Waarom zijn er zoveel vrijwillige brandweerlieden? Twee versies spreken elkaar tegen.

Volgens de Nationale Federatie heeft Frankrijk een tekort aan meer dan 50.000 vrijwillige brandweerlieden. Sommigen wijzen op veranderende patronen van betrokkenheid, anderen wijzen op interne disfunctionaliteit.

"In sommige brandweerkazernes op het platteland is het een schreeuw om hulp", waarschuwt Eric Brocardi, woordvoerder van de Nationale Federatie van Brandweerlieden van Frankrijk. Vrijwillige brandweerlieden vertegenwoordigen 78% van het personeelsbestand in Frankrijk. In 2023 waren er bijna 200.000 van hen die deze missie naast hun beroep uitvoerden. De Federatie schat echter dat er tegen 2030 nog eens 50.000 nodig zullen zijn om "de schok van klimaatverandering op te vangen en de explosie aan noodhulpacties voor mensen op te vangen", zoals 20 Minutes uitlegt.

Dit is een aanzienlijke uitdaging, aangezien elke extra brandweerman zorgt voor een grotere beschikbaarheid, zowel in de zomer als overdag. Maar niet alle gebieden worden in gelijke mate getroffen, en vooral plattelandsgebieden worden getroffen door dit personeelstekort. 80% van de 6.000 brandweerkazernes in Frankrijk bevindt zich echter in dorpen.

Een mentaliteitsverandering?

Voor sommigen is het een diepgaande mentaliteitsverandering die deze "beroepscrisis" verklaart. De woordvoerder sprak met 20 Minutes over "een samenleving in selfiemodus", waar jongeren meer op zichzelf dan op anderen gefocust zijn. Benoît Deplas, hoofd van de operationele groep van de Departementale Brandweer en Reddingsdienst van de Ariège (SDIS), nuanceert deze observatie en ziet het meer als een verandering in de relatie tot betrokkenheid. Voortaan "kan iedereen op afstand betrokken raken, bij verschillende gevechten", benadrukt de 49-jarige. "De jongere generaties hebben waarden als gelijkheid, diversiteit, ecologie... We moeten daar rekening mee houden: het management moet zich aanpassen, met beter luisteren en meer passende training."

Maar de redenen voor deze uitval zijn ook structureel, aldus sommige brandweerlieden. "Vrijwilligers worden slecht behandeld door de instelling", vertelde Bruno Ménard aan 20 Minutes. De secretaris-generaal van de Franse vakbond van vrijwillige brandweerlieden, opgericht in 2024, hekelt "omerta, uitbuiting, zelfs onderwerping". "De nieuwe generatie functioneert niet zoals de oude: als ze zien wat er gebeurt, stappen ze ook op", zegt hij, en hij bekritiseert ook de vijfjarige herintredingscontracten, die volgens hem worden gebruikt om degenen die een probleem vormen eruit te filteren.

Het onderzoek van Pauline Born, promovenda in de pedagogische wetenschappen, werpt meer licht op de situatie. Door voormalige vrijwilligers van The Conversation te interviewen, identificeert ze verschillende punten die dit gebrek aan betrokkenheid verklaren, te beginnen met de initiële training. Deze training, verspreid over zo'n dertig dagen, verspreid over één tot drie jaar, is gericht op het ontwikkelen van de vaardigheden die nodig zijn voor de verschillende missies en het bevorderen van de immersie en interactie met collega's.

Volgens de resultaten van het onderzoek hebben vrouwen en mensen met een gezin het bijzonder moeilijk om deze training te combineren met hun privéleven. Andere problemen worden benadrukt: sommige trainers nemen een "trainerachtige" houding aan, ver verwijderd van de verwachte ondersteuning. De administratieve en menselijke ondersteuning van de training, met name in de kazerne, wordt als onvoldoende beschouwd. Om nog maar te zwijgen van de stress en angst voor de mening van anderen tijdens de veeleisende oefeningen.

Twee keer zoveel breuken onder vrouwen

Spanningen blijven vaak aanhouden in de brandweerkazerne , merkt de promovendus pedagogische wetenschappen op . Vrijwilligers betreuren de soms moeilijk te verdragen sfeer, de spanningen binnen de brandweerkazerne en het gevoel zich te moeten " bewijzen" om geaccepteerd te worden. Ze betreuren ook het gebrek aan erkenning van de overheid, maar ook de financiële kant: brandweerlieden moeten één dienst per week draaien en verdienen tussen de 7 en 8 euro per uur, aldus een oud-brandweerman geïnterviewd door RTL .

Volgens het onderzoek is de kans dat vrouwen, die in 2023 bijna 20% van de vrijwilligers vertegenwoordigden, in de eerste jaren twee keer zo groot als bij mannen, om hun inzet te verbreken. De interne organisatie van brandweerkazernes en het seksistische klimaat, dat 61% van de ondervraagde vrouwen als oorzaak aanvoerde, worden als redenen genoemd. In één jaar tijd registreerde de vakbond van vrijwillige brandweerlieden 300 meldingen , waaronder gevallen van seksueel geweld en racisme.

Geconfronteerd met dit tekort aan arbeidskrachten, intensiveert de National Federation haar inspanningen om vrijwilligerswerk aantrekkelijker te maken. Ze investeert in sociale media zoals Twitch, gaat partnerschappen aan met merken zoals Carambar en breidt haar overeenkomsten met particuliere bedrijven uit. Woordvoerder Eric Brocardi hoopt de barakken "open te stellen voor een zo breed mogelijk publiek" door een verkorte trainingsmodule aan te bieden die is gericht op eerste hulp en spoedeisende hulp voor mensen.