De opgeschorte legaliteit van repatriëringscentra voor migranten: "Een systeem buiten de wet en rechtvaardigheid."
De persoonlijke vrijheid is onschendbaar . Geen enkele vorm van detentie, inspectie of persoonlijke doorzoeking, noch enige andere beperking van de persoonlijke vrijheid, is toegestaan, behalve op gemotiveerd bevel van de gerechtelijke autoriteit en alleen in de gevallen en op de wijzen voorzien door de wet. In uitzonderlijke gevallen van noodzaak en spoed, specifiek aangegeven door de wet, kan de openbare veiligheidsautoriteit voorlopige maatregelen nemen, die binnen achtenveertig uur aan de gerechtelijke autoriteit moeten worden meegedeeld en, indien de gerechtelijke autoriteit ze niet binnen de volgende achtenveertig uur bekrachtigt, als herroepen worden beschouwd en nietig blijven. Elk fysiek of moreel geweld tegen personen die aan enige vrijheidsbeperking zijn onderworpen, is strafbaar. De wet stelt de maximumgrenzen van voorlopige hechtenis vast.
Dit is wat artikel 13 van de Italiaanse grondwet stelt, dat voorziet in een "wettelijk voorbehoud", wat betekent dat de detentiemodaliteiten moeten worden vastgelegd in een door het parlement goedgekeurde wet, in plaats van in verordeningen en voorschriften. Dit is precies het aspect waarop het Constitutionele Hof zijn uitspraak 96/2025 van 3 juli baseerde, die de huidige wetgeving inzake detentie in repatriëringsdetentiecentra (CPR's) vernietigde, omdat deze het wettelijk voorbehoud met betrekking tot de persoonlijke vrijheid schendt. In zijn uitspraak verzocht het Hof de wetgever, en daarmee het parlement , om in te grijpen en de wetgeving te wijzigen. Het directe gevolg is dat de administratieve detentie van buitenlanders zonder verblijfsvergunning in repatriëringsdetentiecentra (negen in Italië) niet wordt gevalideerd. De kwestie is complex; we bespreken deze met Cesare Mariani , bestuurslid van de vereniging Naga (die zich al lang inzet voor migrantenrechten) en sinds 2016 rechtsbijstandverlener.
Wat zijn repatriëringsdetentiecentra en wanneer zijn ze opgericht?
Dit zijn faciliteiten waar 'irreguliere' migranten in het land worden vastgehouden. Ze hebben geen misdrijf gepleegd, maar kunnen tot 18 maanden (elke drie maanden verlengd) aan 'administratieve detentie' worden onderworpen. Ze werden in 1998 opgericht bij presidentieel decreet ter uitvoering van de geconsolideerde immigratiewet, die in 1998 van kracht werd met de 'Turco Napolitano'-wet.
Vervolgens is de kwestie nooit geregeld door het primaire recht, maar uitsluitend door administratieve handelingen van de prefecturen of ministeriële richtlijnen. Dit is de redenering van het Constitutionele Hof, dat de leemte niet kan opvullen, maar het Parlement oproept deze te vullen. Het Hof zelf heeft in zijn uitspraak verklaard dat de huidige administratieve regelgeving niet toereikend is om de persoonlijke vrijheden te beschermen, aangezien detentie in het kader van CPR's onderwerping aan de macht van anderen impliceert, die niet bij wet is geregeld.
Waarop was de uitspraak gebaseerd?
"Wat betreft het beroep van een vrederechter, waarin in vier zaken de kwestie van administratieve detentieprocedures en de daarmee samenhangende bescherming van de rechten van gedetineerden aan de orde werd gesteld, achtte het Hof het beroep niet-ontvankelijk omdat het niet bevoegd was om de kwestie op te lossen. Het Hof achtte het echter in wezen gegrond, constateerde de tekortkoming en riep het parlement op om deze zo snel mogelijk aan te pakken."
Is er positief nieuws in uw strijd tegen reanimatie?
