Statiegeldflessen: successen en beperkingen van een wijdverbreid systeem in Duitsland en Denemarken

Het statiegeldsysteem voor glaswerk wordt vanaf 12 juni getest in vier Franse regio's: Pays de la Loire, Bretagne, Normandië en Hauts-de-France. Consumenten kunnen hun verpakkingen dus terugbrengen naar de partnerwinkels van de onderneming (Monoprix, Carrefour, Intermarché, Biocoop, Système U, Leclerc, Auchan, enz.). Per fles ontvangen ze 20 tot 30 cent.

Het doel is om 30 miljoen glazen verpakkingen in te zamelen en te wassen, die vervolgens 20 tot 50 keer hergebruikt kunnen worden. Volgens Citeo, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de implementatie van het statiegeldsysteem , zal dit leiden tot een energiebesparing van 75%, een waterbesparing van 50% en een vermindering van de CO2-uitstoot met 80%.

Terwijl de initiatieven in Frankrijk zich momenteel richten op glas, hebben enkele verder gevorderde Europese landen dit statiegeldsysteem ook uitgebreid naar wegwerpverpakkingen, zoals blikjes en plastic flessen. In Duitsland en Denemarken is dit al meer dan twintig jaar het geval. Maar dit systeem krijgt nu kritiek.

In Duitsland werd het statiegeldsysteem voor glazen flessen in de jaren negentig opnieuw ingevoerd en in 2003 werd het uitgebreid naar andere soorten recyclebare verpakkingen. Het is een gewoonte die inmiddels echt onderdeel is geworden van de samenleving. Duitsers zijn eraan gewend geraakt om hun flesjes, blikjes en yoghurtbekers terug te brengen naar de "Pfandautomat" , de automaten die bij de ingang van elke supermarkt moeten staan. Het komt regelmatig voor dat je ziet dat studenten of mensen in benarde situaties, die wat willen bijverdienen, hele karren met recyclebaar afval in deze machines legen, nadat ze het afval in parken hebben opgehaald.

Het teruggewonnen bedrag per verpakking varieert van 8 tot 15 cent voor herbruikbare verpakkingen en kan oplopen tot 25 cent voor verpakkingen voor eenmalig gebruik (blikjes, wegwerpflessen van plastic en glas, yoghurtpotjes, enz.). Volgens het Europees Consumentencentrum ligt het totale inzamelingspercentage rond de 98,5%. Het is een van de beste in Europa.

Door statiegeld in te voeren voor verpakkingen voor eenmalig gebruik hoopte Duitsland recycling te stimuleren, maar de maatregel heeft een averechts effect gehad. Zij moedigde het gebruik van dit soort producten aan. Het aandeel herbruikbare flessen op de Duitse markt is de afgelopen twintig jaar drastisch afgenomen: van 58% in 2003 tot slechts 24% nu. Er is nu meer plaats voor herbruikbare, maar wegwerpbare verpakkingen. Maar hoewel deze zeker beter worden ingezameld en gerecycled dan voorheen, zijn ze nog steeds meer vervuilend .

In Denemarken is het statiegeldsysteem een ​​nog oudere traditie. Voor glazen flessen dateert de term uit de jaren 70. In 1982 werd deze maatregel zelfs verdubbeld met een verbod op eenmalige drankverpakkingen, zoals blikjes en plastic flessen. Maar dit verbod werd in 1999 door de Europese Unie opgeheven, in naam van de regels van de interne markt die dit soort verpakkingen toestonden.

Om de negatieve effecten van de herintroductie van plastic blikjes en flessen te verzachten, breidde Denemarken in 2002 zijn statiegeldsysteem uit naar alle drankverpakkingen. De kern van dit systeem wordt gevormd door het Dansk ReturSystem, een non-profitorganisatie die verantwoordelijk is voor het inzamelen van statiegeld op blikjes en flessen (met het PANTS-logo) bij inzamelpunten. Deze flessen en blikjes worden vervolgens doorverkocht aan bedrijven die gespecialiseerd zijn in recycling om nieuwe verpakkingen te produceren.

Net als in Duitsland ligt het retourpercentage van in consignatie gegeven artikelen zeer hoog, namelijk rond de 98%. Maar net als in het buurland is er in het land ook een explosieve groei in wegwerp- en recyclebare verpakkingen geweest. Deze vertegenwoordigen inmiddels 86% van de markt voor herbruikbare dranken. Drankenproducenten, waaronder de vele Deense brouwers die in de jaren zeventig aandrongen op de invoering van statiegeld op herbruikbaar glas, geven nu de voorkeur aan wegwerpverpakkingen, die gemakkelijker te gebruiken zijn (minder complexe processen om op te zetten, minder bijbehorende apparatuur, minder voorraadbeheer).