Badania Instytutu Maxa Plancka: Orangutany śpią

Radolfzell/Konstanz. Jeśli orangutan nie wyśpi się wystarczająco w nocy, obserwacje pokazują, że znów zasypia, podobnie jak ludzie w ciągu dnia. „Jeśli orangutan nie wyśpi się wystarczająco, robi to, co zrobiłby każdy człowiek pozbawiony snu: wchodzi do łóżka, kładzie się i drzemie” — powiedziała Alison Ashbury z Max Planck Institute of Animal Behavior (MPI-AB) w Radolfzell, główna autorka badania przedstawionego w czasopiśmie Current Biology.

„Przemieszczanie się po koronach drzew, znajdowanie pożywienia, rozwiązywanie problemów, utrzymywanie relacji społecznych — wszystkie te czynności są wyczerpujące i wymagające poznawczo” — wyjaśnił biolog. Według zespołu badawczego dziki orangutan sumatrzański (Pongo abelii) zazwyczaj śpi prawie 13 godzin na dobę. Może to być mniej, na przykład jeśli przedstawiciele tego samego gatunku śpią w pobliżu, noc jest dość zimna lub jeśli w ciągu dnia pokonano duże odległości.

Ciekawe, że samo przebywanie w pobliżu innych orangutanów wiązało się z krótszym czasem snu, powiedział Ashbury. „Wyobraź sobie, że siedzisz do późna, kiedy spędzasz czas ze znajomymi, albo że twój współlokator chrapie tak głośno rano, że wstajesz wcześnie. Myślę, że to trochę tak”. Orangutan może również stawiać socjalizację ponad sen lub mieć sen zakłócony przez towarzysza — albo jedno i drugie.

Naukowcy rejestrowali, jak długo zwierzęta spędzały czas zwijając się w gnieździe do spania w ciągu dnia, w zależności od ich nocnego snu – i odkryli wyraźny efekt kompensacyjny: jeśli spały krócej w nocy, ich dzienne drzemki były dłuższe o 5 do 10 minut na każdą godzinę skróconego nocnego snu. W 41 procentach obserwowanych dni orangutany spały przynajmniej raz, a średni czas trwania drzemki wynosił 76 minut. Ponadto orangutany spały więcej w dni z krótszymi drzemkami.

„U ludzi nawet krótka drzemka może mieć znaczący efekt regeneracyjny” — powiedziała współautorka Meg Crofoot, dyrektor MPI-AB. „Możliwe, że te drzemki pomagają orangutanom odzyskać siły fizjologiczne i poznawcze po źle przespanej nocy, tak jak robią to ludzie”. Wyniki badania poszerzają naszą wiedzę na temat ewolucyjnych początków i ostatecznych funkcji snu: „Dlaczego zwierzęta, od ludzi po naczelne, pająki i meduzy, ewoluowały, aby spędzać tak dużą część swojego życia w tym wrażliwym, nieświadomym stanie?”

Zespół badawczy przeanalizował zachowanie dorosłych orangutanów w Suaq Balimbing Monitoring Station na indonezyjskiej wyspie Sumatra. Wykorzystali długoterminowy zbiór danych na temat użytkowania gniazd przez 53 zwierzęta w ciągu 276 nocy i 455 dni w latach 2007–2021. W porównaniu do orangutanów z innych populacji, orangutany z Suaq częściej budują gniazda dzienne. Są one budowane łatwiej i szybciej — zwykle w mniej niż dwie minuty — niż gniazda nocne, ale zapewniają stabilne i bezpieczne miejsce do drzemki.

Obserwowanie zwierząt podczas snu nie było łatwe, powiedzieli badacze. Każdego wieczoru orangutan buduje gniazdo wysoko na drzewie, spędzając około dziesięciu minut na zginaniu, splataniu i łamaniu gałęzi, uzupełnione materacem z liści. „Z naszego punktu obserwacyjnego na ziemi zazwyczaj nie widzimy orangutanów w ich nocnych gniazdach, ale możemy usłyszeć, jak się wygodnie układają” — wyjaśniła Caroline Schuppli, liderka grupy w MPI-AB. „W pewnym momencie wszystko staje się ciche i nieruchome. A rano jest dokładnie odwrotnie”. Naukowcy zinterpretowali tę cichą fazę jako fazę snu.

RND/dpa