Wat betekent het dat er in Colombia minder geboortes zijn en mensen langer leven?

Colombia kampt al met demografische veranderingen. Deze veranderingen zijn niet langer een voorspelling voor de toekomst. Het is een realiteit die de economie, de samenleving en de financiën van het land nu al verandert.

Naast de vergrijzing en de daling van het aantal geboorten is er statistisch gezien sprake van een structurele verandering in de wijze waarop relaties tussen generaties worden georganiseerd, middelen worden verdeeld en kansen worden gecreëerd.

Lees: Volgens de wetenschap is dit de leeftijd waarop het lichaam begint te 'verslechteren'

Een speciaal rapport van Bancolombia geeft aan dat de effecten van demografische veranderingen niet homogeen zullen zijn en ook niet in alle sectoren tegelijk voelbaar zullen zijn. Maar ze zijn wel met elkaar verweven. De beslissingen die we nemen over huisvesting, pensioenen, gezondheidszorg, werkgelegenheid en het financiële systeem moeten niet alleen inspelen op een vergrijzende bevolking, maar ook anticiperen op nieuwe gezinsontwikkelingen, stabielere consumptiepatronen en meer gefragmenteerde inkomensstructuren.

De risico's zijn duidelijk: een kleinere arbeidsbasis, grotere druk op de sociale uitgaven, een dalende potentiële groei en een ontwikkelingsmodel dat nog steeds draait om een ​​jonge bevolking.

Maar er zijn ook kansen. Vergrijzing kan een nieuw productief voordeel worden als het gepaard gaat met gerichter overheidsbeleid, flexibeler instellingen en sectoren die kunnen innoveren om te voldoen aan de veranderende behoeften van de samenleving. Dit fenomeen leidt tot spanningen in verschillende sectoren, maar ook op gebieden met transformatiepotentieel: zorgdiensten, permanente educatie, seniorentoerisme, onroerendgoedverzekeringen, aangepaste huisvesting, pensioenspaarregelingen en inclusieve financiële kanalen.

Volgens het Bancolombia-rapport is momenteel één op de zeven Colombianen ouder dan 60 jaar, en halverwege de eeuw zal dit cijfer meer dan één op de vier zijn. Deze transformatie weerspiegelt zowel een aanhoudende stijging van de levensverwachting als een versnelde en aanhoudende daling van de vruchtbaarheid. Colombia is van een geboortecijfer van bijna drie kinderen per vrouw naar een niveau onder de vervangingsdrempel gegaan, en alles wijst erop dat deze daling zich zal voortzetten. De nieuwe bevolkingspiramide is smaller aan de basis, breder aan de top en vlakker in het midden, wat een grotere druk op de gezondheidszorg, pensioenen en zorgdiensten voorspelt.

In tegenstelling tot andere landen die deze verandering geleidelijk doormaakten, lijkt het proces in Colombia te zijn versneld door de interactie van meerdere factoren. Een relevante hypothese wijst op het samenvallen van de daling van de vruchtbaarheid en de terugkeer van de migrantenbevolking, wat tot een paar jaar geleden hielp de vergrijzing te compenseren. De progressieve uittocht van migranten, met name uit Venezuela, bracht een oudere, meer gefragmenteerde en steeds kwetsbaardere demografische structuur aan het licht.

lagere capaciteit voor natuurlijke vernieuwing.

Het Bancolombia-rapport stelt dat dit nieuwe vragen oproept over de rol van migratie als demografische en economische variabele. Kan het de vergrijzing verzachten als het goed wordt beheerd? Of zal het slechts tijdelijk de diepte van structurele verandering maskeren? Naast het tijdelijke effect herdefinieert migratiegedrag de omvang, samenstelling en locatie van de bevolking in Colombia, wat een grotere rigoureuze integratie in de overheidsbeleidsvorming vereist . Tegelijkertijd beginnen economische sectoren deze transformatie waar te nemen. De druk op kinderopvang neemt af, terwijl de vraag naar medische zorg, zorg, aangepaste infrastructuur en middelen toeneemt. De transformatie heeft ook gevolgen voor de arbeidsmarkt, huisvesting en consumptiepatronen, en stelt nieuwe uitdagingen voor productiviteit, investeringen en gelijkheid. Het begrijpen van de omvang van deze demografische transformatie is cruciaal om risico's te anticiperen en duurzaam beleid te ontwerpen. Het gaat niet alleen om het beheersen van de effecten van een vergrijzende bevolking, maar ook om het heroverwegen van het ontwikkelingsmodel binnen een nieuw demografisch kader.

