderzoek van het Openbaar Ministerie."

De vraag is: sabotage of de rechtsstaat? Terwijl de politievakbond kiest voor duidelijke taal, ziet Pro Asyl dit als een poging om legitieme rechtsmiddelen te delegitimeren. Ze ontkennen niet dat de organisatie de drie vluchtelingen heeft geholpen: "Met steun van Pro Asyl hebben drie asielzoekers uit Somalië een rechtszaak aangespannen tegen hun afwijzing aan de Duits-Poolse grens bij de administratieve rechtbank in Berlijn – en gewonnen. De rechtbank beschouwt de afwijzing van asielzoekers aan een interne EU-grens als strijdig met het Europees recht; zij beschouwt geen noodsituatie."

Nu ook strafklacht van onderzoeksplatform “FragDenStaat”

Het is in Duitsland feitelijk niet strafbaar om afgewezen asielzoekers juridische ondersteuning te bieden. De vraag is nu echter of er aanvullende logistieke of tactische bijstand is verleend die het mogelijk zou hebben gemaakt om opnieuw opzettelijk de grenscontroles te omzeilen. Pro Asyl ontkent dit.

Het onderzoeksplatform "FragDenStaat" heeft inmiddels strafrechtelijke aanklachten ingediend tegen bondsminister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt (CSU) en het hoofd van de federale politie, Dieter Romann. De afwijzingen van asielzoekers aan de Duitse grens op bevel van Dobrindt zijn onrechtmatig, verklaarde het onderzoeksplatform vrijdag in Berlijn. Desondanks roept de minister van Binnenlandse Zaken de federale politie op om zijn bevelen te handhaven. Zij plegen een strafbaar feit als ze de afwijzingen blijven handhaven.

Arne Semsrott, projectmanager van "FragDenStaat", verklaarde: "Met zijn richtlijn overtreedt Alexander Dobrindt op flagrante wijze de wet." De aanklachten zijn naar verluidt gebaseerd op artikel 357 van het Duitse Wetboek van Strafrecht ("het aanzetten van een ondergeschikte tot het plegen van een misdrijf"). De aanklachten zijn ook gericht tegen bondspolitiepresident Romann.

Naast de discussie over de rol van ngo's liggen ook de verantwoordelijke bestuursrechters in Berlijn sinds de uitspraak onder vuur. De beschuldiging luidt dat ze de vluchtelingen bewust in het voordeel hebben geoordeeld. Ook dit heeft gevolgen, aldus de regionale vereniging van de Duitse Rechtersvereniging in Berlijn (DRB Berlin) en de Vereniging van Bestuursrechters in Berlijn (VRiV Berlin).

In een verklaring staat: "Twee collega's in Berlijn hebben gezamenlijk een juridische kwestie besproken over de afwijzing van asielzoekers. Als gevolg daarvan worden ze persoonlijk belasterd en bedreigd." Kritiek op rechterlijke uitspraken is welkom vanwege het recht op vrijheid van meningsuiting. Het is belangrijk voor het democratische debat en ondersteunt de besluitvorming van andere rechtbanken, aldus de brief. Maar de bedreigingen tegen rechters zijn onaanvaardbaar: "Dit gaat te ver!" Ook een woordvoerster van het Federale Ministerie van Justitie noemde de behandeling van de rechters vrijdag "onaanvaardbaar". Veel politici delen dit standpunt.

Bronnen bij de overheid zeggen dat de koers niet zal worden gewijzigd

De procedures blijven daarom explosief. Voor bondsminister van Binnenlandse Zaken Dobrindt, die een sleutelrol speelde bij het doorvoeren van de nieuwe regels voor afwijzing, zou de zaak een politieke lakmoesproef kunnen worden. Zal de nieuwe grensstrategie juridisch veilig en afdwingbaar tot stand komen – of zal deze wankelen onder de druk van juridische tegenaanvallen en mediaverontwaardiging?

Overheidsbronnen zeggen dat er geen koerswijziging komt. Dobrindt zelf zegt dat hij grenscontroles en afwijzingen wil handhaven. Binnen de CDU/CSU groeit echter de onvrede over mogelijke "pogingen tot sabotage" door maatschappelijke organisaties – intern wordt zelfs gesproken over "asielactivisme onder het mom van de rechtsstaat". Of het Openbaar Ministerie de beschuldigingen zal onderzoeken, valt nog te bezien. Eén ding is echter duidelijk: de zaak van de drie Somaliërs, die zich volgens de krant Bild nu in Berlijn bevinden, is veel meer dan een op zichzelf staand incident.