Virussen die in laboratoria worden gecreëerd, het medicijn tegen kanker bestaat, maar is verborgen... 40% van de Spanjaarden gelooft in complottheorieën

Mensen die geloven dat de genezing van kanker voor ons verborgen wordt gehouden, dat sommige virussen in laboratoria zijn gecreëerd, of dat er een complot bestaat om de relatie tussen vaccins en autisme te verdoezelen, zijn vandaag de dag weinig meer dan een anekdote. Toch zijn er mensen die aan deze onzin blijven vasthouden en denken dat de mens niet uit andere soorten is geëvolueerd en dat bijvoorbeeld de mammoet nooit is uitgestorven. De enquête over de sociale perceptie van wetenschap en technologie uit 2024, die woensdag werd gepresenteerd door de Spaanse Stichting voor Wetenschap en Technologie (Fecyt), wijst uit dat ontkenning een hardnekkig fenomeen is in Spanje, tot het punt dat amper 11% van de bevolking wetenschappelijk bewijs ontkent of in twijfel trekt.

Toch zijn er nog steeds kwesties die we niet begrijpen: 49% gelooft dat farmaceutische bedrijven het gevaar van vaccins voor ons verbergen , 41% gelooft dat er virussen zijn die in overheidslaboratoria zijn geproduceerd om onze vrijheid te controleren, 36% denkt dat er een geneesmiddel voor kanker bestaat, maar dat overheden dit uit commerciële overwegingen verbergen, 27% betwijfelt of de menselijke soort is geëvolueerd uit andere soorten en 23% gelooft dat de overheid de relatie tussen vaccins en autisme probeert te verbergen.

Bovendien gelooft de meerderheid dat de wetenschap nooit de antwoorden zal vinden op de vragen die de mensheid bezighouden. Meer dan de helft van de bevolking – 56% – betwijfelt of ze alles kan oplossen. De Spaanse samenleving staat kritisch tegenover de reikwijdte van wetenschappelijke kennis en erkent dat er dimensies van de werkelijkheid zijn – filosofisch, ethisch of emotioneel – die ontsnappen aan empirische logica. Wat is bewustzijn of vrije wil? Bestaat God? Is er leven na de dood? Het lijkt erop dat Spanjaarden eraan twijfelen of de wetenschap ooit antwoorden op deze vragen zal vinden.

Deze perceptie gaat echter gepaard met een brede erkenning van de waarde van wetenschap voor vooruitgang op andere gebieden, hoewel er ook zorgen zijn over de invloed ervan op het dagelijks leven, de impact van technologie en de rol van wetenschappers in de besluitvorming. Over het algemeen vertrouwen Spaanse burgers wetenschappers en onderzoekers, maar ze willen dat ze dichter bij de problemen van mensen staan.

Als het bijvoorbeeld gaat om het afwegen van de voor- en nadelen van wetenschap en technologie, blijft de meerderheidsperceptie over het algemeen positief. Bijna twee derde (64%) gelooft dat de voordelen groter zijn, vergeleken met slechts 7% die daar anders over denkt. Het zijn kwesties zoals onderzoek ter bestrijding van ziekten of epidemieën zoals COVID-19 (71%) of ter verbetering van de kwaliteit van leven (55%) waar de meest positieve meningen bestaan. Dit is nog sterker onder bepaalde bevolkingsgroepen. Met name mannen tussen de 15 en 34 jaar, mensen met een hoger opleidingsniveau en mensen die in hogere sociaaleconomische huishoudens leven, zijn positiever.

Aan de andere kant neemt de perceptie van voordelen af ​​op gebieden zoals milieu- en natuurbehoud (40,5%), werkgelegenheid (36,9%) en meer individuele vrijheden (32,8%). De meest negatieve balans, waarbij de nadelen zwaarder wegen dan de voordelen (36,8%), is de verkleining van de kloof tussen rijke en arme landen.

Uit het rapport blijkt ook dat Spanjaarden veel vertrouwen hebben in wetenschappers (86%) en hen beschouwen als experts op hun vakgebied en dat zij onderzoek uitvoeren in het algemeen belang (61%). Meer dan de helft is het er echter mee eens dat degenen die betalen voor onderzoek, wetenschappers kunnen beïnvloeden om tot conclusies te komen die hen goed uitkomen (57%).

Wat betreft informatiekanalen consolideert het gebruik van digitale media en sociale netwerken onder jongeren, terwijl traditionele kanalen (televisie, kranten, radio) een aanzienlijke invloed behouden en de voorkeurskanalen blijven voor informatie onder volwassenen. De interesse in informatie blijft echter minimaal, namelijk slechts 13,2%. Het rapport geeft ook aan dat 66% van de respondenten van mening is dat de wetenschappelijke informatie die ze ontvangen oppervlakkig, onbegrijpelijk (25%) en zelfs onvoldoende (80%) is.

De afstand tot de wetenschap is ook duidelijk zichtbaar in de significante daling ten opzichte van 2022 in de deelname aan wetenschapsgerelateerde activiteiten, met name deelname aan outreach-activiteiten en museumbezoeken (respectievelijk 2,6% en 2,2%). Ten opzichte van 2020 is de frequentie waarmee mensen naar wetenschappelijke programma's via de media kijken of luisteren toegenomen. De deelname aan wetenschapsoutreach-activiteiten, zoals congressen, bijeenkomsten, beurzen of wetenschapsweken, en de deelname aan wetenschappelijke projecten, is echter afgenomen.

De vooruitzichten voor kunstmatige intelligentie (AI) zijn pessimistisch. Zeven op de tien Spanjaarden geloven dat AI hun werk de komende tien jaar volledig zou kunnen overnemen. Ze maken zich ook zorgen over de veiligheid van hun persoonsgegevens (42%) en het overmatige vertrouwen dat ze erin stellen (33%), ondanks het feit dat acht op de tien zeggen AI in hun dagelijks leven te gebruiken. Bovendien vrezen ze dat AI overheden zou kunnen helpen meer controle over burgers te krijgen.

Aan de andere kant, en rekening houdend met de voordelen die Spanjaarden in deze technologie zien, benadrukt 69% gezichtsherkenning voor surveillance en grenscontrole, evenals virtuele spraakassistenten. Ze twijfelen echter aan het nut – en zien meer kwaad dan goed – van algoritmen voor contentaanbevelingen, of het nu gaat om producten op sociale media of zelfs websites (42%). Het rapport benadrukt dat in alle geanalyseerde toepassingen een aanzienlijk percentage van de mensen geen duidelijke mening heeft, wat suggereert dat er nog steeds een aanzienlijke mate van onwetendheid of ambivalentie bestaat over deze opkomende tools.