"Slechts gedeeltelijk, en wel om twee redenen. Ten eerste heeft het orgaan voor grondwettelijke waarborgen (tot nu toe) niet de legitimiteit van administratieve detentie in twijfel getrokken, zoals wij luidkeels eisen, maar eerder de definitie van de modaliteiten ervan, die bij wet geregeld moeten worden.
Bovendien vrezen we dat de regering de kwestie zal omzeilen met een decreetwet die gerechtvaardigd is door een gebrek aan noodzaak en urgentie, en dat deze door de parlementaire meerderheid zal worden aangenomen. Dit zou dan leiden tot een reeks opmerkingen over hoe deze wet zou moeten worden opgesteld, die niet gelijkwaardig kan zijn aan de wet die detentie in gevangenissen reguleert, omdat beide instellingen niet hetzelfde zijn. De wet zou ook juridische, gezondheids- en andere bescherming moeten bieden die momenteel niet bestaan of ernstig ontbreken. Gezien het gedrag van deze regering tot nu toe hebben we hier echter geen hoge verwachtingen van.
Waarop is de basis van de betwisting van de legitimiteit van de detentie- en repatriëringscentra die door Naga en het netwerk “Nooit Meer Kampen – Nee tegen Reanimatie” worden gesteund?
Wat betreft de beperking van de persoonlijke vrijheid van mannen en vrouwen die geen misdrijf hebben gepleegd, is het niet naleven van een uitzettingsbevel gedecriminaliseerd. Dit is een administratieve overtreding waarvoor detentie volgens ons rechtssysteem niet is toegestaan. Er moet ook worden opgemerkt dat de omstandigheden van gedetineerden veel slechter zijn dan die van gevangenen, die meer bescherming en regelgeving genieten.
Een migrant die net van boord is gegaan of op straat is aangehouden voor een routinecontrole, kan, indien zijn of haar documenten niet in orde zijn, worden vastgehouden in een CPR, zelfs ver van zijn of haar aankomst- of verblijfplaats. Na 48 uur vindt een zogenaamde "validatiehoorzitting" plaats voor een vrederechter, of het Hof van Beroep in het geval van asielzoekers. De migrant krijgt ter plekke, en voor die ene hoorzitting, een "door de rechtbank aangewezen advocaat" toegewezen die niets weet over zijn of haar cliënt, die online is verbonden met de CPR en in sommige gevallen zelfs niet met zekerheid kan worden geïdentificeerd.
De gemiddelde zitting duurt vijf minuten, en vaak is er niet eens een tolk aanwezig. De vrederechter bekrachtigt de detentie bijna altijd voor drie maanden (die op dezelfde manier tot zes keer kan worden verlengd), gedurende welke de migrant op een vliegtuig kan worden gezet en naar zijn (vermoedelijke) land van herkomst kan worden gerepatrieerd zonder zelfs maar te kunnen bellen.
Hoe verloopt de asielaanvraagprocedure?
Het kan bij aankomst of zelfs later worden ingediend. De kans op acceptatie is aanzienlijk verminderd door recente wetswijzigingen, waaronder de invoering van een lijst van landen (zorgvuldig geselecteerd uit de landen met de grootste bevolkingsdichtheid) die door de overheid als 'veilig' worden beschouwd.
De persoon heeft noch de gelegenheid, noch de tijd om bewijs te verzamelen om de bedreigingen aan te tonen waaraan hij of zij in zijn of haar land van herkomst zou worden blootgesteld en de daaruit voortvloeiende "onverenigbaarheid" met repatriëring, bijvoorbeeld als hij of zij een homoseksueel is die een vervolgende staat is ontvlucht, of een politieke tegenstander. Na 60 dagen zou de asielzoeker theoretisch werk kunnen zoeken. Helaas komt er, dankzij de versnelde procedures die zijn vastgelegd in het decreet dat direct na het bloedbad in Cutro werd goedgekeurd, pas na negen dagen een beslissing over het verzoek (bijna altijd negatief).
