Sejm uchwalił: bank sprawdzi, kiedy zmarłeś

Sejm uchwalił w piątek nowelizację Prawa bankowego, która ma rozwiązać problem rachunków tzw. martwych lub uśpionych.

Już od blisko 10 lat banki mają obowiązek sprawdzenia, co dzieje się z posiadaczem rachunku, który przez pięć lat nie wydał żadnych dyspozycji dotyczących rachunku prowadzonego na podstawie umowy z bankiem. W tym celu bank występuje o udostępnienie danych z rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) umożliwiających ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje. Jeśli umowa przewiduje prowadzenie więcej niż jednego konta, termin pięcioletni liczy się od dnia wydania ostatniej dyspozycji dotyczącej wszystkich rachunków.

W tej procedurze potwierdzany jest jednak sam fakt śmierci, bez wskazania informacji, kiedy ona nastąpiła. Tymczasem to z datą śmierci, a nie z datą powzięcia informacji o śmierci Prawo bankowe wiąże pewne istotne skutki. Otóż umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem była osoba fizyczna, ulega rozwiązaniu z dniem śmierci tej osoby, jednakże zgodnie z prawem, umowa ta jest traktowana jako wiążąca do momentu wypłaty środków zmarłego przez bank osobie posiadającej do nich tytuł prawny (np. spadkobiercy).

Zgodnie z nowelizacją, z upływem 5 lat od dnia wydania ostatniej dyspozycji dotyczącej danego rachunku, bank będzie musiał wystąpić do ministra właściwego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL umożliwiających ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje oraz – jeśli nie żyje – daty jego śmierci albo daty znalezienia zwłok.

Nieco krótszy termin, bo trzy miesiące, będą miały banki na wystąpienie do rejestru PESEL o datę śmierci, gdy umowa rachunku bankowego wygaśnie (np. w przypadku rachunku lokaty terminowej), a jego posiadacz nie wydał wcześniej dyspozycji wypłaty zgromadzonych na nim pieniędzy. Obowiązku takiego nie będzie, jeżeli umowa przewiduje prowadzenie więcej niż jednego rachunku i posiadacz tych rachunków wydał dyspozycję dotyczącą tych rachunków.

Banki mają też obowiązek udzielać spadkobiercom zmarłych posiadaczy rachunków oraz zarządcom sukcesyjnym tzw. zbiorczej informacji o umowach rachunku bankowego posiadacza rachunku, które zostały rozwiązane albo wygasły. W takiej zbiorczej informacji wskazuje się podmiot, który prowadzi albo prowadził rachunek, numery rachunków wynikające z umowy rachunku oraz informację, czy rachunki są nadal prowadzone. Ustawa nie precyzuje jednak jak daleko wstecz bank ma poszukiwać informacji.

Po nowelizacji przepisów banki nie będą miały obowiązku uwzględniania w informacji zbiorczej rachunków, jeśli upłynął - wynikający z innych przepisów – okres, przez jaki mają obowiązek przechowywać informacje i dokumenty związane z umowami prowadzenia rachunków.

Nowelizacja zapewni więc bankom podstawę prawną do potwierdzenia informacji o dacie zgonu albo dacie znalezienia zwłok posiadacza rachunku bezpośrednio w bazie PESEL. Umożliwi to szybkie zamknięcie „rachunków uśpionych” (związanych z brakiem aktywności po stronie posiadacza rachunku). Także spadkobiercy szybciej otrzymają tzw. informację zbiorczą o umowach rachunku bankowego zmarłego rozwiązanych albo wygasłych, co ma ograniczyć ryzyko wypłat na rzecz osób nieuprawnionych.

Ustawą zajmie się teraz Senat. Zmiany w Prawie bankowym mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.