Mexicanisering

“We moeten doen wat nodig is om Mexicanisering te voorkomen… Het land is op weg naar Mexicanisering… Marseille is Mexicaniseerd… Als we niet in actie komen, lopen we het reële risico van totale Mexicanisering.”

Waar zouden politicologen, veiligheidsexperts en Franse en Europese leiders het over kunnen hebben? Ons bevoorrechte klimaat, de schoonheid van onze kustlijn, onze tradities en ambachten?

Helaas niet. Ga zitten. Want Mexico is tegenwoordig een symbool van iets anders. Het is een werkwoord geworden, een bijvoeglijk naamwoord, een waarschuwing. Een pijnlijk en angstaanjagend woord.

De term 'mexicanisering' werd voor het eerst gebruikt door paus Franciscus in 2015 tijdens een ontmoeting met een Argentijns congreslid. Hij sprak de hoop uit dat Argentinië nog tijd heeft om mexicaanse integratie te voorkomen.

Sindsdien heeft de verwijzing in de internationale pers en met name in Franse politieke verklaringen sinds eind 2024 en begin 2025 veel aandacht gekregen als waarschuwing tegen de toename van drugsgeweld en de latente dreiging van een mislukte staat die wordt gedomineerd door drugskartels.

Mexicanisering werd gepopulariseerd door figuren als minister van Binnenlandse Zaken Bruno Retailleau en andere politici, zoals Didier Migaud en Étienne Blanc. Zij gebruikten het om het risico te beschrijven dat Frankrijk ten prooi zou vallen aan 'Mexicaans' geweld: territoriaal, ongestraft, structureel.

Media zoals RFI, France 24, TF1 Info, Le Point en CNews gebruikten de term veelvuldig in artikelen, paneldiscussies en analyses over onveiligheid, drugshandel en georganiseerde misdaad.

Relevante voorbeelden van het officiële gebruik van de term

Bruno Retailleau (minister van Binnenlandse Zaken, Openbare Veiligheid en Regering) zei in een toespraak in de Franse Senaat op 1 november 2024, na een aanval op een vijfjarig jongetje in Rennes in verband met drugshandel: "Ofwel komt er een algemene mobilisatie, ofwel komt er een Mexicanisering van het land." Hij verwees ook naar de "Mexicanisering van de Hexagon" als waarschuwing tegen de verspreiding van kartelachtige criminele structuren.

Étienne Blanc (senator van de Liberale en Democratische Partij, co-rapporteur van de parlementaire commissie voor drugshandel):

Hij introduceerde de term in een officieel rapport, voordat Retailleau deze in het publieke debat verder uitbreidde.

Didier Migaud (minister van Justitie): Hij gebruikte de term in de context van dezelfde commissie en stelde: "Mexicanisering, narco-geweld, narco-enclaves… Deze neologismen hebben hun intrede gedaan…"

Een woord dat een symbool is geworden

De term 'mexicanisering' wordt in Frankrijk en steeds vaker in Europa gebruikt om een situatie van extreme onveiligheid te beschrijven: moorden overdag, systematische afpersing, territoriale controle, medeplichtigheid van de overheid, structurele straffeloosheid en een geleidelijke teloorgang van de rechtsstaat.

Er wordt zelfs gesproken over de Mexicanisering van de politieke klasse, wanneer wordt gesuggereerd dat sommige leiders beginnen te lijken op hun Mexicaanse 'collega's': ineptocratie, kleptocraten, middelmatig, afschuwelijk slecht voorbereid en vaak medeplichtig – of een integraal onderdeel – van de kartels die ze juist zouden moeten bestrijden.

Mexicaanse toeschouwers van deze debatten ontdekken in shock wat dit woord zegt over de internationale perceptie van Mexico: het beeld van een hulpeloze bevolking die lijdt onder een ondraaglijke situatie, maar die deze paradoxaal genoeg tolereert en zelfs in stand houdt door degenen te kiezen die deze situatie veroorzaken of toestaan.

Hoe pijnlijk het ook is, er is geen eerlijke manier om deze perceptie te bestrijden zonder de feiten te erkennen. De wereld ziet Mexico als een mislukte staat, getekend door geweld, afpersing, corruptie en onkunde. Een democratie verzwakt door voortdurende aanvallen van binnenuit: wat velen nu, botweg, een narcoregering noemen.

Deze visie komt niet alleen voort uit het nieuws, uit televisieseries, of zelfs uit uitspraken van paus Franciscus of de Amerikaanse president over de drugsgerelateerde aard van onze regering. Ze komt vooral voort uit de rauwe, bloedige, onweerlegbare feiten die we allemaal kennen.

Wat we koste wat kost willen vermijden

De verwijzing naar Mexico in de afgelopen jaren – een land dat is veranderd in een oorlogsgebied, wetteloos, staatloos, geregeerd door narcopolitici en kleptocraten – is hard, ja, maar niet gratuit. Het is de waarschuwing die Frankrijk en andere landen zichzelf geven.

We zouden allemaal graag een ander imago voor Mexico zien. Een imago dat respect en hoop inboezemt, niet angst en waarschuwing. Maar de internationale perceptie is verankerd in cijfers, feiten, pijn en zichtbare achteruitgang.

Hoewel onze politici het ontkennen, hoewel de officiële retoriek het verhult, is deze Mexicaanse tragedie bekend en gevreesd. En vandaag de dag is het – paradoxaal genoeg – een symbool geworden van wat koste wat kost vermeden moet worden: Mexicanisering.