Trump en Poetin in Alaska: nergens staan Rusland en de VS zo dicht bij elkaar

Wanneer Donald Trump vrijdag in Alaska de Russische dictator Vladimir Poetin ontmoet, zal dat voor de meeste Amerikanen ook als een "halveringwekkende" ontmoeting voelen. Het is een vlucht van negen uur voor de Rus, acht uur voor de Amerikaanse president. Trump zelf zei onlangs meerdere keren tijdens een persconferentie , blijkbaar per ongeluk: "Ik ga vrijdag naar Rusland."

Alaska zelf voedt het beeld van isolatie: "The last frontier" is een toeristisch synoniem, "de laatste grens" vóór het niets, of zelfs vóór Rusland. Sterker nog, alleen de Beringzee scheidt het uiterste puntje van de VS van het oostelijkste punt van Rusland. Op het smalste punt is de zeestraat slechts vier kilometer breed.

En Alaska heeft ook een Russische geschiedenis. Pas in 1959 werd het uitgestrekte land officieel de 49e Amerikaanse staat; daarvoor was het een soort overzees gebied, dat in 1867 door de Amerikaanse president Andrew Johnson werd gekocht van het Russische Rijk voor een bedrag van 7,2 miljoen dollar – tegenwoordig 162 miljoen dollar.

Sporen van het Russische verleden in Anchorage, de grootste stad van Alaska: de St. Innocent-kathedraal van de Russisch-orthodoxe kerk.

Bron: Harald Stutte

Een veelvoorkomende misvatting: Russisch Amerika, zoals Alaska toen heette, maakte nooit deel uit van het Russische Rijk, maar was een kolonie, een soort protectoraat, waarin echter nooit meer dan 800 Russen woonden: priesters, missionarissen, pelsjagers en handelaren. Met de verkoop, bemiddeld tussen Eduard von Stoeckl, de Russische ambassadeur in Amerika, en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken William H. Seward, deed de tsaar afstand van zijn rechten op de kolonie.

Hij zou ze waarschijnlijk toch wel kwijt zijn geraakt. Want vooral de Britten – destijds een supermacht en de heersers van Canada, en tevens de veroveraars van de Russen in de Krimoorlog – drongen er met verve op aan hun Noord-Amerikaanse bezittingen te consolideren. Russische voorraden konden de kolonie destijds alleen over zee bereiken, rond Kaap de Goede Hoop, een reis die zeker een jaar duurde.

De aankoop leverde de Verenigde Staten een enorme winst aan grondgebied op, plus de elf hoogste bergen van het land en een gigantische populatie Amerikaanse zeearenden, het nationale dier van de VS, beren en elanden – maar verder niets. Alaska's schatten, zoals goud, gas en olie, verzoenden Amerika pas decennia later met de impopulaire investering.

Er zitten dus tegenstrijdige boodschappen in de keuze voor de eerste Trump-Poetin-top sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Aan de ene kant staan de VS en Rusland nergens dichter bij elkaar dan daar – dus waar kunnen we beter vrede sluiten in Oekraïne? Aan de andere kant is Alaska's geschiedenis er ook een van grensverschuivingen en territoriale afstanden – een gedachte die in Oekraïne met bezorgdheid wordt bekeken.

De economische situatie in Alaska is al jaren niet best. "Vooral in de olie- en gassector, waar de meeste mensen werken, zijn in de loop der jaren veel banen geschrapt omdat natuurbehoud prioriteit kreeg." Heidi Lear, werkzaam bij de Alaska Tourism Board, juicht deze laatste ontwikkeling toe. De 39-jarige benadrukt dat ze niet op Trump heeft gestemd. Haar man Andy, die voor het leger werkt, wel. "Het feit dat Trump Poetin nu hier in Alaska ontmoet, is voor hem het eerste teken dat de president Alaska weer sterk maakt," zegt ze. En dat is precies wat Alaska nodig heeft: het is de enige van de 50 staten die recentelijk inwoners heeft verloren door emigratie, en het geboortecijfer is het laagste van de VS – op Hawaï na.

Alaska en Hawaï beschouwen zichzelf als buitenstaanders in de Amerikaanse gemeenschap, en niet alleen vanwege hun afgelegen ligging aan de Stille Oceaan. Wederzijdse "migratiebewegingen" over een afstand van 5000 kilometer zijn al gedocumenteerd onder de inheemse bevolking van beide staten.

