WK 1930: Uruguayaanse ster Hector Castro - De goddelijke man met één hand

Deze tekst verscheen voor het eerst in onze SPECIALE uitgave "De andere geschiedenis van het WK", hier verkrijgbaar in de winkel.

Op 29 juli 1930 ging de telefoon van Hector Castro. Het was de vooravond van de allereerste WK-finale, en Castro was de sterspits van het Uruguayaanse nationale team. De anonieme beller bood 50.000 pesos voor een nederlaag; anders zou Castro de zonsondergang nooit meer zien. Althans, zo luidt de legende. De volgende dag werd Uruguay toch wereldkampioen. Hector Castro stond ook op het veld. Tot dan toe had hij alleen in de openingswedstrijd gespeeld, maar hij was terug voor de finale. Het team had besloten: de assertieve Castro zou eerder door de verdediging van hun laatste tegenstander, Argentinië, breken dan Peregrino Anselmo, zijn door astma verzwakte rivaal.

Castro kampt zelf met een lichamelijke beperking: hij mist zijn rechterhand en een deel van zijn onderarm. Castro, de zoon van Galicische ouders, groeide op in eenvoudige omstandigheden in Montevideo. Op 13-jarige leeftijd raakte hij verstrikt in een elektrische zaag terwijl hij zijn vader hielp in een timmerwerkplaats. Zijn beperking weerhield de jonge Castro er niet van om een sportcarrière na te streven. Op slechts 16-jarige leeftijd maakte hij zijn debuut voor Centro Atlético Lito. Drie jaar later stapte hij over naar Club Nacional, een van de twee dominante clubs van het land, en werd hij voor het eerst opgeroepen voor het nationale team.

Castro leverde misschien wel zijn belangrijkste bijdrage in het Celeste-shirt tijdens de eerste WK-wedstrijd. Als gastland en regerend Olympisch kampioen stond het team onder immense druk. Alles minder dan de WK-titel zou een bittere teleurstelling zijn, zo niet een nationale catastrofe. Het was de openingswedstrijd in het Estadio Centenario in Montevideo, het toekomstige nationale stadion, dat ooit een capaciteit van 100.000 zal hebben. Maar het team onder leiding van José Leandro Andrade, misschien wel de beste voetballer van zijn tijd, slaagde er niet in het net te vinden. Totdat Hector Castro na een uur de toeschouwers verloste en de droom van een heel land levend hield met het enige doelpunt van de wedstrijd.

Hector is een klassieke spits, niet bijzonder technisch begaafd, maar met een instinctieve drang om te scoren. Zijn korte arm is een echt voordeel, en de aanvaller weet hoe hij die als hulpmiddel moet gebruiken. In luchtduels fungeert hij als hefboom, waarmee de niet bepaald lange aanvaller zich schrap kan zetten of de heupen van zijn tegenstander krachtig kan aandrukken.

Dat was ook het geval in de WK-finale tegen Argentinië. De sfeer was gespannen. De Belgische scheidsrechter John Langenus eiste dat de FIFA een levensverzekering voor hem zou afsluiten. Toeschouwers werden bij de ingangen gefouilleerd en stewards zouden 1600 vuurwapens in beslag hebben genomen. De wedstrijd zou wel eens op de bal kunnen afhangen. Omdat de tegenstanders het niet eens konden worden over een wapen, speelden de teams de eerste 45 minuten met een Argentijns model (ruststand: 1-2) en de tweede 45 minuten met een Uruguayaans model (eindstand: 4-2). Maar misschien gooide Castro's ontbrekende hand de wedstrijd in het voordeel van de Sky Blues. Kennelijk raakte Castro, zoals gebruikelijk, de Argentijnse doelman Juan Botasso zo hard op zijn been dat hij de tweede helft geblesseerd moest spelen. Dit was niet zijn enige bijdrage aan de wedstrijd. Toen het laatste fluitsignaal klonk, stond La Celeste met 3-2 voor tegen hun geduchte rivalen uit Rio Uruguay. De Argentijnen volgden elkaar echter op in hun aanval, voordat Castro in de 89e minuut de wedstrijd definitief besliste met een kopbal.

De overwinning in de finale was zijn grootste prestatie. Hij heeft nooit een tweede WK als speler meegemaakt. Toen het toernooi in 1934 aan Italië werd toegewezen, weigerde Uruguay hem mee te laten reizen. In plaats daarvan werd Castro een onmisbare figuur bij zijn thuisclub Nacional, waarvoor hij 145 doelpunten maakte en slechts één keer vertrok – een jaar lang bij de Argentijnse club Estudiantes de La Plata. De finale van het Uruguayaanse kampioenschap in 1933 tussen de rivaliserende hoofdstedelijke clubs Nacional en Peñarol was legendarisch. De wedstrijd werd twee keer verplaatst zonder dat er een doelpunt viel. Pas in de vierde ontmoeting verzekerde Nacional zich van de titel. Hector Castro speelde een beslissende rol in de 3-2 overwinning met een hattrick. Hij was ook succesvol als coach bij de "Bolsos" – Nacional won het kampioenschap in alle zes jaar van zijn ambtstermijn. Maar Hector Castro wordt vooral herinnerd als speler van het winnende team van het WK van 1930. Als de eerste en laatste doelpuntenmaker voor Uruguay. In zijn thuisland noemden ze hem ‘El divino manco’ – de goddelijke man met één hand.