Frankrijk kondigt akkoord aan om Nieuw-Caledonië meer autonomie te geven

Frankrijk en Nieuw-Caledonië kondigden zaterdag een akkoord aan dat het semi-autonome Pacifische gebied meer vrijheden zou geven, maar het gaat niet zover dat het daadwerkelijk onafhankelijkheid verleent. Dit is meer dan een jaar na de gewelddadige en dodelijke protesten tegen de Franse overheersing. De overeenkomst zou de "Staat Nieuw-Caledonië" binnen de Franse Republiek creëren, aldus het 13 pagina's tellende document. De staat zou worden verankerd in de Franse Grondwet en andere landen zouden deze mogen erkennen. "Een staat Nieuw-Caledonië binnen de Republiek: een weddenschap op vertrouwen", aldus president Emmanuel Macron van Frankrijk op sociale media. De overeenkomst moet worden goedgekeurd door zowel het Franse parlement als de bevolking van Nieuw-Caledonië, een eilandengroep in de Stille Oceaan met ongeveer 270.000 inwoners. Het is het sluitstuk van gespannen onderhandelingen tussen de Franse regering en de voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid in het gebied. Vorig jaar vonden er in Nieuw-Caledonië protesten en rellen plaats over een voorgesteld amendement op de Franse grondwet. Sommige Kanak-indianen vreesden dat dit hun stemrecht zou ondermijnen en hun streven naar onafhankelijkheid zou belemmeren. Bij de rellen kwamen zeven mensen om het leven, raakten veel meer mensen gewond en leden bedrijven honderden miljoenen dollars aan verliezen. Frankrijk riep de noodtoestand uit voor het gebied, dat grote nikkelreserves heeft en een cruciale steunpilaar is voor Frankrijk in een regio waar China zijn invloed laat gelden. Honderden gewapende Franse politieagenten werden gemobiliseerd. Macron veroordeelde de protesten destijds als een "opstandbeweging" en riep voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid op om te onderhandelen over een overeenkomst die in een referendum in Nieuw-Caledonië ter goedkeuring zou worden voorgelegd. De overeenkomst die zaterdag werd aangekondigd, zou een Nieuw-Caledonische nationaliteit creëren en inwoners de mogelijkheid bieden om zowel de Franse als de Nieuw-Caledonische nationaliteit te bezitten. Franse burgers die al tien jaar in Nieuw-Caledonië wonen, zouden de Nieuw-Caledonische nationaliteit "verwerven". Deze bepaling lijkt een oplossing te bieden voor de ontevredenheid die leidde tot de rellen van 2024: de Franse regering steunde een grondwetswijziging die stemrecht zou geven aan mensen die na 1998 naar het gebied waren verhuisd. De stemming was meer dan twintig jaar uitgesteld nadat de Franse regering in de jaren tachtig had ingestemd met een onafhankelijkheidsreferendum, na een gewapend conflict waarbij tientallen levens waren geëist. De autoriteiten stemden er ook mee in de stemmen te bevriezen, zodat nieuwkomers, van wie men dacht dat ze de Franse overheersing zouden steunen, de stemming niet zouden beïnvloeden. De spanningen in het gebied sluimeren al decennialang vanwege de langdurige sociale ongelijkheid en het vooruitzicht op onafhankelijkheid. Frankrijk annexeerde Nieuw-Caledonië in 1853 en bevolkte het gebied met blanke kolonisten. Inheemse Kanaks vormen nu ongeveer 40% van de bevolking, terwijl Europeanen ongeveer een kwart uitmaken. Het gebied hield tussen 2018 en 2021 drie onafhankelijkheidsreferenda; alle werden weggestemd. De ontevredenheid laaide op in 2021 toen Macron erop stond het derde referendum te houden, ondanks smeekbeden van de Kanak-leiders om het uit te stellen vanwege de coronapandemie. Veel Kanak-leiders riepen op tot een boycot van de stemming en hebben sindsdien geweigerd de uitslag te accepteren. 97% van de kiezers wilde dat het gebied bij Frankrijk zou blijven, maar slechts 44% van de bevolking stemde. Eerdere referenda kenden een hogere opkomst, maar de marges waren kleiner.