Opschorting van de begrotingsregel krijgt eerste rechtszaak bij de Raad van State

Naar aanleiding van de verhitte debatten die in het land zijn losgebarsten en de angst die is aangewakkerd door de recente aankondigingen van het Ministerie van Financiën over het besluit van de regering om de begrotingsregel op te schorten door de ontsnappingsclausule te activeren, staat het land voor zijn eerste juridische uitdaging; deze discussie zal voor de rechter komen.

Dit alles is te danken aan een rechtszaak aangespannen door Pedro Nel Ospina, die beroep aantekende bij de Raad van State en verzocht om nietigverklaring van het bestuursbesluit van de Hoge Raad voor het begrotingsbeleid (Confis) waarmee deze uitzonderlijke maatregel werd goedgekeurd. Hij oordeelde dat het besluit niet voldeed aan de vastgestelde wettelijke of grondwettelijke vereisten.

Lees ook: Wat betekent het dat Colombia koffie officieel tot nationale drank heeft uitgeroepen?

Volgens de eiser was de activering van de ontsnappingsclausule, een bepaling opgenomen in Wet 2155 van 2021 als onderdeel van de hervorming van de begrotingsregels, willekeurig, politiek gemotiveerd en juridisch ongegrond. Volgens hem gebruikte de overheid ten onrechte een instrument dat bedoeld was voor buitengewone schokken, zoals natuurrampen of pandemieën, om structurele begrotingsonevenwichtigheden te rechtvaardigen die, hoewel ernstig, voorzienbaar waren en deel uitmaken van de normale economische cyclus.

De rechtszaak, aangespannen op 1 juli 2025, stelt dat het besluit van Confis en het ministerie van Financiën fundamentele beginselen zoals rechtmatigheid, budgettaire houdbaarheid en goede trouw schendt. Ook wordt gesteld dat de opschorting van de begrotingsregel de institutionele controle op het beheer van de overheidsuitgaven verzwakt en een gevaarlijk precedent schept doordat politieke beslissingen kunnen worden vermomd als technische noodzaak.

Onder de belangrijkste juridische argumenten benadrukt de eiser dat de regering er niet in is geslaagd aan te tonen dat er sprake is van een "buitengewone en onvoorzienbare gebeurtenis" die de inwerkingtreding van de ontsnappingsclausule rechtvaardigt, zoals vereist in artikel 28 van Wet 2155. Volgens de tekst waren de aangevoerde redenen - de daling van de belastinginkomsten, de toename van de uitgaven en de groei van de schuldendienst - namelijk niet alleen al enige tijd bekend, maar waren deze ook het resultaat van eerdere politieke en fiscale beslissingen van diezelfde regering.

In de rechtszaak wordt ook benadrukt dat de vereiste procedure voor het activeren van de clausule niet adequaat is gevolgd en worden met name vragen gesteld over het feit dat de regering er niet in is geslaagd een rigoureuze technische analyse te presenteren ter onderbouwing van de urgentie van de maatregel, en over het feit dat er geen echte rol is weggelegd voor het Autonome Comité voor Begrotingsregels (CARF), waarvan de technische adviserende functie in deze processen essentieel is om onafhankelijkheid en objectiviteit te waarborgen.

Meer informatie: Onvoldoende groei en krediet: de uitdaging die we in de tweede helft van 2025 moeten overwinnen

Volgens de aanklacht was de activering gebaseerd op zwakke aannames in plaats van solide bewijs, en werd de uitspraak van de CARF genegeerd, ondanks de waarschuwing dat dit geen buitengewone gebeurtenis was. Evenzo stelt de aanklacht dat de overheid haar bevoegdheden heeft misbruikt door een uitzonderlijk instrument voor normale doeleinden te gebruiken.

Volgens de eiser vormt dit een schending van het legaliteitsbeginsel en een verdraaiing van de ontsnappingsclausule, waarvan het oorspronkelijke doel is om tijdelijk financieel respijt te bieden in gevallen van overmacht, en niet om de uitvoerende macht te ontslaan van haar financiële verantwoordelijkheid in verkiezingsjaren of jaren waarin de begroting niet op een hoog niveau is uitgevoerd.

Naast de juridische analyse benadrukt de rechtszaak ook de institutionele en economische risico's van de maatregel. Zo wordt opgemerkt dat de overheid, door de begrotingsregel op te schorten zonder duidelijke technische en juridische onderbouwing, de geloofwaardigheid van het begrotingsbeleid in gevaar brengt, de onzekerheid over het beheer van de overheidsfinanciën vergroot en negatieve signalen afgeeft aan kredietbeoordelaars en investeerders.

" Er wordt een uitzonderlijk hoog bedrag gebruikt om een ​​onhoudbaar uitgavenniveau in stand te houden, zonder dat er een duidelijk stappenplan is om terug te keren naar begrotingsdiscipline", aldus de tekst.

Zie hier: De industrie groeit: tussen januari en juni werden er in het land 104.947 nieuwe voertuigen verkocht.

Als concrete maatregelen verzoekt eiser de Raad van State de nietigverklaring van de bestuurshandeling Confis die de ontsnappingsclausule in werking heeft gesteld, en de onmiddellijke herinvoering van de in de huidige begrotingsregel vastgestelde limieten te gelasten. Hij verzoekt tevens om een ​​waarschuwing wegens misbruik van deze bepaling, teneinde te voorkomen dat deze een instrument wordt voor permanente flexibiliteit in het begrotingskader.

Deze rechtszaak is de eerste formele juridische aanklacht tegen het besluit van de overheid om de regel inzake fiscale ankering op te schorten. De uitkomst ervan zou een belangrijk precedent kunnen scheppen wat betreft de juridische grenzen van economische beleidsbeslissingen en de balans tussen fiscale flexibiliteit en institutionele verantwoordingsplicht.