Sama umowa pożyczki nie wystarczy do żądania jej zwrotu

Kwestia ta wynikła w sprawie o zwrot pożyczonych pieniędzy przez małżonków, które to żądanie Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił w stosunku do żony.

SA stwierdził, że powódka (pożyczkodawca) nie wykazała, aby doszło do wydania pożyczonych pieniędzy do rąk żony lub przeniesienia ich posiadania na jej rzecz w inny sposób. Z innych ustaleń dokonanych w sprawie nie wynikało też przynajmniej jednoznacznie, aby pozwana żona mogła swobodnie dysponować przekazanymi jej mężowi pieniędzmi, które zostały pożyczone w celu polepszenia sytuacji finansowej spółki cywilnej, której mąż był wspólnikiem. To mąż dysponował wyłącznie pożyczonymi pieniędzmi, które przeznaczył w całości na potrzeby prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa, a żona „nigdy nie widziała ich na oczy” i nie miała możliwości, aby po nie sięgnąć.

Pożyczkodawczyni nie dała za wygraną i w skardze kasacyjnej do SN zarzuciła, że SA błędnie uznał, że wydanie przedmiotu pożyczki do rąk jednego z pożyczkobiorców i przeznaczenie jej na cele związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą w formie spółki cywilnej, niweczy solidarną odpowiedzialność drugiego pożyczkobiorcy (tutaj żony) i oznacza, że doszło do zawarcia umowy tylko na rzecz tego pożyczkobiorcy, który otrzymał fizycznie pożyczkę. Wskazywała nadto, powołując się na orzecznictwo, że za zwrotem pożyczki od pozwanej żony przemawiać ma jej zgoda w umowie pożyczki na jej zaciągnięcie przez małżonka. Art. 41 § 1 kodeksu rodzinnego stanowi zaś, że jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.

Sąd Najwyższy nie podzielił tego stanowiska powódki, wskazując, że umowa pożyczki nie wymaga dla jej ważności wydania pieniędzy, niemniej wydanie przedmiotu pożyczki jest przesłanką powstania roszczenia o jej zwrot. Wydanie przedmiotu pożyczki, jeżeli umowa nic innego nie stanowi, może nastąpić w dowolny sposób, byleby tylko pożyczkobiorca uzyskał możność swobodnego dysponowania przedmiotem pożyczki. W przypadku pożyczki pieniężnej udzielonej w gotówce tę zasadę potwierdza art. 155 § 2 k.c., który stanowi, że do przeniesienia własności rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku (a takie są pieniądze), potrzebne jest przeniesienie ich posiadania.

- Oceny tej nie mógł zmienić fakt pozostawiania pozwanych w chwili zawarcia umowy pożyczki we wspólności ustawowej małżeńskiej, gdyż odpowiedzialność pozwanej z majątku wspólnego (art. 41 § 1 k.r.o.) mogłaby wchodzić w rachubę tylko wtedy, gdyby istniał majątek wspólny małżonków. A to nie miało miejsca wobec prawomocnego orzeczenia ich rozwodu przed wydaniem wyroku przez sąd pierwszej instancji w tej sprawie - wskazał w uzasadnieniu sędzia Paweł Grzegorczyk.

Sygnatura: akt I CSK 2783/23