We zullen allemaal verslagen worden
De escalatie van nucleaire retoriek tussen Washington en Moskou de afgelopen dagen kan niet simpelweg worden gezien als een manier voor Trump en Poetin om de 80e verjaardag van de bommen op Hiroshima en Nagasaki te herdenken. En ondanks alle bezorgdheid die dit kan oproepen, is het ook belangrijk om de dreigingen niet al te serieus te nemen. Wat we nu meemaken, heeft in wezen iets weg van de Koude Oorlog, zij het met één fundamenteel verschil: deze keer verdedigen de twee leiders geen tegengestelde ideologieën en vertonen ze zelfs opvallende overeenkomsten in de manier waarop ze tegenstanders het zwijgen opleggen, druk uitoefenen op hun tegenstanders en alle middelen gebruiken die ze tot hun beschikking hebben om hun persoonlijke macht te versterken, waardoor alleen loyale volgelingen hen kunnen omringen.
Deze escalatie van bedreigingen is eerder een symptoom van iets groters: de groeiende macht van zogenaamde 'sterke mannen'. Het is zelfs de consolidatie van de 'triomf van de bruten' die de internationale politiek al ongeveer tien jaar kenmerkt: macht uitgeoefend door mannen die hun autoriteit concentreren, een beeld van persoonlijke kracht cultiveren en schaamteloos hun toevlucht nemen tot bedreigingen als hun voornaamste wapen.
Met Donald Trump aan het roer van het Witte Huis en zijn vinger op sociale media, heeft deze stijl steeds meer aanhang en nieuwe navolgers gekregen. En beetje bij beetje sleept het de wereld mee in een klimaat van permanente confrontatie, waarin voortdurend wordt opgeroepen tot geweld, wat onherroepelijk veel van de waarden en principes ondermijnt waarvan we een tijdlang geloofden dat ze het politieke debat en de internationale betrekkingen tussen staten zouden moeten sturen.
In de huidige toestand van de wereld lijkt het er niet meer toe te doen wie gelijk heeft, maar wie de sterkste is. En vooral wie met grotere intensiteit dreigt, alsof ze alles mogen doen en niets te verliezen hebben. Internationale diplomatie is op cruciale kwesties vervangen door machtsstrijd, sancties, handelsoorlogen en, wanneer de gelegenheid zich voordoet, openlijke militaire dreigementen.
Het lijkt erop dat we constant afstevenen op een dreigende en explosieve confrontatie die, net als in avonturenfilms, op het laatste moment wordt afgewend. Hier niet door een onwaarschijnlijke held, maar altijd door de acties van een "sterke man", met zijn onvermijdelijke nationalistische retoriek die zijn landgenoten grootse dromen belooft. We hebben in zo veel gevallen gezien dat niets hiervan waar is. Het is slechts de perceptie die ze proberen te creëren. En, zoals niemand meer twijfelt, weten we allemaal dat we vandaag de dag leven in een wereld die meer wordt gedomineerd door percepties dan door een koude, methodische en transparante analyse van de werkelijkheid.
Deze opkomst van de macht van de "beesten" vormt de grootste bedreiging voor de gezonde ontwikkeling van de mensheid, de verdediging van mensenrechten en de waarden die vrijheid en sociale en economische rechtvaardigheid mogelijk maken. De erosie van democratische waarden is bijna overal duidelijk zichtbaar. Niet alleen zijn er gevoelens van intolerantie ontstaan jegens andersdenkenden, maar ook verdwijnt een eeuwenoud idee dat altijd de basis van het humanistische denken heeft gevormd: respect voor anderen, wie ze ook mogen zijn, maar die als mens gerespecteerd moeten worden.
De manier waarop zoveel traditioneel democratische landen zwijgend hebben toegekeken wat er in Gaza gebeurt, onthult de wereld waarin we leven en de erosie van waarden die we allemaal zouden moeten delen, vooral omdat ze zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en de oprichting van de Verenigde Naties. Wanneer, opzettelijk, zoals gebeurde tijdens de belegeringen in de middeleeuwen, bevolkingsgroepen worden uitgehongerd, kan er geen politieke strategie zijn die de "beul" die deze uitroeiing beveelt, goedpraat. Om nog maar te zwijgen van het feit dat er al interventies door internationale troepen zijn ingezet om situaties te voorkomen die niet tot deze barbaarsheid hebben geleid. En het is steeds onaanvaardbaarder dat Israël internationale waarnemers en journalisten de toegang tot het gebied blijft ontzeggen, zodat ze vrijuit kunnen berichten over wat er werkelijk gebeurt.
In Gaza, verborgen voor de blik van de wereld, wordt niet alleen een bevolking gedecimeerd door hongersnood en geweervuur. Het is de mensheid zelf die, wanneer ze kiest voor stilte, belegerd raakt en de waarden die haar zouden moeten leiden, in de steek laat. En wanneer dit gebeurt, net als bij een nucleaire oorlog, is één conclusie onvermijdelijk: we zullen allemaal verslagen worden.
