Wojna irańsko-izraelska: dlaczego Teheran porzucił blokadę

Na chwilę świat wstrzymał oddech, ale teraz konflikt między Izraelem, USA i Iranem wydaje się tymczasowo wstrzymany . Iran wybrał rozwiązanie ratujące twarz i rozpoczął atak na amerykańską bazę wojskową w Katarze. Giełda zinterpretowała to jako znak łagodzenia napięć.

Atak odwetowy Teheranu był wystarczająco głośny, by trafić na pierwsze strony gazet, i wystarczająco cichy, by nie wstrząsnąć rynkiem ropy naftowej do głębi, powiedział Reutersowi Stephen Innes z SPI Asset Management. W rezultacie ceny ropy naftowej załamały się w poniedziałek wieczorem.

Iran miał potężnego asa w rękawie. Blokada Cieśniny Ormuz mogła poważnie wpłynąć na gospodarkę światową. Ale czy to był naprawdę as, czy raczej samobójczy gol?

Dlaczego eksport ropy naftowej jest ważny dla Teheranu

Gospodarka Iranu jest stosunkowo zróżnicowana w porównaniu do wielu innych krajów Bliskiego Wschodu, według US Energy Information Administration (EIA) . Jednak kraj ten ma przemysł, który produkuje głównie na potrzeby krajowe.

Eksport ropy naftowej i produktów naftowych stanowi zatem ważne źródło dochodów rządu. Stanowią one ponad 17 procent całkowitego eksportu (gaz nieco poniżej 12 procent). W 2023 r. kraj był czwartym co do wielkości producentem ropy naftowej w OPEC, a w 2022 r. trzecim co do wielkości producentem suchego gazu ziemnego (tj. gazu z niewielką zawartością szybko skraplających się gazów, takich jak wodór) na świecie, zgodnie z EIA.

Iran eksportuje ropę pomimo sankcji

Chociaż Iran podlegał sankcjom przez wiele lat, nie powstrzymało to reżimu przed eksportem ropy. Chiny skorzystały na tym najbardziej. W 2023 r. prawie 90 proc. eksportu trafiło do Republiki Ludowej.

Według doniesień Financial Times, w 2023 r. wyeksportowano ropę naftową o wartości ponad 35 miliardów dolarów, co w marcu 2023 r. ogłosił minister ds. ropy naftowej Javad Owji.

Według Banku Światowego sektor naftowy odpowiadał za ponad osiem procent PKB w okresie od kwietnia do grudnia 2023 r . W kolejnym roku wolumeny eksportowanej ropy wzrosły jeszcze bardziej, zgodnie z szacunkami firmy zajmującej się analizą danych Vortexa.

Chiny są ważnym partnerem handlowym

Tak więc blokada Cieśniny Ormuz zaszkodziłaby samemu Iranowi. Po pierwsze, ponieważ jego własne dochody ze sprzedaży ropy zostałyby naruszone. Po drugie, Iran rozgniewałby swojego partnera handlowego, Chiny, które korzystają z taniej ropy.

Londyńska stacja telewizyjna Iran International szacuje, że kraj sprzedaje swoją ropę z 20-procentowym rabatem w stosunku do ceny na rynku światowym. Powód: kupujący ponosi ryzyko wpadnięcia w kłopoty z powodu sankcji USA.

„Chińskie rafinerie są głównymi odbiorcami nielegalnych dostaw ropy naftowej z Iranu, która jest mieszana przez pośredników z dostawami z innych krajów i deklarowana w Chinach jako import z Singapuru lub innych krajów pochodzenia” – podał nadawca.

Według Rystad Energy, niezależnej norweskiej firmy zajmującej się badaniami energetycznymi, Chiny importują łącznie prawie jedenaście milionów baryłek ropy naftowej dziennie, z czego około dziesięć procent pochodzi z Iranu.

Blokada miałaby również wpływ na sąsiadów Iranu

Blokada mogłaby również doprowadzić do napięć z sąsiadującymi krajami Iranu. Kuwejt, Irak i Zjednoczone Emiraty Arabskie również transportują ropę przez tę cieśninę. Zamykając cieśninę, Teheran „podważyłby sojusze, które pozostały z państwami regionu”, wyjaśnił ekonomista i ekspert ds. Zatoki Perskiej Justin Alexander.

Można również mieć wątpliwości, jak długo Iran mógłby utrzymać blokadę. Silna odpowiedź militarna ze strony USA i krajów europejskich prawdopodobnie nastąpiłaby bardzo szybko, zasugerował Homayoun Falakshahi z firmy analitycznej Kpler, o czym donosi Tagesschau. Uważa on, że Iran mógł zamknąć drogę tylko na jeden lub dwa dni.

Gospodarka Iranu cierpi z powodu sankcji i inflacji

Dalsze pogorszenie sytuacji gospodarczej Iranu również nie spodobałoby się jego mieszkańcom. „Z powodu sankcji standard życia powrócił do poziomu sprzed 20 lat” – powiedział Djavad Salehi-Isfahani, profesor ekonomii na amerykańskim uniwersytecie Virginia Tech, w wywiadzie dla DW.

Sankcje dotyczą nie tylko przemysłu naftowego, ale także międzynarodowych płatności z Iranem. To podsyciło inflację. Wzrosła ona gwałtownie od początku roku, osiągając ponad 38 procent w maju w porównaniu z majem 2024 r. Sankcje i słaby kurs wymiany sprawiają, że codzienne życie w Iranie staje się coraz droższe .