Brazilië. Moody's verlaagt kredietvooruitzichten ondanks positieve bbp- en werkgelegenheidscijfers

door Paolo Menchi –

Kredietbeoordelaar Moody's heeft de kredietvooruitzichten voor Brazilië verlaagd van 'positief' naar 'stabiel'. Hoewel het agentschap de Ba1-rating bevestigde, die één niveau onder investment grade ligt, noemde het het toenemende overheidstekort, de trage voortgang van structurele hervormingen en de toenemende druk van de hoge rentetarieven op de staatsschuld als redenen voor de verandering. Deze beslissing is een waarschuwingssignaal voor de regering van Luiz Inácio Lula da Silva, die al worstelt met een lastig evenwicht tussen overheidsuitgaven en financiële geloofwaardigheid. Volgens Moody's zullen de rentebetalingen sterker stijgen dan verwacht, waardoor de tekorten toenemen en de schulden zich opstapelen. Dit zou ertoe kunnen leiden dat de schuld de komende vijf jaar stabiliseert op ongeveer 88% van het bbp, ruim boven de 82% die in oktober 2024 werd geraamd. Minister van Financiën Fernando Haddad bevindt zich nu in een lastig parket. De doelstelling om het primaire tekort (exclusief rente) uiterlijk in 2025 te elimineren, wordt op de proef gesteld door een steeds krapper economisch klimaat. Het Congres gaf de minister tien dagen de tijd om alternatieve inkomstenbronnen te vinden of de bestaande bevriezing van uitgaven uit te breiden. Dit onderstreept de spanningen tussen de regering en het parlement. Het recente voorstel van de regering om de belasting op financiële transacties (IOF) te verhogen, heeft een politieke storm veroorzaakt. Ondanks een gedeeltelijke ommezwaai heeft het decreet een schade veroorzaakt die wordt geschat op 1,4 miljard real. De overheid wil dit compenseren met fondsen die bedoeld zijn voor kleine bedrijven en studenten, zoals de FGO en de FGEDUC. Deze zet leidde tot speculaties dat Haddad vervangen zou worden door Aloizio Mercadante, een persoon die dicht bij de Arbeiderspartij staat en een aanhanger is van de Moderne Monetaire Theorie (MMT), die pleit voor meer overheidsingrijpen. De belangrijkste industriële, agrarische en financiële confederaties van het land hebben een manifest ondertekend tegen de verhoging van de IOF. Zij hekelen de negatieve gevolgen voor de kosten en het vertrouwen van investeerders. Het dagblad “O Estado de São Paulo” sprak openlijk over een “verlies aan geloofwaardigheid” van de kant van de regering. Volgens het dagblad jaagt de onvoorspelbaarheid van de begroting kapitaal weg en belemmert duurzame groei. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Hugo Motta, heeft ermee gedreigd het decreet in te trekken als er vóór 10 juni geen alternatieven worden gepresenteerd. Anders waarschuwde Haddad dat het blokkeren van de verhoging zou leiden tot "administratieve verlamming", met bezuinigingen tot 30 miljard real, inclusief een stopzetting van de sociale programma's Minha Casa, Minha Vida en alle initiatieven van het ministerie van Defensie. Ondanks de moeilijkheden liet Brazilië in het eerste kwartaal van 2025 een groei van 1,4% zien, aangejaagd door de landbouwsector (+12,2%) dankzij recordproducties van sojabonen, maïs, rijst en tabak. De industrie liet daarentegen een lichte krimp zien (-0,1%) en de dienstensector, die 70% van de economie vertegenwoordigt, liet een bescheiden groei van 0,3% zien. Het plan “Nuova Industria Brasil” heeft nog niet de gewenste resultaten opgeleverd: volgens een onderzoek van het CNI staat Brazilië op de laatste plaats wat betreft industrieel concurrentievermogen van de 18 geanalyseerde landen. De werkgelegenheid vertoonde daarentegen bemoedigende tekenen: het werkloosheidspercentage daalde tot 6,6%, het laagste niveau sinds 2012. Om de zaken nog erger te maken, kwam er een nieuw schandaal aan het licht: de staat zal gepensioneerden en INSS-gerechtigden die slachtoffer zijn geworden van fraude door vakbonden, in totaal ongeveer 6 miljard real moeten terugbetalen. Hoewel de overheid belooft de gelden terug te vorderen door beslag te leggen op de bezittingen van de betrokken verenigingen, worden de terugbetalingen vooraf met overheidsgeld betaald. Tenslotte boekten de federale staatsbedrijven in de eerste maanden van 2025 een recordtekort van 2.690 miljoen real. Terwijl minister Esther Dweck de officiële gegevens van de Centrale Bank betwist, groeit de ontevredenheid onder de bevolking: volgens de laatste peiling van Atlas/Bloomberg is het afkeuringspercentage van president Lula opgelopen tot 53%.

De verlaging van de kredietwaardigheid van Brazilië door Moody's en de financiële problemen waarmee Brazilië kampt, wijzen op een groeiend gebrek aan vertrouwen in het vermogen van de regering van Lula om een ​​samenhangend en duurzaam economisch beleid te voeren. Met het oog op de verkiezingen van 2026 staat de regering op een kruispunt: doorgaan met een expansief uitgavenbeleid dat de kiezers bevalt, of een pijnlijk proces van fiscale correctie starten om de markten gerust te stellen.