Nina Lykke: Ontrouw en overcorrectie

Het is alweer lang geleden dat schrijver Knut Pettersen, die bijna 60 wordt en al tientallen jaren een vaste waarde is in de Noorse culturele scene, werd uitgenodigd voor een lezing op het grootste literaire festival van het land. De laatste keer dat hij een groep mensen toesprak, was toen hij een klas vol futloze, futloze jongeren bezocht op een middelbare school aan de rand van Oslo . Totdat er een uitnodiging arriveert, volledig betaald – niet slecht voor iemand die de afgelopen maanden heeft geleefd op toast, eieren en sardines uit blik.

Het thema van de rondetafel is "Ontrouw in leven en literatuur". Het klinkt als een grap: de andere panelleden zijn de nieuwe echtgenoot van zijn ex-vrouw en een jonge schrijfster die Knut in haar nieuwste werk afschildert als een stalker. "De laatste tijd beseft hij dat hij de wereld weer in moet. Er is geen andere manier. Zijn bankrekening is leeg en hij is zijn creditcard gaan gebruiken", aldus Nina Lykke 's " We Didn't Come Here to Have Fun ", een magnifieke roman over alles wat met schrijven te maken heeft, net als Gabriel Báñez' " Cultura " en Pola Oloixaracs " Mona ", waarin pathos en absurditeit een bitter maar duister humoristisch perspectief vormden op literaire creatie en de randverschijnselen ervan.

Knut bekijkt video's over teelbalkanker op YouTube en denkt na over hoe deprimerend het zou zijn om weer aan het werk te gaan als assistent in een verzorgingshuis, waar hij luiers verschoont om wat geld te verdienen. Zijn boeken, hoewel ze niet veel meer verkopen, worden nog steeds gekocht door de Arts Council. Maar hij denkt nog niet aan een nieuw boek; hij is eenzaam en wat oud, met weinig contact met de buitenwereld, afgezien van een praatje met zijn buurman Frank, en is geobsedeerd door zijn moeizame relatie met zijn geliefde, die naar hem luistert zonder hem aan te kijken terwijl hij 's avonds zijn ontwerpwerk op zijn computer afmaakt.

De schrijver is verdwaald in een labyrint, ver verwijderd van de figuur die iedereen zich herinnert van de bestseller die hij twintig jaar geleden publiceerde. Hij heeft voorlopig een paar goede luisteraars nodig om de verveling te ontvluchten. "Alles waar hij tegenwoordig aan denkt, loopt dood, en hij zoemt eromheen als een boze bij", klinkt het in zijn hoofd wanneer hij de uitdaging aanneemt en het festival bezoekt. Wat kan een blanke, middenklasse schrijver, die op het punt staat te worden afgelast, zeggen tegen de ultramoderne tentoonstellingen van vegetarische schrijvers, transgenders, Afrikaanse dichters en Arabische feministen? Zal hij zich kunnen beheersen zonder te ontploffen? Of verliest hij zijn verstand en maakt hij zich nergens meer druk om?

Met de scherpe zin en meesterlijke ironie die haar eerdere werk, State of Discomfort, kenmerken, construeert Nina Lykke een scenario waarin elke artistieke rebellie of overtreding geaccepteerd lijkt te worden, mits deze onderworpen is aan een reeks regels, afspraken en protocollen in ruil voor een paradox waarin wat bekendstaat als "literatuur uit het echte leven" heerst, die kosmos die, in de woorden van de hoofdpersoon, zoiets is als "de realiteit gebruiken om je waardeloze, zelfmedelijdende fantasieën vorm te geven". Er is een alinea waarin Knut de inteelt en farce van literaire hiërarchieën ontleedt, tussen geestige gesprekken met zijn redacteur door: "Omdat schrijvers van fictie gebaseerd op ware gebeurtenissen hun partner, hun kinderen, hun vriendenkring en hun onroerend goed willen behouden, lopen ze meestal op eieren om niemand van zich te vervreemden. Daarom is fictie gebaseerd op ware gebeurtenissen het meest leugenachtige genre van allemaal."

Waar vind je de tijd om te schrijven, te midden van "het internet en de sociale media, die Knut nu veel van zijn tijd en ziel ontnemen", in een wereld die ver verwijderd is van Ibsens spreuk "ga zitten en blijf zitten"? Welke waarde heeft lezen waar boeken in oude gebouwen rondslingeren en alles zo overprikkeld lijkt dat niemand zich nog kan vervelen? "Innerlijke vrede bestaat niet. Het enige wat bestaat zijn zenuwen of de dood", is een openingscitaat van Fran Lebowitz, dat wellicht aansluit bij een andere passage uit Knuts monoloog: "Als iedereen het juiste deed, zou alles tot stilstand komen. Als niemand het juiste deed, zou alles tot stilstand komen."

We zijn hier niet gekomen om plezier te maken , door Nina Lykke. Vertaald door Ana Flecha Marco. Gatopardo Editions, 256 pagina's.