Bestuur met een demografische focus vereist een herontwerp van de institutionele architectuur, het verbeteren van de efficiëntie van overheidsuitgaven en het aanpassen van het dienstenaanbod aan een samenleving met andere prioriteiten. Colombia heeft nog een kans om te handelen, maar om die te grijpen zijn structurele beslissingen nodig, aldus het rapport van Bancolombia.

Consumptie, genderverschillen en inkomen

Vergrijzing verandert niet alleen de leeftijdsopbouw van de samenleving, maar verandert ook fundamenteel de economische verhoudingen tussen generaties. Beslissingen over inkomen, consumptie, sparen en overheidsuitgaven kunnen niet langer worden begrepen zonder rekening te houden met het groeiende aandeel ouderen en de relatieve afname van de jonge bevolking. Nationale Transferrekeningen (NTA's) stellen ons in staat deze transformatie te visualiseren door te laten zien hoe economische afhankelijkheid varieert gedurende de levenscyclus, en door structurele spanningen te benadrukken die steeds prominenter worden te midden van een versnelde demografische transitie.

In Colombia overtreft het arbeidsinkomen per hoofd van de bevolking alleen de consumptie tussen 29 en 52 jaar. Buiten deze bandbreedte zijn zowel de kindertijd als de oude dag afhankelijk van overdrachten van familie, staat of verzekeringen. Dit patroon onthult een dubbele afhankelijkheid: van jongeren van het onderwijssysteem en zorg, en van ouderen van pensioenen, opgebouwde spaargelden of familiesteun. De meest recente beschikbare cijfers (2021) blijven nuttig als structurele benadering, omdat ze stabiele patronen in de loop van de tijd weerspiegelen, zelfs met de meest recente demografische veranderingen. In tegenstelling tot inkomen vertoont consumptie een stabieler traject gedurende het hele leven. Zelfs op hoge leeftijd behouden mannen en vrouwen vergelijkbare uitgavenniveaus, wat wijst op een toenemende druk op pensioensparen, sociale voorzieningen en familieondersteuningsnetwerken. Deze mismatch tussen inkomen en consumptie is vooral cruciaal in een omgeving van aanhoudende informele arbeid, lage pensioendekking en toenemende gezinsfragmentatie. Het resultaat is een grotere blootstelling aan financiële kwetsbaarheden op oudere leeftijd, vaak onzichtbaar in geaggregeerde statistieken. Genderongelijkheid verergert deze spanningen. Vrouwen worden geconfronteerd met kortere carrières, lagere inkomens en minder toegang tot beschermingsmechanismen als gevolg van structurele barrières, beroepssegregatie en de last van onbetaalde zorg. Dit beperkt hun vermogen om vermogen te vergaren, vermindert hun economische autonomie en vergroot hun afhankelijkheid op latere leeftijd, vooral in eenpersoonshuishoudens of gezinnen zonder ondersteuningsnetwerken.

Voor Bancolombia is de uitdaging niet alleen om het groeiende aantal ouderen te compenseren. Het is ook belangrijk om werkgelegenheids-, spaar- en beschermingsstrategieën te herontwerpen vanuit een intergenerationeel perspectief. Het vergroten van de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen en ouderen, het uitbreiden van de toegang tot flexibele pensioenregelingen en het diversifiëren van inkomstenbronnen voor ouderen zijn belangrijke maatregelen. De demografische transitie vereist anticipatie, niet alleen om fiscale of sociale risico's te beheersen, maar ook om een ​​lang leven om te vormen tot een economisch voordeel dat bijdraagt ​​aan duurzame ontwikkeling.

Het voorbeeld van 'vergrijzende landen'

Sommige ontwikkelde economieën, zoals Japan, Zuid-Korea en landen van de Europese Unie (EU), worden al geconfronteerd met de uitdagingen van een vergrijzende bevolking. Al decennia lang kampen deze landen met dalende geboortecijfers en een aanhoudende stijging van de levensverwachting.