Deze procedures zijn potentieel van toepassing op bijna alle asielzoekers. Na een negatieve beslissing kan de persoon, tenzij een rechter ingrijpt om de gevolgen ervan op te schorten, worden uitgezet en, in afwachting van de tenuitvoerlegging, worden vastgehouden in een CPR (Recruitment and Repatriation Center), indien dit nog niet eerder is gebeurd. Daar moeten personen elk kwartaal (in het geval van asielzoekers tweemaandelijks) hun aanvraag verlengen gedurende 18 maanden, waarschijnlijk met als doel zo'n uitputtingsslag te creëren dat de ongelukkige persoon om vrijwillige terugkeer zal verzoeken.
Hoe zijn de leefomstandigheden in de CPR's?
Deze instellingen worden particulier beheerd, betaald op basis van het aantal gedetineerden en staan vrijwel nooit onder institutioneel toezicht. De bescherming is daarom veel minder dan die welke de wet in gevangenissen biedt. In haar whitepaper "Beyond That Door – A Year of Observation Through the Keyhole of the Milan Repatriation Detention Center", gepubliceerd eind 2023, hekelde de NAGA allerlei schendingen van rechten op elk gebied, van informatie over beschikbare bescherming tot adequate voeding, van het recht op gezondheidszorg tot contact met familieleden of advocaten, tot zelfs zinloze mishandeling en vernedering. Er zijn talloze gevallen van wanhoopspogingen: poging tot of geslaagde zelfmoord, zelfbeschadiging en rellen.
Met het recente 'Veiligheidsdecreet' is elk protest, zelfs geweldloos, een misdaad geworden, waarmee het kader van volledige 'onderwerping aan de macht van anderen' (of, laten we zeggen, willekeur) dat het Constitutionele Hof beschrijft, wordt geperfectioneerd. Zo zullen onschuldige mensen, wier enige misdaad het zoeken naar een beter leven voor zichzelf en hun families is, na vreselijk onrecht te hebben ondergaan, beschuldigd worden van misdaden die geen misdaden zijn, omdat ze het legitieme protest vormen van degenen die mishandeld worden.
En wat kunt u mij vertellen over het beroep dat het Italiaanse Hof van Cassatie bij het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft ingesteld inzake de kwestie van "veilige landen"?
De uitspraak hierover wordt in augustus verwacht, maar ook in dit geval hebben we weinig vertrouwen. De Europese Unie heeft een verordening aangenomen (die over een jaar van kracht wordt) die de beschermingsmogelijkheden en waarborgen voor migrantenrechten verder beperkt. Het huidige klimaat is nijpend. De Europese Unie zal een mechanisme creëren waarmee veel landen als veilig kunnen worden beschouwd, zelfs als ze autoritair of illiberaal zijn.
De regering, zoals we weten, belemmert, onder het voorwendsel van "smokkelaars bestrijden", op alle mogelijke manieren het werk van ngo's die migranten op zee proberen te redden. Het jaarlijkse Global Trends 2024-rapport, opgesteld door de VN-Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) en gepubliceerd op Wereldvluchtelingendag op 20 juni, schat dat wereldwijd 123 miljoen mensen gedwongen ontheemd zijn als gevolg van oorlog, geweld, vervolging of ernstige mensenrechtenschendingen.
Dit is het twaalfde jaar op rij dat dit cijfer is gestegen. Dit is een toename van 7 miljoen mensen, oftewel 6%, ten opzichte van eind 2023. Bovendien wachtten eind 2024 8,4 miljoen asielzoekers op een beslissing over hun individuele aanvraag, het hoogste aantal ooit gemeten, een stijging van 22% ten opzichte van 6,9 miljoen het jaar ervoor. Het aantal asielaanvragen in behandeling is sinds 2016 acht jaar op rij gestegen. Geconfronteerd met zo'n dramatische situatie reageert Europa met onmenselijke afsluiting en ongevoeligheid voor mensenrechten.
Luce
