Samorządy stoją przed wyzwaniem. Dostęp do wody i żywności na co najmniej 3 dni dla połowy miasta

• W ostatnich dniach zdecydowano o przesunięciu na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności kwoty 26 mld zł z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności przeznaczonych pierwotnie na zieloną transformację miast.
• Te pieniądze samorządy będą mogły przeznaczyć na budowę schronów, oczyszczalnie ścieków, ale i na drogi, tunele, mosty.
• - Przesunęliśmy te pieniądze z KPO z instrumentu pożyczkowego, nie możemy tego przesunąć na instrument grantowy, który finansowałby w całości tego typu inwestycje - zastrzegł Mateusz Gaczyński, zastępca Dyrektora Departamentu Koordynacji Krajowego Planu Odbudowy, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

W minionych dniach podjęto decyzję o przesunięciu części pieniędzy z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności. Chodzi o kwotę 26 mld zł przeznaczonych pierwotnie na zieloną transformację miast. Zatem zamiast w rewitalizację parku czy też obiektów wodnych, samorządy będą mogły zainwestować w obiekty służące ochronie mieszkańców.

Szczegóły dotyczące funkcjonowania Funduszu Bezpieczeństwa i Obrony nie są jeszcze znane, ale podczas XVIII Ogólnopolskiej Konferencji Banku Gospodarstwa Krajowego dla Jednostek Samorządu Terytorialnego przekazano kilka istotnych informacji. Otóż będą to pieniądze przekazane samorządom na projekty zwiększające odporność na sytuacje kryzysowe w formie niskooprocentowanej pożyczki z potencjalnymi umorzeniami w niektórych przypadkach (w części lub nawet w całości). Będzie to równocześnie pożyczka spłacana przez Polskę Unii Europejskiej.

Kiedy samorządy będą mogły wykonać ruch, aby sięgnąć po te środki?

Nabory ruszą w pierwszej połowie 2026 r.

- mówił Jan Szyszko, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Przesunęliśmy te pieniądze z instrumentu pożyczkowego z KPO, nie możemy zatem przesunąć ich na instrument grantowy, który finansowałby w całości tego typu inwestycje

- zastrzegł Mateusz Gaczyński, zastępca Dyrektora Departamentu Koordynacji Krajowego Planu Odbudowy, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

• szeroko rozumianą infrastrukturę ochrony cywilnej (budowę lub modernizację schronów i miejsc ukrycia, infrastrukturę krytyczną z punktu widzenia jednostki samorządu terytorialnego, która jest wymagana do zapewnienia bezpieczeństwa ludności, systemy informacyjne informujące o zagrożeniach, infrastrukturę związaną z ujęciami wody, oczyszczalnie ścieków, inwestycje zapewniające dostęp do energii),
• infrastrukturę podwójnego zastosowania, czyli drogi, tunele, mosty i powiązaną z nimi infrastrukturę służącą mieszkańcom samorządu terytorialnego, ale i możliwą do wykorzystania jako obiekt zapewniający mobilność wojskową,
• cyberbezpieczeństwo infrastruktury krytycznej czy rejestrów.

Także biznes doczeka się ułatwień - firmy, które są istotne z punktu widzenia obronności państwa będą mogły liczyć na pieniądze na modernizację. Będą mogły tym samym zwiększać swoje możliwości produkcyjne i zatrudniać więcej pracowników.

To samorządowcy będą podejmowali decyzję o tym, które inwestycje chcą zrealizować. Nie będą to projekty realizowane przez Ministerstwo Finansów. Ministerstwo zapewni jedynie sposób finansowania. Podmiotem odpowiedzialnym będzie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, a kwestie związane z bezpośrednim wdrażaniem tego instrumentu będą w rękach Banku Gospodarstwa Krajowego. W gestii samorządów będzie decyzja, co w ramach tego funduszu będzie realizowane

- powiedział Mateusz Gaczyński, zastępca Dyrektora Departamentu Koordynacji Krajowego Planu Odbudowy, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Zgodnie z art. 94 ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej od 2026 r. kondygnacje podziemne w budynkach użyteczności publicznej lub budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz garaże podziemne, jeżeli nie przewidziano w nich budowli ochronnej, projektuje się i wykonuje w sposób umożliwiający zorganizowanie w nich miejsc doraźnego schronienia. Nowe przepisy dotyczą wszystkich wniosków o pozwolenie na budowę wydanych od 1 stycznia 2026 r.

Michał Litwiniuk, prezydent Białej Podlaskiej nawiązał do faktu, że samorządy stoją przed ogromnym wyzwaniem, ponieważ ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej zobowiązuje je do zapewnienia w obiektach zbiorowej ochrony zaopatrzenia, czyli m.in. zapewnienia dostępu do wody i żywności na co najmniej 3 dni schronienia dla połowy mieszkańców miasta.

Tomasz Skoczylas, burmistrz gminy Głogów Małopolski wspomniał o mało znanym rozwiązaniu dotyczącym ochrony ludności, czyli o schronach modułowych. Są to wkopywane w ziemię kontenery, w których może się ukryć nawet 50 lub 100 osób.

Oczekujemy, że samorządowcy przekażą nam informację, na co potrzebują pieniędzy i czy wymagane jest przeprofilowanie wydatkowania. Chcemy w jak najbardziej optymalny sposób na odpowiedzieć na oczekiwania samorządowców

- powiedział Mateusz Gaczyński, zastępca Dyrektora.

Burmistrz Orzysza Zbigniew Włodkowski od razu zastrzegł, że niemożliwe jest, aby w obecnych czasach samorządy wydały ze swojej kasy 80 proc. wartości inwestycji.

Co ważne, trwają rozmowy z Ministerstwem Finansów nad poluzowaniem reguł zadłużeniowych w samorządach, czyli art. 243 ustawy o finansach publicznych w przypadku inwestycji realizowanych z Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności.