De nieuwe wereldeconomie begrijpen
LONDEN – Naarmate de wereld volatieler en verwarrender wordt, zullen beleidsmakers, ondernemers en investeerders de mentale modellen die ze gebruiken om de wereldeconomie te analyseren, moeten heroverwegen. Ze zullen met name aandacht moeten besteden aan drie structurele dynamieken die het internationale landschap veranderen en een meer gefragmenteerde en gecompartimenteerde wereld creëren: kapitaalstromen, demografische veranderingen en politieke ideologieën.
Veranderingen in kapitaalstromen worden grotendeels gedreven door wettelijke vereisten (bijvoorbeeld Amerikaanse beperkingen op investeringen in China) en de zoektocht van beleggers naar winstgevendere kansen in verschillende sectoren en regio's. De Verenigde Staten vertegenwoordigen momenteel bijna 70% van de wereldwijde beurskapitalisatie en trekken meer dan 70% van de kapitaalstromen aan naar een wereldwijde markt van $ 13 biljoen voor particuliere investeringen (in aandelen en bedrijfsobligaties). Dit geldt ondanks de recente uitverkoop van effecten. De Amerikaanse aandelenmarkt is de beste plek voor beleggers om aantrekkelijke rendementen te genereren, omdat de Verenigde Staten een wereldleider zijn op het gebied van innovatie, met grote, liquide en diepe kapitaalmarkten.
Maar de wereldwijde schuld is opgelopen tot 237% van het wereldwijde bbp, wat aanleiding geeft tot bezorgdheid over de omvang van de openstaande schulden en de mate van verborgen leverage in het internationale financiële systeem. De Amerikaanse overheid alleen al heeft een schuld van 36 biljoen dollar (124% van het bbp), en de schuldeiser van een aanzienlijk deel van deze schulden is China, een land waarmee het een gespannen relatie heeft.
Bovendien kunnen verborgen leverage en schulden van de schaduwbanksector een probleem vormen. Volgens S&P Global bezat de schaduwbanksector eind 2022 $ 63 biljoen aan financiële activa (78% van het wereldwijde bbp). Een meer gedetailleerde analyse laat ook zien dat de schaduwbanksector in 2024 goed was voor 70% van de hypotheekverstrekking en leveraged loans in de Verenigde Staten. Investeerders en bedrijfsleiders zullen zich moeten afvragen wie welke schulden bezit en waar de schuldverplichtingen en de grootste concentraties van financiële leverage zich bevinden.
De tweede grote zorg betreft de demografie. De wereldbevolking blijft snel groeien: de Verenigde Naties schatten dat er tegen 2100 11,2 miljard mensen zullen zijn (het huidige aantal is 8,1 miljard). Bijna 90% van de wereldbevolking woont in arme opkomende markten, en de bevolkingsgroei in de regio's met de armste economieën (bijvoorbeeld Afrika, India en het Midden-Oosten) zal naar verwachting de vervangingsratio van 2,1 kind per vrouw evenaren of overtreffen. Dit betekent dat de bevolking in deze regio's steeds jonger zal worden. In Afrika is tussen de 50% en 60% van de bevolking jonger dan 25 jaar (in de OESO is dat slechts 20%).
Tegelijkertijd vergrijzen andere landen snel en kampen ze met lagere geboortecijfers; prognoses voor Europa en China wijzen op een aanzienlijke bevolkingsdaling. Volgens Eurostat zal de bevolking van de Europese Unie in 2026 een piek bereiken van 453,3 miljoen, waarna deze geleidelijk zal dalen tot 419,5 miljoen in 2100. Gegevens van de VN suggereren bovendien dat de Chinese bevolking tegen 2100 zal dalen tot minder dan 800 miljoen, van de huidige 1,4 miljard.
Deze trends hebben verstrekkende gevolgen voor de wereldwijde vraag naar en productie van een breed scala aan grondstoffen, zoals voedsel en energie. Zo blijft India, met zijn grote en arme bevolking, sterk afhankelijk van steenkool en andere fossiele brandstoffen in plaats van hernieuwbare energiebronnen.
