Francja ogłasza porozumienie w sprawie przyznania Nowej Kaledonii większej autonomii

Francja i Nowa Kaledonia ogłosiły w sobotę zawarcie porozumienia, które przyzna temu półautonomicznemu terytorium na Pacyfiku więcej swobód, jednak nie gwarantuje mu niepodległości. Stało się to ponad rok po gwałtownych i śmiertelnych protestach przeciwko francuskim rządom. Zgodnie z 13-stronicowym dokumentem, umowa miałaby na celu utworzenie „Państwa Nowej Kaledonii” w ramach Republiki Francuskiej. Państwo zostałoby zapisane w Konstytucji Francji, a inne narody mogłyby je uznać. „Państwo Nowa Kaledonia w ramach Republiki: To inwestycja oparta na zaufaniu” – powiedział w mediach społecznościowych prezydent Francji Emmanuel Macron. Porozumienie musi zostać zatwierdzone zarówno przez parlament francuski, jak i mieszkańców Nowej Kaledonii, grupy wysp Pacyfiku liczącej około 270 000 mieszkańców. Kończy ono napięte negocjacje z udziałem rządu francuskiego oraz grup pro- i antyniepodległościowych tego terytorium. W zeszłym roku w Nowej Kaledonii doszło do protestów i zamieszek w związku z propozycją poprawki do konstytucji francuskiej. Niektórzy rdzenni mieszkańcy Kanaków obawiali się, że osłabi ona ich prawo głosu i utrudni realizację ich dążeń do niepodległości. W zamieszkach zginęło siedem osób, wiele zostało rannych, a przedsiębiorstwa poniosły straty sięgające setek milionów dolarów. Francja ogłosiła stan wyjątkowy na tym terytorium, które posiada duże rezerwy niklu i jest kluczowym punktem oparcia dla Francji w regionie, w którym Chiny umacniają swoje wpływy. Zmobilizowano setki uzbrojonych francuskich policjantów. Macron potępił wówczas protesty, nazywając je „ruchem powstańczym” i wezwał grupy zwolenników i przeciwników niepodległości do wynegocjowania porozumienia, które zostanie poddane zatwierdzeniu w referendum powszechnym w Nowej Kaledonii. Porozumienie ogłoszone w sobotę stworzy obywatelstwo Nowej Kaledonii i umożliwi mieszkańcom posiadanie podwójnego obywatelstwa – francuskiego i nowokaledońskiego. Obywatele francuscy, którzy mieszkają w Nowej Kaledonii od 10 lat, „nabędą” obywatelstwo Nowej Kaledonii. Przepis ten wydaje się być reakcją na niezadowolenie, które doprowadziło do zamieszek w 2024 r.: poparcie przez rząd francuski poprawki do konstytucji, która przyznałaby prawa wyborcze niektórym osobom, które przeniosły się na terytorium po 1998 r. Głosowanie było odkładane przez ponad dwie dekady, odkąd rząd francuski zgodził się w latach 80. na przeprowadzenie referendum niepodległościowego po konflikcie zbrojnym, który pochłonął dziesiątki ofiar. Władze zgodziły się również na zamrożenie list wyborczych, aby nowo przybyli, którzy – jak sądzono – byli bardziej skłonni popierać francuskie rządy, nie mieli wpływu na wynik głosowania. Na terytorium od dziesięcioleci narastają napięcia związane z długotrwałymi nierównościami społecznymi i perspektywą niepodległości. Francja zaanektowała Nową Kaledonię w 1853 roku i zasiedliła ją białymi osadnikami. Rdzenni Kanakowie stanowią obecnie około 40% populacji, podczas gdy Europejczycy stanowią około jednej czwartej. Terytorium przeprowadziło trzy referenda niepodległościowe w latach 2018-2021; wszystkie zostały odrzucone. Niezadowolenie sięgnęło zenitu w 2021 roku, gdy Macron nalegał na przeprowadzenie trzeciego referendum, pomimo próśb przywódców Kanaków o jego przełożenie z powodu pandemii koronawirusa. Wielu przywódców Kanaków wezwało do bojkotu głosowania i od tego czasu odmawia uznania wyników, w których 97% głosujących opowiedziało się za pozostawieniem terytorium we Francji, ale zagłosowało tylko 44% populacji. Poprzednie referenda zakończyły się większą frekwencją, ale mniejszymi różnicami głosów.