Nederlands Als gevolg hiervan hebben ze zich wereldwijd gevestigd als pioniers in het formuleren van overheidsbeleid dat oplossingen op verschillende fronten integreert, zoals pensioen- en gezondheidszorgstelsels, herstructurering van de arbeidsmarkt, migratietrends en druk op de overheidsfinanciën. De verandering in de afhankelijkheidsratio van kinderen versus oudere volwassenen sinds het midden van de 20e eeuw weerspiegelt de versnelde demografische transitie in deze economieën. Enerzijds is het aantal kinderen (jonger dan 15 jaar) als percentage van de bevolking in de werkende leeftijd tussen 1960 en 2023 in Japan met gemiddeld 59,8% gedaald, volgens het rapport van Bancolombia, Zuid-Korea en de EU; een fenomeen dat vooral in Zuid-Korea duidelijk was, waar de daling 79,1% bedroeg. Daarentegen is het aantal oudere volwassenen (ouder dan 65 jaar) als percentage van de bevolking in de werkende leeftijd in deze landen in dezelfde periode met 318,0% gestegen, waarbij Japan het land met de snelste groei is (464,1%). In lijn met deze trends zijn de autoriteiten van elk land aan de slag gegaan met het formuleren van beleidspakketten die de duurzaamheid van hun economieën op de lange termijn garanderen, als volgt:

• Japan: heeft een verhoging van de pensioenleeftijd gecombineerd met productieve automatisering, strategieën om ouderen en vrouwen op de arbeidsmarkt te betrekken en belastingverhogingen om sociale uitgaven te financieren.

• Zuid-Korea: heeft ervoor gekozen maatregelen te nemen om onderwijs te bevorderen, geboortebonussen te verstrekken, geschoolde migranten aan te trekken en de werkgelegenheid voor vrouwen te vergroten.

• EU: In 2023 presenteerde de Europese Commissie een ‘toolbox’ om de demografische transitie op vier fronten aan te pakken:

1) ondersteuning van ouders, 2) empowerment van jongeren, 3) beter arbeidsbeleid voor ouderen en 4) aantrekken van gekwalificeerde migranten.

Volgens het Bancolombia-rapport gingen deze programma's gepaard met hogere overheidsuitgaven, met name voor gezondheidszorg en ondersteuning van ouderen. Gemiddeld stegen de uitgaven voor ouderen van 5% van het bbp in 1990 tot 8,9% van het bbp in 2021 in Japan, Zuid-Korea, Duitsland en Italië; terwijl de uitgaven voor gezondheidszorg in deze landen in dezelfde periode stegen van gemiddeld 3,8% van het bbp tot 8,2% van het bbp.

Internationale ervaringen bieden waardevolle lessen voor landen die nog maar net aan hun demografische transitie beginnen. Hoewel de effecten van de vergrijzing in deze landen al merkbaar zijn – lagere potentiële groei, druk op pensioen- en zorgstelsels, en veranderingen in consumptie- en spaartrends – laten hun ervaringen oplossingen zien die gebaseerd zijn op het aanpassen van het economische model aan een nieuwe demografische realiteit.

Sectorale effecten

De demografische transitie herstructureert de economie vanuit de kern, wijzigt inkomens- en consumptiecycli, transformeert bestedingspatronen en hertekent het profiel van sectoren met het grootste groeipotentieel of structurele risico. De consumptie- en arbeidsinkomenscurven per leeftijd laten drie verschillende periodes zien: een vroege en een gevorderde fase van tekort, en een periode met een tussentijds overschot, die in Colombia ongeveer tussen de 29 en 52 jaar duurt. Deze periode wordt relatief gezien steeds smaller, waardoor de fiscale en economische last op een proportioneel kleinere belastingbasis toeneemt.

Vanuit dit perspectief, zegt Bancolombia, laat de sectoranalyse duidelijke implicaties zien. Tot de sectoren die het meest risico lopen, behoren sectoren waarvan de dynamiek afhangt van de groei van de jeugdpopulatie, hoge geboortecijfers of de grootte van huishoudens. Basisonderwijs, traditionele detailhandel, de massaconsumptiegoederenindustrie, jeugdentertainment en, in mindere mate, woningbouw staan ​​onder structurele druk door de aanhoudende daling van de vruchtbaarheid en de toenemende vergrijzing.

In deze context is er ook sprake van een groei in de detailhandel in tweedehands goederen, gedreven door consumenten die prijsbewuster zijn en zich meer bewust zijn van de impact op het milieu. Dit segment, dat onder meer gebruikte kleding, opgeknapte apparaten en hergebruikt meubilair omvat, wordt gepositioneerd als een haalbaar alternatief in een omgeving van tragere economische dynamiek en veranderende consumentengewoonten. Sectoren die direct betrokken zijn bij actief ouder worden, een langere levensduur en verlenging van de levenscyclus bieden daarentegen duurzame kansen. Gezondheidszorg en langdurige zorg, aangepaste huisvesting, verzekeringen en financiële diensten voor senioren, permanente educatie, technologieën voor ouderen en gespecialiseerd toerisme ontpoppen zich als groeimotoren. Daarnaast kunnen sectoren zoals vastgoed (via intergenerationele formats), telecommunicatie, energie en sommige niches in de digitale handel profiteren als ze hun aanbod kunnen aanpassen aan een bevolking met een grotere economische stabiliteit, consistentere consumentengewoonten en een hogere levensverwachting.

