De Lehendakari drukt nog een mars

De regering van Imanol Pradales ging afgelopen zomer van start met het imago van een uitvoerende macht die de problemen moet aanpakken die bovenaan de prioriteitenlijst van de Baskische samenleving staan. Een regering van "actie", bestaande uit tien leden van de PNV (Baskische Nationalistische Partij) en vijf van de PSE (Spaanse Socialistische Arbeiderspartij), vastbesloten om een aantal bestuursproblemen aan te pakken en risico's te nemen bij het aanpakken van lokale manifestaties van wereldwijde problemen die regeringen in heel Europa bezighouden.

Een jaar later lijkt Lehendakari Pradales een aantal bestuursproblemen te hebben opgelost die de vorige regering van Iñigo Urkullu teisterden, hoewel de belangrijkste zorgen die de verkiezingen van 21 april vorig jaar kenmerkten, nog steeds bestaan. Dit was een zeer spannende strijd die eindigde in een gelijkspel van 27 zetels tussen de PNV en EH Bildu, waarbij de PNV de verkiezingen won.

De meningsverschillen tussen de PNV en haar coalitiepartner PSE zijn in het eerste jaar van het mandaat toegenomen.

Volgens de laatste Baskische sociometer gaat het onder meer om kwesties als huisvesting, dat voor het eerst sinds 2007 op de eerste plaats staat; problemen met betrekking tot de arbeidsmarkt; gezondheidszorg, dat zeven punten daalt; openbare veiligheid; en op de vijfde plaats: immigratie.

Mikel Gómez, politicoloog, expert in politieke communicatie en analist bij adviesbureau Silvan & Miracle, wijst erop dat "de problemen niet veel verschillen van de zorgen die we in heel Europa zien", hoewel hij aanzienlijke verschillen tussen gemeenten ziet: "De perceptie van onveiligheid als het grootste probleem is duidelijk zichtbaar in stedelijke centra zoals Bilbao en Barakaldo, maar is minder uitgesproken in kleinere gemeenten. In San Sebastián en Gipuzkoa daarentegen is huisvesting het grootste probleem. Gedurende dit eerste jaar hebben we duidelijk een verschuiving gezien naar correctie op gebieden zoals gezondheidszorg en een noodzaak om ons te onderscheiden van de vorige regering. Hoewel de Baskische regering positieve recensies had, met name in het geval van Lehendakari Urkullu, was het PNV-merk in een electorale crisis terechtgekomen."

Ludger Mees, hoogleraar Hedendaagse Geschiedenis aan de Universiteit van Baskenland (EHU), is het eens met dit perspectief van amendement bij het beheer van sommige portefeuilles. "Op sommige gebieden zien we dat problemen worden opgelost of in ieder geval aangepakt. We hebben dit gezien in de gezondheidszorg, met een minister die waarde toevoegt, en ook in het interne conflict binnen de Ertzaintza (Baskische politie) en met de overeenkomst over het Baskische onderwijssysteem. De Lehendakari is ook daadkrachtig geweest met betrekking tot het Industrieel Plan en de snelle reactie op Trumps tarieven. We zien ook vooruitgang op het gebied van zelfbestuur, hoewel er weerstand is."

De EHU-professor noemt ook de "stijl van de regering" als een positief punt. "Zowel Lehendakari als zijn adviseurs handhaven een kalme stijl en vermijden kleinzielige controverses. Het contrast met wat er uit Madrid komt, is enorm." Mees ziet echter een negatief punt in "de terugkerende meningsverschillen met de socialistische partner": "Hoewel ik meer positieve dan negatieve aspecten zie, zou een coalitieregering niet zoveel meningsverschillen moeten laten ontstaan. We hebben het op talloze punten gezien en tot nu toe waren we niet gewend aan dit niveau van onenigheid. Ik weet niet of dat komt doordat de socialisten zich zo graag willen profileren."

Huisvesting en de rol van de middenklasse

Zowel politicoloog Mikel Gómez als professor Ludger Mees zijn het erover eens dat het aanpakken van het huisvestingsprobleem cruciaal zal zijn voor de rest van deze ambtstermijn. De bezorgdheid over dit onderwerp is, niet verrassend, in één jaar tijd met 20 punten gestegen in de laatste Baskische Sociometer. Mees voegt daaraan toe een veelzeggende reflectie: "De Baskische regering moet erkennen dat dit een probleem is dat niet alleen de meest achtergestelde groepen treft, maar ook rechtstreeks de middenklasse, de basis van de democratie, raakt. Wanneer zij zich bedreigd voelen en zien dat hun problemen onoplosbaar lijken, staan we voor een probleem voor de democratie. Daar ontstaat de verleiding om terug te vallen op simplistische en extremistische oplossingen. Beschermingsmaatregelen moeten worden uitgebreid: ze moeten de meest achtergestelde groepen en ook de middenklasse bestrijken, want die hebben ze nodig."

Mikel Gómez benadrukt dit probleem en wijst op de strategische berekeningen van de PSE. "De socialisten hadden het gevoel dat ze in de Baskische regering waren verwaterd. Eneko Andueza heeft geprobeerd zich te profileren. Na een aanzienlijke electorale verbetering koos hij ervoor om niet in de regering te stappen en probeerde hij zich te profileren via het publieke conflict met de PNV, hoewel het een gematigd conflict is. Ondertussen leveren socialistische ministers zoals Denis Itxaso, die verantwoordelijk is voor Huisvesting, in de Baskische regering een gezamenlijke bijdrage."

Volgens Ludger Mees zou de Lehendakari er echter goed aan doen de interne cohesie van zijn regering te behouden. "Los daarvan zal hij beoordeeld worden op zijn economische beleid en de manier waarop hij omgaat met gebieden die de pijlers van zelfbestuur zijn geweest. Ik zie de bezorgdheid over onveiligheid als zeer lokaal in bepaalde stedelijke centra. Gezondheidszorg daarentegen zal een centraal thema blijven, en ik denk dat onderwijs dat ook zal zijn, mede in verband met de integratie van immigranten, een gebied waarop Baskenland een zeer belangrijke rol speelt. Een jaar is kort, en alles kan veranderen als er een verschuiving in Madrid plaatsvindt."