Uitzicht op een gletsjer in het Chugachgebergte vanaf Alaska Route 1 bij het Eureka Roadhouse.

Bron: Harald Stutte

Bovendien hebben beide staten slechts twee afgevaardigden in de Amerikaanse Senaat. Daardoor worden beslissingen die in het verre Washington worden genomen soms met enige afstand bekeken. Wie het zich kan veroorloven – mensen in Alaska worden volgens Amerikaanse maatstaven als hoogverdieners beschouwd – heeft een tweede huis op Hawaï. Wie het zich niet kan veroorloven, zoals een aanzienlijk deel van de 740.000 inwoners, boekt daar een wintervakantie.

Een van hen is de 45-jarige Nicole Lawrence, die 16 jaar geleden vanuit Michigan naar Seward kwam. Daar bestuurt ze een catamaran door Kenai Fjords National Park, waar bultruggen en orka's ronddartelen. In het donker ontsnapt ook zij naar de Stille Zuidzee. Tot op de dag van vandaag is ze geen 'sourdough', geen echte Alaskaan, geworden. "Je moet hier 20 jaar wonen om dat te kunnen," zegt ze.

De 65-jarige Tony Miller is daarentegen een veteraan. Hij werkt al zestien jaar als gids in Lake Clark National Park, waar bruine beren te zien zijn. "Daarvoor werkte ik in een visconservenfabriek in Bristol Bay, totdat die sloot", zegt Miller, die benadrukt dat zijn voorouders uit Hamburg kwamen. "Alaska heeft de hoogste kosten voor levensonderhoud van alle staten", zegt hij. "Zonder PFD zou het geld niet genoeg zijn, zelfs niet met een baan."

"PFD" staat voor "Permanent Fund Dividend" en wekt soms jaloezie op in de rest van de VS. Alle inwoners die al langere tijd in Alaska geregistreerd staan, kunnen elk jaar eind augustus een cheque uit de winst van olie- en gasroyalty's tegemoet zien. Vorig jaar bedroeg deze $ 1.702. Zonder deze deelname aan de olie- en gasproductie zouden vermoedelijk nog meer mensen Alaska verlaten, aangezien de gemiddelde consumentenbestedingen hier ongeveer $ 54.331 per jaar bedragen, een record in de VS, volgens gegevens van het Bureau of Economic Analysis .

"De beroemdste persoon van Alaska woont hier", zegt de 72-jarige Dave Gasperik, terwijl zijn SUV door het stadje Wasilla rijdt: "Sarah Palin." Alaska's eerste vrouwelijke gouverneur, die in 2008 graag vicepresident naast John McCain was geweest. Dat ze 17 jaar later nog steeds herinnerd wordt, is deels te danken aan haar beruchte mentale achteruitgang. "Ik kan Rusland vanuit mijn huis zien", antwoordde ze toen een journalist haar vroeg wat ze over Rusland wist.

Het feit dat Palins uitzicht vanuit het raam feitelijk op "Little Miller's Ice Cream Parlor" uitviel in plaats van op Siberië, was destijds voldoende om de politieke incompetentie van de rechts-extremistische Sarah te bevestigen. "Tegenwoordig kunnen politici veel meer onzin ongestraft verkondigen", zegt Dave.

Dave Gasperik is een 'sneeuwvogel', een trekvogel die de zomermaanden doorbrengt in zijn zelfgebouwde huis in Willow, Alaska, maar de winter doorbrengt in Los Angeles.

Bron: Harald Stutte

Net als Sarah Palin is ook Gasperik een immigrant. De gepensioneerde man heeft zijn hele leven als freelance cameraman in Los Angeles gewerkt en is nu een "snowbird", oftewel iemand die alleen de zomermaanden in Alaska doorbrengt. "Hier in Alaska heb ik gevonden wat ik altijd in LA heb gemist: leegte, natuur en zelfs af en toe een regenbui."

Gasperik vindt het "vreemd" dat "zijn president", Donald Trump, op wie de echte Californiër nooit heeft gestemd, en de Russische leider Poetin nu van plan zijn elkaar in Alaska te ontmoeten, waardoor Anchorage tijdelijk in een gekkenhuis verandert. Hij zegt dat hij niet geïnteresseerd is in politiek, maar hij veracht Trump: "Waar moet ik anders heen om hieraan te ontsnappen?"