De agro-industrie staat voor zowel kansen als uitdagingen. Er ligt een strategische kans voor de voedingssector om samen te werken met de farmaceutische industrie om nutraceutische producten te ontwikkelen die gericht zijn op gezondheid en welzijn. Tegelijkertijd blijft de traditionele landbouw, zoals de teelt van koffie, bananen, bloemen en exportgericht fruit, afhankelijk van arbeid, waardoor deze kwetsbaar is voor een krimp van de beroepsbevolking. Bovendien worden voedingsbedrijven die zich op kinderen richten, geconfronteerd met uitdagingen als gevolg van lage geboortecijfers en veranderende consumentenvoorkeuren, aldus het rapport van Bancolombia.

De vergrijzing transformeert de arbeidsmarkt en de consumptie, creëert vraag naar ervaren profielen en dwingt sectoren zoals de gezondheidszorg en de overheid zich aan te passen. Inzicht in economische ontwikkelingen per leeftijdscategorie stelt ons in staat te anticiperen op veranderingen, investeringen te richten en beleid aan te passen om ongelijkheid te verminderen en opkomende sectoren in een vergrijzende economie te versterken.

Effect op de overheidsfinanciën

De demografische transitie brengt grotere fiscale druk met zich mee voor overheden, met gevolgen die in ontwikkelde economieën sneller voelbaar zullen zijn. Over het algemeen wijzen studies hierover uit dat de overheidsuitgaven te maken zullen krijgen met opwaartse druk vanuit de pensioen- en zorgstelsels. Bovendien vormen de schadelijke effecten op de economische groei extra uitdagingen voor het bereiken van schuldhoudbaarheid.

De bevolkingskrimp heeft op twee manieren gevolgen voor de overheidsfinanciën: enerzijds leidt het tot hogere maatschappelijke eisen van de kwetsbare oudere bevolking, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheidszorg en pensioenen , en anderzijds leidt het tot een afname van de potentiële groei, wat resulteert in minder belastinginkomsten voor overheden.

Nederlands Berekeningen van het IMF op dit front wijzen op een substantiële stijging van de overheidsuitgaven aan gezondheidszorg en pensioenen, waarbij minder ontwikkelde economieën waarschijnlijk een substantiële stijging zullen ervaren in vergelijking met ontwikkelde landen tegen 2100. De studie, die 100 landen in haar steekproef omvatte, maakt gebruik van een methodologie die verwachte veranderingen in omvang en structuur per leeftijdsgroep uit de demografische projecties van de Verenigde Naties omvat, evenals enkele leeftijdsspecifieke modellen voor gezondheidszorguitgaven en projecties voor de groei van de gezondheidszorgkosten. Schattingen suggereren dus dat de aan vergrijzing gerelateerde uitgaven in de meest ontwikkelde landen tegen het einde van de eeuw 25% van het BBP zullen bereiken. Dit impliceert een stijging van 6 procentpunt ten opzichte van het huidige niveau. De belangrijkste oorzaak van deze druk zullen de kosten van het zorgstelsel zijn, die met 5 procentpunten zullen stijgen en 13% van het BBP zullen bereiken, aldus het Bancolombia-rapport. Tegelijkertijd zullen opkomende economieën te maken krijgen met aan vergrijzing gerelateerde uitgavendruk die het huidige niveau verdubbelt. Berekeningen van het IMF suggereren dat de overheidsuitgaven aan gezondheidszorg en pensioenen in 2100 in totaal 16% van het bbp zullen bedragen. In dit geval zal, in tegenstelling tot de casestudy van de ontwikkelde landen, de druk vanuit het pensioenstelsel aanzienlijk zijn. De uitgavendruk van gepensioneerden zal met 8 procentpunt van het bbp toenemen, en hogere kosten voor de gezondheidszorg zullen een extra 8 procentpunt met zich meebrengen.