Demografische veranderingen zullen ook financiële portefeuilles veranderen, aangezien de vergrijzende bevolking verschuift van kapitalisten (die bereid zijn risico's te nemen) naar renteniers (die streven naar een vast, stabiel en voorspelbaar inkomen). Maar markten zullen ook moeten worden gekalibreerd om te kunnen reageren op een enorme intergenerationele vermogensoverdracht van babyboomers naar millennials. Cerulli Associates schat dat dit bedrag in 2045 kan oplopen tot $ 84 biljoen.
Ten slotte moeten we rekening houden met de ideologische verdeeldheid tussen landen en regio's. De markt prijst de afbraak van het multilateralisme en de fragmentatie van handel, kapitaalstromen, migratie en ideeën al in, en politieke en zakelijke leiders zullen rekening moeten houden met deze trends. De grootste Amerikaanse multinationals genereren nog steeds meer dan de helft van hun omzet buiten de Verenigde Staten. Maar nu moeten ze analyseren hoe de verzwakking van traditionele Amerikaanse handelsallianties en -relaties hen beïnvloedt.
Op een meer algemeen niveau heeft de deglobalisering bedrijven gedwongen de inkoop, contractering en handel in goederen en diensten verder te centraliseren. Het brengt ook carry trades (lenen tegen lage rentes in New York en Londen om te investeren in winstgevendere regio's) in gevaar en maakt het moeilijk om winsten te repatriëren.
Op de korte termijn kunnen de tarieven en deportaties van de Trump-regering de lonen beïnvloeden en verdere inflatie veroorzaken in consumptiegoederen, lonen en prijzen in alle sectoren. Bovendien zal de stijgende inflatie waarschijnlijk de kapitaalkosten onder druk zetten, wat kan leiden tot een repressie van bedrijfsinvesteringen. En op de lange termijn zullen deglobalisering en technologische ontwikkelingen (zoals kunstmatige intelligentie en quantum computing) de huidige ideologische verdeeldheid versterken.
Geopolitieke breuklijnen hebben al belangrijke politieke vragen opgeroepen. Er is een debat gaande over de relatie tussen staatskapitalisme en marktkapitalisme, en over de herschikking van allianties en groeperingen van landen. Nieuwe blokken zoals de BRICS+ concurreren om wereldwijde invloed en proberen traditionele multilaterale instellingen te omzeilen. De landen in deze groep vertegenwoordigen al 45% van de wereldbevolking en 35% van het bbp, en spelen een steeds belangrijkere rol bij het vaststellen van prijzen en in de internationale handel van veel goederen en grondstoffen. Deze ontwikkelingen belemmeren de internationale afstemming van landen en creëren zelfs obstakels voor initiatieven die voorheen werden toegejuicht (bijvoorbeeld de Klimaatconferenties van de Verenigde Naties).
Naast de vertraging van de wereldwijde groei worden handel, financiën, religie, energie, AI en immigratie agressief gemanipuleerd, wat leidt tot een niveau van complexiteit dat het moeilijker maakt om beleidsresultaten te voorspellen. In de praktijk zullen de extra complexiteit en het verlies aan zichtbaarheid waarschijnlijk de tijdshorizon voor cruciale beslissingen over de allocatie van kapitaal en personeel verkorten.
In plaats van te plannen voor vijf jaar (de algemeen aanvaarde duur van de economische of conjunctuurcyclus), zullen investeerders, ondernemers en ambtenaren meer moeten nadenken over de komende achttien maanden. In zo'n volatiele omgeving zullen besluitvormers zich moeten richten op aanpassingsvermogen. Niemand kan zich vastleggen op langetermijnstrategieën gebaseerd op regelgevende, geopolitieke of economische omstandigheden die van de ene op de andere dag kunnen veranderen.
Vertaling: Esteban Flamini
De auteur
Dambisa Moyo, een internationaal econoom, is de auteur van vier New York Times-bestsellers, waaronder Edge of Chaos: Why Democracy Is Failing to Deliver Economic Growth – and How to Fix It (Basic Books, 2018).
Auteursrecht: Project Syndicate, 1995 - 2025
Eleconomista
