Trump/Teheran: Wat nu, Brussel en Lissabon?

Donald Trump lanceerde in de vroege uren van zondag (Europese tijd) een verrassingsaanval en nu belooft het Iraanse regime wraak te nemen op deze oorlogsdaad van de VS, in de vorm van openlijke steun aan Israël. Ongeacht de motieven van de betrokken partijen, zullen de geopolitieke en economische gevolgen van deze beslissing van de Amerikaanse president, zonder dat het Congres is geraadpleegd, momenteel onvoorspelbare gevolgen hebben.

Wat kunnen we verwachten in gematigd realistische en pessimistische scenario's? Wat zal de werkelijke militaire capaciteit van Iran zijn? Het land beschikt over de maritieme middelen om de Straat van Hormuz af te sluiten, wat gevolgen zal hebben voor de olieprijs. Maar zal het regime in Teheran de opstand van zijn diaspora's aanspreken voor vergeldingsacties of terroristische aanslagen, bijvoorbeeld in grote Europese steden, in de komende weken of maanden, zoals in 2015/16?

Wat gaan de VN (en de Veiligheidsraad) en het atoomenergieagentschap in de praktijk doen? En welke rol zal de Europese Unie spelen, afgezien van de oproep tot vrede en tweetdiplomatie? Zal ze in Brussel met één stem kunnen spreken of zullen de belangen van de verschillende lidstaten blijven prevaleren, zoals is gebeurd met de oproepen aan Tel Aviv over Gaza? Zal het Europa van Ursula/Costa/Kallas een relevante bemiddelende rol kunnen spelen in de context van de NAVO-top die deze week in Den Haag plaatsvindt?

Wat zijn de gevolgen van deze Amerikaanse betrokkenheid in het Midden-Oosten en voor de Europese en wereldwijde economie, afgezien van de onvermijdelijke stijging van de olieprijzen? Zijn we voorbereid op een nieuwe periode van economische stagnatie en inflatie, ook wel stagflatie genoemd? Wat kunnen kleine economieën die openstaan ​​voor de buitenwereld, zoals Portugal, doen om de schok van hevige onrust te voorkomen en te anticiperen?

En wat gaan Rusland, China en Saoedi-Arabië nu doen met hun economische en geopolitieke belangen in de regio en met de aan- en verkoop van olie?

Als Rusland zijn aanvallen op Oekraïne opvoert, wat zal de internationale gemeenschap dan zeggen en doen? En wat als China misbruik maakt van deze verwarring en de focus van het Witte Huis op het Midden-Oosten om Taiwan aan te vallen (is het slechts een kwestie van tijd, durf ik te stellen)?

Het is de moeite waard om de lessen van de Tweede Irakoorlog, meer dan twintig jaar geleden (dat is twee generaties geleden, ook al lijkt het gisteren), nog eens te herhalen: hoe die begon, hoe lang die duurde en hoe die eindigde. Wat zal er met Iran gebeuren na deze of toekomstige aanvallen? En hoe zal de machtsverhouding in de regio eruitzien als de Israëlische leider zijn macht consolideert en uitbreidt? Welke rol zullen landen als Saoedi-Arabië, Jordanië en Egypte spelen? En hoe kijken de altijd waakzame buren in de Zuidelijke Kaukasus en Centraal-Azië aan tegen het oude Perzië?

Een laatste opmerking over een waarschuwing die niet bedoeld is om alarmerend te zijn: er moet speciale aandacht worden besteed aan preventie en veiligheid in Portugal en de Europese Unie, omdat we ons allemaal de terroristische aanslagen in verschillende Europese steden van ongeveer tien jaar geleden herinneren. Inlichtingendiensten en de verschillende politiekorpsen moeten in opperste staat van paraatheid zijn en politieke leiders mogen niet naïef zijn over deze scenario's, omdat ze een impact hebben op het leven van burgers en de economie. Ik weet waar ik het over heb, vanuit mijn professionele ervaring in 2016, toen ik het land diende in een relevante soevereine instantie.

Alleen al wandelen of het openbaar vervoer gebruiken in steden als Brussel of Parijs is voldoende om te zien en te begrijpen dat er gemeenschappen van mensen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn die verre van geïntegreerd zijn. In het geval van volledig bedekte vrouwen, vooral de jongere, zijn ze duidelijk niet eens geïnteresseerd in integratie in de Europese cultuur die hen verwelkomt. Dit is geen gepraat van een aanhanger van populistische krachten; het is een feit, zonder waardeoordeel.

Dit verklaart mede de vijandige reactie van populistisch rechts en extreemrechts in verschillende Europese landen. Als er nieuwe aanslagen door islamitische extremisten plaatsvinden in toeristische gebieden of in het openbaar vervoer, is het gemakkelijk te voorzien dat de zogenaamde "traditionele" Europese burgers massaal zullen reageren. En tegen die tijd is het misschien te laat om spijt te hebben van een nieuwe opkomst van extreemrechts. Het is geschreven op zondag 22 juni 2025, de dag van Trumps aanval op Teheran.