Ten tweede zullen de schadelijke effecten op de potentiële groei resulteren in een lagere groei van de belastinginkomsten . De daling van het geboortecijfer vermindert de beroepsbevolking, wat de productiecapaciteit en daarmee de economische groei op de lange termijn beperkt.

De vergrijzing van de bevolking zou echter kunnen leiden tot een grotere arbeidsparticipatie onder ouderen, wat het tekort aan jonge werknemers gedeeltelijk zou compenseren en zou bijdragen aan de economische groei.

Om de financiële gevolgen van de vergrijzing aan te pakken, moet het overheidsbeleid zich richten op drie fronten: het hervormen van sociale voorzieningen (zoals pensioenen en gezondheidszorg), het bevorderen van arbeidsparticipatie en migratie en het verbeteren van de efficiëntie van de uitgaven en belastinginning.

Als we rekening houden met deze behoeften, kunnen we de kosten beter verdelen over de generaties en kunnen we veranderingen geleidelijk en duurzaam doorvoeren.

Impact op de werkgelegenheid

In Colombia beginnen demografische veranderingen ingrijpende veranderingen teweeg te brengen in de sociale en economische structuur van het land. Factoren zoals een dalend geboortecijfer, een vergrijzende bevolking en toegenomen migratie hebben een directe impact op de samenstelling van de arbeidsmarkt. Deze processen veranderen niet alleen de bevolkingspiramide, maar ook de samenstelling van de beroepsbevolking en de dynamiek van vraag en aanbod naar publieke, private en arbeidsgerelateerde diensten.

Voor Bancolombia worden deze structurele veranderingen gedreven door complexe demografische dynamieken die direct van invloed zijn op de economisch actieve bevolking (EAP) – de groep mensen die werkt of actief op zoek is naar werk. Ten eerste zal de vergrijzing van de bevolking, als gevolg van de vooruitgang in gezondheid en levenskwaliteit, naar verwachting het aandeel ouderen doen toenemen en het aandeel jongeren op de arbeidsmarkt doen afnemen. Ten tweede heeft de aanhoudende daling van het geboortecijfer, onder invloed van culturele, economische en genderrolveranderingen, de groei van de beroepsbevolking beperkt.

Migratie kan op haar beurt regionale onevenwichtigheden veroorzaken of de beroepsbevolking in bepaalde gebieden vergroten. Ten slotte heeft verstedelijking de bevolking geconcentreerd in grote steden, wat leidt tot een grotere vraag in verschillende productiesectoren.

Het is opmerkelijk dat, zoals de Bank of the Republic aangeeft, veranderingen in het geboortecijfer een onmiddellijk effect hebben op de totale bevolking, maar dat hun impact op de beroepsbevolking pas ongeveer 15 jaar later merkbaar wordt. Dit komt doordat in Colombia de wettelijke minimumleeftijd voor werken 15 jaar is.

In deze context transformeren deze veranderingen de structuur van het EAP ingrijpend en zouden ze verschillende sociale effecten teweegbrengen. Volgens BBVA Research laten demografische projecties voor 2050 in Colombia een afname van de bevolkingsgroei zien, een afname van het aantal jongeren en een aanzienlijke toename van het aandeel ouderen, die 20% van de totale bevolking zouden uitmaken (een verdubbeling van het huidige cijfer), wat de relatieve omvang van het EAP zou vergroten. Zo zou de vraag naar onderwijsinstellingen en bacheloropleidingen afnemen, terwijl de vraag naar postdoctorale opleidingen zou kunnen worden gehandhaafd. Bovendien wordt een toename van de vraag naar gespecialiseerde diensten voor ouderen verwacht, met name op het gebied van zorg en gezondheid. Deze demografische transformatie zal een herconfiguratie van de arbeidsmarkt met zich meebrengen, met een verschuiving van het aanbod naar sectoren die verband houden met welzijn en ouderenzorg. Bijgevolg zullen opleidingsprogramma's zich moeten aanpassen om functieprofielen te creëren die aan deze nieuwe behoeften voldoen, terwijl traditionele sectoren zoals de bouw, landbouw en mijnbouw een afname van de vraag naar arbeidskrachten zouden kunnen ervaren. Tegelijkertijd zou de verminderde beschikbaarheid van jonge werknemers de ontwikkeling en invoering van meer geautomatiseerde technologieën stimuleren als reactie op het tekort aan arbeidskrachten, aldus een deel van het rapport.

Zie ook: De vergrijzing van de bevolking vergroot de financiële druk op het zorgstelsel HOLMAN RODRÍGUEZ MARTÍNEZ

Portefeuillejournalist