Heeft colorectale kanker te maken met obesitas?

Colorectale kanker (CRC) is een ziekte met een hoge incidentie en sterfte, zowel in Europa als wereldwijd. In Portugal is het de meest voorkomende kanker, de tweede doodsoorzaak door kanker en de zesde doodsoorzaak in het algemeen.

CRC heeft meerdere risicofactoren, waarvan sommige niet beïnvloedbaar zijn, zoals geslacht, familiegeschiedenis van colorectale kanker en/of poliepen, of de aanwezigheid van inflammatoire darmziekten. Andere risicofactoren zijn echter wel beïnvloedbaar en vertegenwoordigen naar schatting 70% tot 90% van de gevallen van CRC. Deze factoren hangen samen met voeding en levensstijl, waaronder overgewicht, een sedentaire levensstijl, roken en alcoholgebruik, evenals een dieet rijk aan bewerkt of rood vlees en arm aan groenten en fruit – een voedingspatroon dat ook geassocieerd wordt met obesitas.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er momenteel wereldwijd 650 miljoen volwassenen met overgewicht (een body mass index (BMI) hoger dan 25 kg/m²). In Portugal heeft 67,6% van de bevolking overgewicht en is 28,7% van de volwassenen tussen 25 en 74 jaar obees (BMI ≥ 30 kg/m²).

Obesitas wordt erkend als een belangrijke risicofactor voor dikkedarmkanker. Vergeleken met personen met een normaal gewicht hebben mensen met obesitas een 7% tot 60% hoger risico op het ontwikkelen van dikkedarmkanker, waarbij dit verband sterker is voor colonkanker dan voor endeldarmkanker. De relatie is direct en onafhankelijk: voor elke 2 kg/m² toename van de BMI neemt het risico op dikkedarmkanker met 7% toe. Dit risico is sterker bij mannen: voor elke 5 kg/m² toename van de BMI neemt het risico op dikkedarmkanker met 24% toe bij mannen en met 9% bij vrouwen. Het is belangrijk om op te merken dat dit verhoogde risico al vroeg begint, namelijk bij kinderen met obesitas op 7-jarige leeftijd en bij jongvolwassenen.

Het risico op CRC hangt vooral samen met visceraal vet, voornamelijk gemeten aan de hand van intra-abdominaal vet: elke 2 cm toename in tailleomvang leidt tot een toename van 4% van het risico op CRC.

De pathofysiologische relatie tussen obesitas en kanker is complex en multifactorieel, en omvat metabole ontregeling (zoals insulineresistentie), chronische laaggradige systemische ontsteking en hormonale veranderingen. Er wordt ook aangenomen dat de darmflora een relevante rol speelt in deze relatie.

De behandeling van colorectale kanker bij mensen met obesitas brengt extra technische uitdagingen met zich mee, met name wat betreft de chirurgische aanpak. Naast een hogere incidentie van de ziekte, gaat obesitas ook gepaard met een hogere kans op recidief en sterfte. Personen met een hogere BMI en meer visceraal vet hebben een lagere algehele overleving. Bovendien neemt de mortaliteit door colorectale kanker progressief toe met het aantal factoren dat verband houdt met het metabool syndroom, zoals diabetes mellitus, arteriële hypertensie of dyslipidemie, die vaak gepaard gaan met obesitas.

Ook sarcopene obesitas valt op. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een afname van de skeletspiermassa bij zwaarlijvige personen. Dit is een bijzonder ernstige aandoening in de oncologische context, die gepaard gaat met een slechtere prognose en een vroege diagnose vereist.

Gelukkig hebben recente onderzoeken aangetoond dat bariatrische chirurgie met aanhoudend gewichtsverlies het risico op CRC vermindert. Dit toont aan dat deze risicoverhouding kan worden gewijzigd.

Daarom is het van groot belang om vroeg in actie te komen en vanaf de kindertijd een gezonde levensstijl en eetgewoonten te bevorderen. Dit is een fundamentele strategie om de incidentie en sterfte niet alleen van dikkedarmkanker, maar ook van alle ziekten die verband houden met obesitas, terug te dringen.